Sau hơn một tháng áp dụng Nghị định 232/2025 (có hiệu lực từ ngày 10-10) về quản lý hoạt động kinh doanh vàng, những quy định tưởng chừng chỉ tác động đến khâu quản lý đang bộc lộ nhiều vướng mắc trong giao dịch thực tế.
Từ các cửa hàng lớn tại trung tâm đến các tiệm sát biên giới, nhiều doanh nghiệp ghi nhận sự sụt giảm doanh thu, còn khách hàng liên tục phản ánh về những bất tiện phát sinh ngay tại quầy. Những câu chuyện thực tế cho thấy khoảng cách giữa mục tiêu minh bạch dòng tiền và trải nghiệm của người mua, người bán trên thị trường vàng.
Khách ngoại “bất lực”, doanh thu giảm mạnh
Ngày 18-11, trao đổi với PLO, đại diện một doanh nghiệp lớn trong ngành vàng cho biết sau hơn một tháng áp dụng quy định mới, doanh nghiệp chịu tác động rõ rệt, nhất là những cửa hàng đặt tại các khu vực sát biên giới, nơi khách quốc tế chiếm tỉ trọng lớn trong doanh thu. Do không sở hữu tài khoản thanh toán tại ngân hàng Việt Nam, nhóm khách này gần như bị “chặn” khỏi các giao dịch trị giá từ 20 triệu đồng trở lên. Nhiều chủ tiệm cho biết doanh thu từ khách ngoại giảm mạnh vì họ không thể thanh toán bằng thẻ tín dụng quốc tế như trước.
Tình trạng tương tự cũng diễn ra tại các cửa hàng vàng lớn trong khu vực nội đô. Theo phản ánh của nhiều thương hiệu trang sức, khoảng 40% giao dịch bằng thẻ tín dụng, Apple Pay, ZaloPay… đã biến mất chỉ trong vài tuần, khi khách hàng cảm thấy quá phiền phức vì buộc phải chuyển khoản từ tài khoản thanh toán đứng tên chính mình. Những người trẻ vốn quen với thanh toán số tỏ ra đặc biệt bức xúc khi không thể dùng các phương thức thường nhật.
Một chủ tiệm vàng lớn ở TP.HCM chia sẻ: “Quy định siết phương thức thanh toán khiến cả khách lẫn cửa hàng đều rơi vào thế bị động. Nhiều khách bức xúc vì cho rằng việc thanh toán lẽ ra phải linh hoạt hơn, nhất là trong bối cảnh đẩy mạnh thanh toán số”.
Theo Nghị định 181/2025 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Thuế giá trị gia tăng, từ ngày 1-7, hoá đơn từ 5 triệu đồng phải chuyển khoản mới được khấu trừ thuế giá trị gia tăng (VAT). Tiếp đến ngày 10-10, Nghị định 232/2025 quy định khách mua vàng có giá trị trên 20 triệu đồng phải thanh toán cho doanh nghiệp thông qua tài khoản ngân hàng.
“Các quy định này đều hướng tới mục tiêu minh bạch dòng tiền, tránh tình trạng trốn thuế, đồng thời giúp cơ quan quản lý nắm được lượng vàng trong dân. Tôi hiểu chủ trương đó nhưng thực tế triển khai lại phát sinh không ít ách tắc”, chủ tiệm vàng cho biết.
Cũng theo chủ tiệm vàng trên, khó khăn lớn nhất nằm ở nhóm khách lớn tuổi và người lao động thu nhập thấp, không sử dụng tài khoản ngân hàng hay thậm chí chưa từng mở tài khoản thanh toán. Hiện nay, khi họ mang một chỉ vàng tới bán cũng gặp khó vì tiệm không thể trả bằng tiền mặt nếu vượt hạn mức, còn khách lại không có tài khoản ngân hàng.
Chủ tiệm vàng này thừa nhận nhiều khách phản ứng gay gắt. Thời gian đầu, cửa hàng phải mời nhân viên ngân hàng đến tận nơi hỗ trợ mở tài khoản cho khách nhưng không phải ai cũng đồng ý. Có người nhất quyết không mở tài khoản và bỏ về. Mất khách là điều tiệm buộc phải chấp nhận vì doanh nghiệp không thể hoạt động ngoài vòng pháp luật.
Hàng loạt phương thức bị “khai tử”
Phân tích sâu hơn, theo quy định của Nghị định 232/2025/NĐ-CP, việc thanh toán mua, bán vàng có giá trị từ 20 triệu đồng trong ngày trở lên của một khách hàng phải thực hiện thông qua tài khoản thanh toán của khách hàng và tài khoản thanh toán của doanh nghiệp mở tại ngân hàng thương mại, chi nhánh ngân hàng nước ngoài.
Điều này đồng nghĩa các hình thức thanh toán vốn phổ biến, tiện lợi trước ngày 10-10-2025 như thẻ tín dụng, phiếu giảm giá, voucher, ví điện tử hoặc qua trung gian thanh toán (sàn thương mại điện tử, ship COD) giờ đây không được phép sử dụng cho các giao dịch trên 20 triệu đồng.
Thay vào đó, các giao dịch thanh toán vàng có giá trị từ 20 triệu đồng trở lên buộc phải sử dụng tài khoản thanh toán. Chỉ những giao dịch thực hiện trực tiếp từ tài khoản thanh toán chính chủ của khách hàng đến tài khoản của doanh nghiệp kinh doanh vàng (như PNJ, DOJI, SJC, Bảo Tín Minh Châu, Bảo Tín Mạnh Hải, Mi Hồng...) mới đúng quy định pháp luật.
Luật Các tổ chức tín dụng 2024 định nghĩa tài khoản thanh toán là tài khoản tiền gửi không kỳ hạn của khách hàng mở tại ngân hàng để sử dụng dịch vụ thanh toán. Ngân hàng Nhà nước cho biết quy định này nhằm đảm bảo yêu cầu về xác thực thông tin khách hàng, tăng tính minh bạch, công khai trong giao dịch mua bán vàng, tránh tình trạng “lách luật” qua việc chia nhỏ giao dịch.
Theo một đại diện doanh nghiệp lớn trong ngành vàng, quy định chỉ sử dụng tài khoản thanh toán của người mua, không chỉ áp dụng với việc mua vàng miếng, vàng nhẫn 9999, mà còn áp dụng với cả vàng nữ trang, đã và đang tạo ra những vướng mắc trực tiếp cho khách hàng.
Việc bắt buộc phải giao dịch bằng tài khoản chính chủ khiến những người mua vàng làm quà tặng cho mẹ, vợ, bạn gái hay người thân… gặp không ít phiền phức, bởi mọi thông tin giao dịch từ họ tên, CCCD đến số tài khoản đều phải trùng khớp với người thanh toán, không thể ghi theo tên người được tặng như trước đây.
Một số chủ doanh nghiệp nhận định việc hạn chế thanh toán vàng miếng không qua thẻ tín dụng là phù hợp, nhưng áp dụng với cả nữ trang gây nhiều khó khăn. Việc siết các hình thức này không chỉ phức tạp về thủ tục mà còn gây bất tiện trực tiếp cho khách hàng quen dùng thẻ, ví điện tử.
Nhìn chung, các doanh nghiệp đồng thuận quy định mới giúp minh bạch hóa thị trường, chấm dứt tình trạng “hai sổ sách”. Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng việc chỉ cho phép duy nhất phương thức thanh toán qua tài khoản thanh toán là khá cứng nhắc, làm giảm tính linh hoạt và ảnh hưởng đến trải nghiệm khách hàng, đặc biệt ở phân khúc nữ trang vốn mang tính cảm xúc cao.
Thêm vào đó, ứng dụng ngân hàng không phải lúc nào cũng vận hành trơn tru. Tình trạng “treo app”, giao dịch lỗi hoặc chậm xác nhận khiến cả khách lẫn cửa hàng lúng túng ngay tại quầy. Trong bối cảnh đó, việc không cho phép dùng thêm các phương thức phổ biến như ví điện tử càng làm tăng phiền hà, dễ khiến khách bỏ cuộc giữa chừng.
Mua vàng trên 20 triệu: Các phương thức thanh toán nào bị “tuýt còi”?
Các phương thức thanh toán dưới đây dù phổ biến và tiện lợi, nhưng NHNN không cho phép sử dụng để thanh toán khi mua vàng có giá trị từ 20 triệu đồng trở lên.
Thẻ tín dụng: Là nghiệp vụ cấp tín dụng, không phải giao dịch từ tiền thực có của khách hàng.
Ví điện tử hoặc trung gian thanh toán: Vì tiền trong ví là khoản ký quỹ của tổ chức trung gian, không phải tài khoản của khách hàng.
Thanh toán qua ship COD hoặc trung gian: Do không đảm bảo dòng tiền chuyển trực tiếp từ tài khoản chính chủ của khách hàng đến doanh nghiệp kinh doanh vàng.
Voucher, phiếu quà tặng hoặc các hình thức quy đổi tương tự: Do không phản ánh dòng tiền thực tế từ khách hàng đến doanh nghiệp.
