Ngày 4-1, Thanh tra Chính phủ đã ban hành thông báo kết luận thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật trong công tác quản lý nhà nước về xăng dầu.
Trong kết luận thanh tra, Thanh tra Chính phủ đã nêu ra nhiều vi phạm trong việc trích lập, quản lý, sử dụng quỹ bình ổn giá xăng dầu.
Về điều hành quỹ bình ổn giá xăng dầu (quỹ BOG), kết luận thanh tra cho biết Bộ Công Thương chưa có ý kiến kịp thời để sửa đổi, bổ sung về phương pháp xác định mức trích, mức chi Quỹ BOG dẫn đến từ năm 2017 đến năm 2021, Liên Bộ Công Thương-Tài chính quyết định mức trích, mức chi Quỹ BOG là thiếu cơ sở pháp luật.
Liên Bộ Công Thương-Tài chính quyết định chi bình ổn giá khi giá chưa tăng với số tiền khoảng 1.142 tỉ đồng và chi bình ổn giá cao hơn mức tăng giá với số tiền khoảng 318 tỉ đồng.
Tại kỳ điều hành từ 1-1-2017 đến ngày 23-4-2018, có việc ban hành văn bản điều hành giá không rõ ràng, dẫn đến 19/27 thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu trích lập Quỹ BOG sai chủng loại xăng RON 95 với số tiền khoảng 1.013 tỉ đồng và chi sử dụng Quỹ BOG sai với số tiền khoảng 679 tỉ đồng.
Kết luận thanh tra cũng chỉ ra cơ quan quản lý Quỹ BOG còn đùn đẩy trách nhiệm, thiếu quy định, quy chế phối hợp, phân công nhiệm vụ giữa cơ quan chủ trì và cơ quan phối hợp (Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với Bộ Công Thương) trong việc quản lý Quỹ BOG.
Kết luận thanh tra cũng nêu rõ Bộ Công Thương chưa xử lý kịp thời vi phạm về Quỹ BOG của các thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu khi Bộ Tài chính đã có quyết định xử phạt vi phạm hành chính.
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam chưa ban hành văn bản hướng dẫn các Ngân hàng thương mại quản lý Quỹ BOG phù hợp với chức năng nhiệm vụ của ngân hàng, dẫn đến, có 7/15 thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu đã sử dụng Quỹ BOG sai mục đích, không kết chuyển về tài khoản quỹ BOG mà để lại tài khoản thanh toán của doanh nghiệp trong nhiều kỳ trước khi hoàn trả lại Quỹ BOG với số tiền là 7.927 tỉ đồng.
Trong số này có 3/7 thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu đã bị cơ quan nhà nước có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính từ ba lần trở lên. Có ba thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu đã trích lập và chi sử dụng quỹ BOG đối với khối lượng xăng dầu vượt so với khối lượng trên số sách, dẫn đến trích lập Quỹ BOG sai với số tiền gần 4.8 tỉ đồng và chi sử dụng Quỹ BOG sai với số tiền khoảng 22,6 tỉ đồng.
Có một thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu trích lập Quỹ BOG thiếu khoảng 3 tỉ đồng, một thương nhân đầu mối thực hiện một số bút toán điều chỉnh giảm Quỹ BOG với số tiền gần 10,3 tỉ đồng không phù hợp với nguyên tắc kế toán.
Từ đầu năm 2017 đến hết năm 2021, khi kết thúc năm tài chính, các thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu, các Ngân hàng thương mại nơi các thương nhân đầu mối mở tài khoản Quỹ BOG không gửi sao kê về Bộ Công Thương và Bộ Tài chính theo quy định… Điều này dẫn đến cơ quan quản lý nhà nước không nắm rõ về số dư đầu kỳ, sổ trích lập, số sử dụng, phần lãi phát sinh, số dư Quỹ BOG.
Kết luận của Thanh tra Chính phủ cũng nêu rõ Bộ Công Thương chưa kịp thời xem xét, xử lý đình chỉ hoạt động kinh doanh hoặc thu hồi Giấy xác nhận đủ điều kiện làm thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu theo thẩm quyền quy định đối với các thương nhân đầu mối đã bị Bộ Tài chính xử phạt vi phạm hành chính nhiều lần. Việc này dẫn đến Quỹ BOG liên tục bị các thương nhân đầu mối chiếm dụng và sử dụng sai mục đích bình ổn giá xăng dầu.
Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo Bộ Công Thương, Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) tổ chức kiểm điểm, xử lý trách nhiệm theo quy định của Đảng và pháp luật của Nhà nước đối với các tổ chức, cá nhân có liên quan đến những khuyết điểm, vi phạm.
Trong đó, Bộ Công Thương cần làm rõ trách nhiệm của tổ chức, cá nhân trong việc quản lý, kiểm tra, giám sát việc dự trữ xăng dầu lưu thông bắt buộc đối với các thương nhân đầu mối,… khi để xảy ra thiếu xăng dầu trong thời gian qua; trách nhiệm phối hợp với Bộ Tài chính trong quản lý Quỹ BOG, kiểm tra, giám sát thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu thực hiện các quy định pháp luật đối với Quỹ BOG khi để các thương nhân đầu mối chiếm dụng và sử dụng sai mục đích quỹ này.
Đối với Bộ Tài chính, Thanh tra Chính phủ yêu cầu tổ chức kiểm điểm, xử lý trách nhiệm theo quy định các tổ chức, cá nhân có liên quan đến khuyết điểm, vi phạm.
"Xem xét, xử lý trách nhiệm các tổ chức, cá nhân trong quản lý, chủ trì phối hợp với Bộ Công Thương quản lý Quỹ BOG, kiểm tra, giám sát thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu thực hiện các quy định pháp luật đối với Quỹ BOG khi các thương nhân đầu mối chiếm dụng và sử dụng sai mục đích Quỹ BOG với số tiền lớn trong nhiều kỳ; việc thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu nợ thuế bảo vệ môi trường thời gian dài, số lượng lớn", Thanh tra Chính phủ nêu rõ.
