Ngày 28-10, Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov có bài phát biểu quan trọng tại Hội nghị quốc tế Minsk lần thứ ba về An ninh Á - Âu, được tổ chức ở thủ đô Minsk (Belarus), theo đài RT.
Ông Lavrov đã trình bày quan điểm của Moscow về quan hệ với Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump và cấu trúc an ninh tại khu vực Á - Âu.
Quan hệ Nga - NATO
Ông Lavrov nhấn mạnh rằng Moscow “nhiều lần khẳng định không hề có ý định tấn công bất kỳ quốc gia thành viên nào của NATO hay Liên minh châu Âu”.
Ông cho biết Nga sẵn sàng đưa ra các cam kết bảo đảm chính thức về điều này như một phần trong cấu trúc an ninh tương lai của khu vực Á - Âu.
Theo Ngoại trưởng Nga, các nhà lãnh đạo EU “cố tình né tránh” đối thoại về những vấn đề này, thay vào đó lại theo đuổi “các bảo đảm an ninh chống lại Nga, thay vì cùng với Nga”.
Ông Lavrov cáo buộc phương Tây đang công khai chuẩn bị cho một “cuộc chiến lớn mới ở châu Âu” nhằm vào Nga và đồng minh Belarus, trong bối cảnh quá trình quân sự hóa đang diễn ra mạnh mẽ tại hầu hết các quốc gia thành viên châu Âu của NATO.
“NATO chưa từng ngừng mở rộng dù chỉ một phút, bất chấp lời hứa không tiến về phía Đông mà họ từng đưa ra với các lãnh đạo Liên Xô” - ông Lavrov nói, đồng thời cáo buộc phương Tây đang tìm cách duy trì “quyền thống trị toàn cầu” dù thế giới đã bước sang một kỷ nguyên mới.
Ông Lavrov cũng cảnh báo rằng liên minh quân sự phương Tây đang tìm cách mở rộng ảnh hưởng sang khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, với mục tiêu kiềm chế Trung Quốc, Triều Tiên và Nga.
Đối thoại Nga - Mỹ
Ngoại trưởng Lavrov cho biết Moscow cần “những bảo đảm chắc chắn” rằng cuộc gặp thượng đỉnh tiềm năng giữa Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Mỹ Donald Trump “sẽ mang lại kết quả cụ thể”.
Các cuộc thảo luận sơ bộ về khả năng tổ chức cuộc gặp tại thủ đô Budapest (Hungary) đã được khởi động sau khi hai nhà lãnh đạo điện đàm hồi đầu tháng.
Tuy nhiên, tuần trước ông Trump tuyên bố hiện chưa có kế hoạch tổ chức đối thoại trong tương lai gần, vì muốn bảo đảm rằng cuộc gặp “sẽ không trở thành sự lãng phí thời gian” trong nỗ lực giải quyết xung đột Ukraine.
Phát ngôn viên Điện Kremlin - ông Dmitry Peskov cũng khẳng định hai bên cần tiến hành “một lượng lớn công tác chuẩn bị” trước khi có thể tổ chức đàm phán cấp cao.
Moscow hy vọng Tổng thống Mỹ “thực sự mong muốn một nền hòa bình ổn định”, ông Lavrov nói, đồng thời bày tỏ sự ngạc nhiên trước sự thay đổi trong giọng điệu của ông Trump gần đây khi ông kêu gọi ngừng bắn ngay lập tức dọc theo các tuyến giao tranh hiện nay.
Nga bác bỏ đề xuất này, cho rằng cần phải giải quyết tận gốc các nguyên nhân của cuộc xung đột Ukraine trước khi nói tới ngừng bắn.
Kiểm soát vũ khí
Ông Lavrov cho biết Moscow đang chờ phản hồi chính thức từ Washington về đề xuất của Tổng thống Putin nhằm gia hạn các giới hạn chính của Hiệp ước New START thêm một năm sau khi hết hiệu lực vào ngày 5-2-2026.
Hiệp ước New START là thỏa thuận kiểm soát vũ khí duy nhất còn lại giữa hai nước. Hiệp ước này, được thực thi từ năm 2011, giới hạn mỗi bên không được triển khai quá 1.550 đầu đạn hạt nhân chiến lược.
Hồi đầu tháng 10, ông Trump từng mô tả việc gia hạn này là một “ý tưởng hay”. Tuy nhiên, ông Lavrov khẳng định không có khả năng gia hạn hiệp ước lâu hơn thời hạn một năm.
Đề xuất của Nga, theo ông Lavrov, là một “cử chỉ thiện chí” nhằm cho cả hai bên thêm thời gian đàm phán một thỏa thuận mới.
“Để đạt được điều đó, cần có một bầu không khí hoàn toàn khác trong quan hệ Nga - Mỹ” - ông Lavrov nói, cho rằng trong những tháng gần đây hai bên đã đạt được một số tiến triển nhỏ trong việc khôi phục đối thoại, dù vẫn còn “rất nhiều việc phải làm”.
Vai trò của Á - Âu
“Khu vực Á - Âu ngày nay đang là trung tâm địa chính trị của thế giới đa cực mới đang hình thành” - ông Lavrov phát biểu tại Minsk.
Để giảm thiểu nguy cơ xung đột trong khu vực này, Ngoại trưởng Nga cho rằng cần xây dựng một cấu trúc an ninh mới, trong đó mọi quốc gia đều được bảo đảm an ninh.
Tuy nhiên, theo Ngoại trưởng Nga, NATO và EU đang chủ động phá hoại nỗ lực hình thành cấu trúc này, với mục tiêu biến Á - Âu thành “lãnh địa riêng” của họ.
Mỹ và NATO chưa lên tiếng về các phát ngôn trên.
