Theo Luật Giao thông đường bộ năm 2008 thì “người điều khiển, người ngồi trên xe mô tô hai bánh, xe mô tô ba bánh, xe máy phải đội MBH có cài quai đúng quy cách”. Sau đó Nghị định 34/2010 và 71/2012 của Chính phủ đưa ra quy định xử phạt “người điều khiển, người ngồi trên xe không đội MBH hoặc đội MBH không cài quai đúng quy cách”. Nay Nghị định 171/2013 diễn giải thêm với quy định phạt tiền từ 100.000 đồng đến 200.000 đồng đối với người điều khiển, người ngồi trên xe không đội “MBH cho người đi mô tô, xe máy” hoặc đội “MBH cho người đi mô tô, xe máy” không cài quai đúng quy cách.
Đáng lưu ý là trước khi có Nghị định 171 thì bốn bộ nêu trên đã họp bàn và thống nhất ký kết Thông tư 06 để siết chặt việc sử dụng MBH. Với mục đích loại bỏ những trường hợp đối phó, tiếng là đội MBH nhưng như là không đội (do đội mũ dỏm, mũ “nhái” chất lượng kém hoặc mũ bảo hộ lao động, nón cối…), Thông tư 06 chỉ rõ thế nào là MBH “xịn”. Mũ phải đủ ba bộ phận là vỏ mũ, lớp hấp thụ xung động, quai mũ, đồng thời phải có tem hợp quy CR và nhãn “MBH dành cho người đi mô tô, xe máy”. Nói ngắn gọn, MBH dành cho người đi xe máy là mũ đạt các tiêu chuẩn kỹ thuật để bảo vệ được cái đầu của họ.
Tưởng rõ ràng hơn, ai ngờ từ các yêu cầu này và những nội dung đã nêu của Nghị định 171, Kế hoạch 69 mà đang có nhiều cách hiểu khác nhau về cái gọi là vi phạm không đội “MBH cho người đi mô tô, xe máy”:
1. Đội mũ có hình dáng MBH nhưng chất lượng kém.
2. Đội mũ bảo hộ lao động, mũ hơi, mũ dành cho người đi xe đạp, mũ cối quân đội...
3. Không đội gì (hoặc chỉ đội nón vải, nón lá…).
Cả ba đều đúng hay chỉ có 2, 3? Chỉ biết là hiện mỗi nơi làm mỗi kiểu khiến mọi người rất hoang mang, lo lắng về thông tin “phạt MBH dỏm”. Nếu Đà Nẵng, TP.HCM, Hà Nội… chỉ nhắc nhở chứ chưa xử phạt người đội MBH dỏm vì “không thể lật mũ của dân ra kiểm tra từng chi tiết để phân tích xem có phải là MBH thật hay không” thì chiều 2-7, tại Bình Thuận, một người dân đội MBH dỏm đã bị CSGT huyện Hàm Thuận Bắc lập biên bản vi phạm với mức phạt đưa ra là 150.000 đồng (Pháp Luật TP.HCM ngày 5-7). Ai nấy đều thấy huyện này làm không giống các địa phương khác. Song nếu hỏi huyện này có làm sai hay không, nhất là khi đối chiếu với các văn bản kể trên, câu trả lời chưa hẳn đã đồng nhất.
Tại buổi họp báo Chính phủ tối 1-7, thông qua trả lời của Bộ trưởng-Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Nguyễn Văn Nên, Bộ trưởng Bộ GTVT Đinh La Thăng có gửi gắm quan điểm “lúc này chỉ xử phạt hai hành vi là không đội MBH và đội MBH không cài quai đúng quy cách, còn việc xử lý mũ giả, kém chất lượng là vấn đề khác”. Trao đổi với VNExpress, một vụ phó Vụ Pháp chế Bộ Công an cho biết: “Đã kiểm tra các quy định của pháp luật và của ngành thì không thấy văn bản nào phạt người đội MBH không đạt chuẩn”, “đó chỉ là sự hiểu nhầm của dư luận”… Cả ba vị nói rất hợp lòng dân nhưng có đúng với các quy định đã nêu, trong đó có Thông tư 06 mà chính hai bộ Công an và GTVT đã tham gia ký kết để từ đó Nghị định 171 minh định “MBH cho người đi mô tô, xe máy” chứ không còn nói chung chung là MBH? Lý giải thế nào khi lúc ban hành quy định thì hai bộ này muốn phạt, đến lúc triển khai và bị dư luận phản ứng thì lại bảo không?
Mục đích quản lý là đúng nhưng chỉ có mỗi chiếc MBH mà lại quá rối rắm về chính sách lẫn việc thực thi. Giờ phải tính sao để các văn bản không còn mập mờ gây khó cho cả người thi hành lẫn người không thi hành?
THU TÂM
