Sau tám ngày thảo luận căng thẳng tại khách sạn Beau Rivage ở Lausanne (Thụy Sĩ), ngày 2-4 (giờ địa phương), các bộ trưởng Ngoại giao các nước P5+1 (năm nước thường trực Hội đồng Bảo an LHQ và Đức) cùng với Iran đã đạt được thỏa thuận khung về chương trình hạt nhân Iran.
Obama trấn an các đồng minh
Thông tin khung lịch sử đã được phát trên Twitter trước khi Ngoại trưởng Iran Mohammad Javad Zarif và Cao ủy Đối ngoại Liên minh châu Âu Federica Mogherini (giữ vai trò điều phối cho nhóm P5+1) họp báo công bố.
Đây chỉ là thỏa thuận khung ấn định các thông số chủ yếu để căn cứ vào đó soạn thảo thỏa thuận cuối cùng về chương trình hạt nhân Iran.
Mọi chi tiết kỹ thuật nêu trong thỏa thuận cuối cùng sẽ được các bên nhất trí dứt điểm trước ngày 30-6. Sau đó thỏa thuận cuối cùng phải được Hội đồng Bảo an thông qua.
Chưa đầy một giờ sau khi thỏa thuận khung về chương trình hạt nhân Iran được công bố chính thức, từ Vườn Hồng (Nhà Trắng), Tổng thống Obama đã phát biểu khen ngợi: “Iran đã nhất trí về chế độ minh bạch và thanh sát sâu rộng chưa từng thấy trong lịch sử các chương trình hạt nhân”.
Tối 2-4, người dân thủ đô Tehran (Iran) đổ ra đường ăn mừng với hy vọng cấm vận sẽ được dỡ bỏ. Ảnh: AP
Ông nhắc lại Mỹ là nguồn gốc dẫn đến các biện pháp cấm vận quốc tế đối với Iran để buộc Iran phải ngồi vào bàn đàm phán về hạt nhân. Ông nhấn mạnh: “Nếu Iran đánh lừa, thế giới sẽ biết điều đó”.
Ông khẳng định cấm vận sẽ được dỡ bỏ nếu Iran thực hiện nghiêm túc thỏa thuận, tuy nhiên các biện pháp cấm vận liên quan đến Iran ủng hộ khủng bố hay chương trình đạn đạo của Iran thì vẫn giữ nguyên.
Ông trấn an các đồng minh Trung Đông (vốn kình chống Iran) rằng Mỹ luôn ở bên cạnh các đồng minh vùng Vịnh mà đứng đầu là Saudi Arabia.
Ông đã nhắn gửi đến đảng Cộng hòa: “Nếu Quốc hội giết chết thỏa thuận này mà không đưa ra một giải pháp khác hợp lý, nước Mỹ sẽ phải chịu hoàn toàn trách nhiệm về thất bại ngoại giao này”.
Dân Iran cười, Israel khóc
Ngoại trưởng Mỹ John Kerry tuyên bố: “Đây là một ngày trọng đại…”. Ngoại trưởng Iran Mohammad Javad Zarif nhận định thỏa thuận khung đạt được đã chấm dứt vòng tròn luẩn quẩn không có lợi cho ai.
Thủ tướng Đức Angela Merkel đánh giá: “Đây là một bước quan trọng”. Bộ Ngoại giao Nga tuyên bố thỏa thuận đã thừa nhận quyền phát triển vô điều kiện chương trình hạt nhân dân dụng của Iran.
Tổng Thư ký LHQ Ban Ki-moon ghi nhận ngoài vấn đề hạt nhân, thỏa thuận đạt được sẽ đóng góp vào hòa bình và ổn định trong khu vực Trung Đông.
Thông tin Iran đạt được thỏa thuận khung đã tạo không khí phấn khích tại Iran vì người dân Iran hy vọng cấm vận sẽ được dỡ bỏ.
Báo Le Monde (Pháp) mô tả tối 2-4, một phần đại lộ Vali Asr (chạy xuyên qua thủ đô Tehran) đã tắc nghẽn vì xe cộ đông nghẹt. Những người lái xe bóp kèn inh ỏi để thể hiện thái độ vui mừng.
Khách bộ hành nhảy múa và hát hò trên hè phố. Họ đưa ngón tay hình chữ V (chiến thắng) chào người qua lại.
Đài truyền hình quốc gia Iran đã phát trực tiếp bài diễn văn của Tổng thống Obama từ Nhà Trắng.
Trong khi đó, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã kịch liệt chỉ trích thỏa thuận khung mới đạt được về chương trình hạt nhân Iran.
Ông nhắc lại trong quá khứ Iran đã từng che giấu hoạt động làm giàu uranium và khẳng định Iran đang trở thành mối đe dọa với hoạt động bành trướng ở Iraq, Syria, Lebanon và Yemen.
Trong điện đàm với Tổng thống Obama, ông nhấn mạnh thỏa thuận khung này sẽ đe dọa sự sống còn của Israel.
| Iran chấp thuận giảm 2/3 số lò ly tâm AFP cho biết trong thỏa thuận khung nhóm P5+1 đạt được với Iran, Iran sẽ phải cam kết thực hiện các điểm chủ yếu như sau: - Iran sẽ giảm số lượng 19.000 lò ly tâm hạt nhân hiện nay còn 6.104 lò (giảm 2/3). Trong 6.104 lò giữ lại, chỉ 5.060 lò sản xuất uranium làm giàu trong 10 năm. Đó sẽ là các lò thuộc thế hệ thứ nhất. - Iran sẽ giảm kho uranium làm giàu mức thấp từ 10.000 kg còn 300 kg làm giàu 3,67% trong 15 năm. - Iran không làm giàu uranium ở mức trên 3,67% trong 15 năm. - Nguyên liệu thặng dư sẽ được lưu trữ dưới sự giám sát của Cơ quan Năng lượng nguyên tử Quốc tế (IAEA) và chỉ được dùng vào mục đích thay thế. - Iran không xây dựng các cơ sở làm giàu uranium mới trong 15 năm. - “Thời gian bùng nổ” (thời gian sản xuất đủ uranium làm giàu để chế bom hạt nhân) hiện nay 2-3 tháng sẽ kéo dài tối thiểu một năm trong 10 năm. - Cơ sở hạt nhân Fordo trong lòng núi sẽ không làm giàu uranium trong 15 năm. Khoảng 2/3 số lò ly tâm sẽ được đưa ra khỏi cơ sở. - Cơ sở hạt nhân Natanz sẽ trở thành cơ sở làm giàu uranium duy nhất. Cơ sở này sẽ chỉ có 5.060 lò IR-1 thế hệ thứ nhất trong 10 năm. Các lò IR-2M sẽ được đưa ra và đặt dưới sự giám sát của IAEA. - Lò phản ứng hạt nhân nước nặng Arak sẽ không sản xuất plutonium nữa và sẽ được xây dựng lại cho mục đích nghiên cứu và y học. - Iran không xây dựng lò phản ứng hạt nhân nước nặng mới nào trong 15 năm. IAEA sẽ chịu trách nhiệm giám sát mọi cơ sở hạt nhân Iran. Các thanh sát viên IAEA có thể đến các mỏ uranium và các địa điểm Iran sản xuất uranium cô đặc trong 25 năm. Để đáp lại cam kết của Iran, Mỹ và châu Âu sẽ dỡ bỏ cấm vận khi IAEA xác nhận Iran tôn trọng cam kết, tuy nhiên cấm vận sẽ được tái lập nếu Iran không thực hiện thỏa thuận. Các nghị quyết của LHQ cũng sẽ được dỡ bỏ. Hội đồng Bảo an LHQ sẽ ban hành nghị quyết tiếp tục cấm Iran chuyển giao công nghệ nhạy cảm và ủng hộ thỏa thuận khung nêu trên. Hôm nay, Mỹ cùng các đồng minh và các đối tác đã đạt được thỏa thuận lịch sử với Iran. Nếu thỏa thuận này được thực hiện đầy đủ sẽ ngăn cản Iran có vũ khí hạt nhân. Tổng thống BARACK OBAMA __________________________________________ Điều quan trọng nhất là cải thiện và đầu tư vào năng lực quân sự và tình báo (để đối phó với Iran)… Nếu chúng tôi không có chọn lựa,… giải pháp quân sự được đặt trên bàn. Bộ trưởng Tình báo Israel |
