Ngày 27-11, Phó Thủ tướng thường trực Nguyễn Hòa Bình chủ trì cuộc họp với lãnh đạo các bộ, ngành, doanh nghiệp về Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc – Nam.
Theo báo cáo của Bộ Xây dựng, tuy số lượng hồ sơ tài liệu doanh nghiệp gửi đến là nhiều, song qua kiểm tra, rà soát, nhiều doanh nghiệp ý tưởng đầu tư còn chưa rõ ràng, thiếu năng lực cả về đầu tư và tài chính, thậm chí nhiều hồ sơ doanh nghiệp còn thiếu thông tin, địa chỉ liên hệ...
Phó Thủ tướng thường trực Nguyễn Hòa Bình nhấn mạnh quan điểm xem xét phải công tâm, khách quan, minh bạch, công khai, "không có gì dấm dúi" và trao đổi hết sức thẳng thắn, cởi mở.
Doanh nghiệp chưa chứng minh được năng lực
Tại cuộc họp, đại diện các doanh nghiệp đã trình bày ý tưởng, các dự định tham gia đầu tư đối với dự án, các phương án về tài chính, công nghệ, hình thức đầu tư khi tham gia dự án.
Đại diện Công ty TNHH Việt Nam 3000 – Tập đoàn Đầu tư và phát triển Việt Nam cho rằng đây là dự án lớn và mong muốn lựa chọn hình thức hợp tác đối tác – công tư (PPP) theo góc độ "cùng phối hợp, cùng hỗ trợ" bởi có nhiều rủi ro tiềm ẩn.
Tuy nhiên, khi được hỏi về năng lực tài chính của công ty và nếu hợp tác theo hình thức đối tác-công tư, tỉ lệ vốn của doanh nghiệp đóng góp sẽ là bao nhiêu; năng lực và các căn cứ pháp lý, cơ sở để doanh nghiệp có thể huy động vốn… đại diện doanh nghiệp không trả lời được, một số ý trả lời không đúng theo nội dung câu hỏi.
Bộ Xây dựng nhận xét hồ sơ của doanh nghiệp chưa có tài liệu chứng minh năng lực tài chính rõ ràng, các đề xuất về tiến độ cũng rất mơ hồ. Ngân hàng Nhà nước đề nghị doanh nghiệp công khai cụ thể nguồn lực tài chính của "hệ sinh thái" mà doanh nghiệp nhắc đến, thay vì những lời hứa hẹn chung chung về việc "mang 100% vốn về Việt Nam".
Ông Nguyễn Nam Thiều, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty cổ phần Tập đoàn Discovery, khẳng định đây là dự án lớn và rất khó nhưng mang lại những giá trị rất lớn cho xã hội và bày tỏ thiện chí mong muốn được hợp tác đầu tư vào dự án theo phương án kinh doanh thu hồi vốn.
Tuy nhiên, khi được hỏi về quy mô nhân sự, vốn đầu tư của Tập đoàn Discovery và năng lực thực hiện dự án, ông Nguyễn Nam Thiều cho biết hiện Tập đoàn có nhân sự khoảng 70 người và tổng vốn khoảng 2.000-3.000 tỉ đồng Việt Nam, số vốn chỉ bằng khoảng 0,2% tổng mức đầu tư của dự án (67 tỉ USD).
Còn đại diện Công ty cổ phần Vận tải đường sắt Việt Nam mong muốn tham gia vào dự án chủ yếu tập trung vào mảng hạ tầng về thiết bị thông tin tín hiệu, hệ thống điện đối với dự án đường sắt cao tốc.
Khẳng định đây là cơ hội lớn đối với doanh nghiệp, đại diện Công ty cổ phần Tập đoàn Trường Hải, phó Tổng Giám đốc Nguyễn Hoàng Tuệ cho biết đơn vị mong muốn được tham gia vào dự án theo hình thức đầu tư, kinh doanh (theo Luật Đầu tư).
Về phần vốn, nhà đầu tư sẽ chịu trách nhiệm 20% vốn đầu tư, 80% là huy động và đi vay; ngoài vốn tự có, nguồn lực tài chính của mình, Tập đoàn Trường Hải sẽ thành lập các công ty để huy động vốn đầu tư từ các doanh nghiệp, tập đoàn trong nước và quốc tế để triển khai thực hiện dự án.
Trên cơ sở tính toán kỹ các nguồn lực, năng lực, thời gian thực hiện dự án dự kiến đầu từ Hà Nội đến Vinh và đầu từ TP.HCM tới Nha Trang là năm năm; thời gian thực hiện đoạn từ Nha Trang đến Vinh là bảy năm. Ông khẳng định các cam kết mạnh mẽ về bảo đảm công tác nhân sự, tiến độ, chất lượng dự án, giải ngân theo đúng tiến độ.
Vinspeed đề nghị được vay 80% vốn đầu tư dự án
Còn ông Nguyễn Việt Quang, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc Tập đoàn Vingroup - nhà đầu tư Công ty cổ phần Đầu tư và phát triển đường sắt cao tốc Vinspeed, mong muốn được đầu tư dự án theo hình thức đầu tư kinh doanh với tổng mức đầu tư dự án dự kiến là trên 61 tỉ USD (không kể chi phí giải phóng mặt bằng). Thời hạn thi công dự án là năm năm kể từ khi nhà nước giao đất sạch cho dự án.
Đề nghị được vay 80% vốn đầu tư dự án và hoàn trả trong vòng 30 năm, Vinspeed khẳng định cam kết không bán thầu, không chuyển nhượng dự án; sẵn sàng chấp nhận một số rủi ro kinh doanh và đặc biệt là cam kết không để phát sinh vốn, đội vốn,…
Đồng thời, cam kết sẽ đầu tư, tổ chức nghiên cứu phát triển công nghệ đường sắt tốc độ cao để không chỉ làm chủ công nghệ được chuyển giao từ đối tác nước ngoài mà còn tạo ra các giá trị công nghệ mới của Việt Nam.
Ông Nguyễn Việt Quang cho rằng, nếu VinSpeed đầu tư trực tiếp thì nhà nước và xã hội được lợi ở năm điểm chính.
Đầu tiên, Nhà nước chỉ cần cho vay 80% thay vì tự trả 100% tổng mức đầu tư. Thứ hai, nhà nước thu hồi 80% vốn cho vay sau 30 năm thay vì chờ hoàn vốn sau 140 năm, thậm chí lâu hơn.
Thứ ba, hệ thống được đưa vào vận hành sau năm năm thay vì sau 10 năm. Điều này sẽ tạo động lực cho kinh tế đất nước phát triển, giao thông tiện lợi, chi phí di chuyển của nhân dân giảm, đời sống của nhân dân các vùng dọc tuyến được cải thiện.
Thứ tư, nhà nước không lo bị đội vốn và bị kéo dài tiến độ và cuối cùng là Nhà nước có được ngành công nghiệp đường sắt cao tốc mà không phải bỏ vốn đầu tư.
Cơ sở quan trọng để xem xét, lựa chọn nhà đầu tư
Nhấn mạnh, đây là dự án có quy mô lớn, vô cùng quan trọng đối với nền kinh tế, có hàm lượng công nghệ cao, Phó Thủ tướng thường trực Nguyễn Hòa Bình nêu rõ việc trao đổi, tìm hiểu thông tin với các doanh nghiệp, nhà đầu tư là rất cần thiết.
Ông nói buổi làm việc mời sáu doanh nghiệp có đăng ký làm việc nhưng chỉ có năm doanh nghiệp có mặt, còn một doanh nghiệp có đăng ký làm việc là Liên minh nhà đầu tư Mekolor và Great (USA) nhưng không tới. Chính phủ cũng đã liên hệ mà không thể tìm ra được địa chỉ.
Theo Phó Thủ tướng, đây cũng là đơn vị từng tuyên bố hùng hồn về việc huy động 100 tỉ USD cho dự án nhưng địa chỉ cung cấp cũng không liên lạc được. Qua đây, chúng ta có thêm được nhiều các thông tin của doanh nghiệp ở các khía cạnh khác nhau về tinh thần làm việc nghiêm túc hay thiếu nghiêm túc.
“Có những doanh nghiệp tại cuộc họp này làm việc với tinh thần rất nghiêm túc, báo cáo được chuẩn bị rất kỹ lưỡng, công phu, song cũng có doanh nghiệp báo cáo còn sơ sài, ý tưởng chưa rõ ràng. Có doanh nghiệp quy mô nhân sự chỉ có 70 người, tổng vốn khoảng 2.000-3.000 tỉ đồng thì không thể đáp ứng được các yêu cầu của dự án" - Phó Thủ tướng nói.
Nhấn mạnh đây không phải là cuộc để lựa chọn, quyết định nhà đầu tư, Phó Thủ tướng thường trực nêu rõ trên cơ sở các tài liệu đã có và thông tin các doanh nghiệp cung cấp, Bộ Xây dựng chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và các cơ quan liên quan khẩn trương hoàn thiện báo cáo đề xuất phương thức đầu tư và các cơ chế chính sách đi kèm để trình Chính phủ xem xét, cho ý kiến, đồng thời đề nghị các bộ, ngành tích cực có ý kiến đóng góp đối với báo cáo.
“Đây sẽ là cơ sở quan trọng để Chính phủ thảo luận, đánh giá trước khi báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định” – ông Nguyễn Hòa Bình nói.
Bộ Chính trị đã có kết luận, Quốc hội đã có nghị quyết triển khai Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam. Dự án có ba phương thức đầu tư, đó là đầu tư công, đầu tư theo đối tác công - tư (PPP) và đầu tư tư nhân. Yêu cầu đặt ra là phải lựa chọn được hình thức đầu tư tối ưu, có lợi nhất cho đất nước, trong ba hình thức này.
