Chính phủ vừa ban hành Nghị định 09/2023 hướng dẫn về việc thí điểm mô hình tổ chức hoạt động lao động, dạy nghề cho phạm nhân.
Trước đó, theo Nghị quyết 54/2022, Quốc hội đã thông qua việc cho phép trại giam của Bộ Công an được áp dụng thí điểm hợp tác với tổ chức trong nước để triển khai hoạt động lao động, hướng nghiệp, dạy nghề cho phạm nhân ngoài trại giam. Số lượng trại giam được áp dụng thí điểm không quá 1/3 tổng số trại giam, danh sách cụ thể do Bộ Công an quyết định căn cứ vào nguyên tắc, tiêu chí được Chính phủ quy định.
Một trong những nguyên tắc khi lựa chọn phạm nhân tham gia thí điểm phải là trên cơ sở tự nguyện, bình đẳng, được trả một phần công lao động và thực hiện quyền, nghĩa vụ theo quy định của Luật Thi hành án hình sự.
Tiêu chí lựa chọn phạm nhân tham gia thí điểm bao gồm: Không thuộc một trong các trường hợp quy định tại khoản 4 Điều 1 Nghị quyết số 54/2022/QH15 và bảo đảm các điều kiện có nơi cư trú rõ ràng; chấp hành nghiêm nội quy cơ sở giam giữ phạm nhân, có ý thức cải tạo tiến bộ.
Đối với phạm nhân có mức án trên 15 năm, chung thân phải thuộc trường hợp phạm tội lần đầu, đã được giảm thời hạn chấp hành án phạt tù và thời gian chấp hành án còn lại từ 7 năm trở xuống, có ít nhất 12 tháng liền kề thời điểm xét duyệt được xếp loại “khá” hoặc “tốt”.
Đối với phạm nhân có mức án từ 15 năm trở xuống phải thuộc trường hợp phạm tội lần đầu và bảo đảm các điều kiện: Phạm nhân có mức án từ trên 7 năm đến 15 năm phải chấp hành được 1/3 mức án, thời gian chấp hành án còn lại từ 7 năm trở xuống, đã được giảm thời hạn chấp hành án phạt tù, có ít nhất 09 tháng liền kề thời điểm xét duyệt được xếp loại “khá” hoặc “tốt”; phạm nhân có mức án từ trên 3 năm đến 7 năm có ít nhất 6 tháng liền kề thời điểm xét duyệt được xếp loại “khá” hoặc “tốt”; phạm nhân có mức án từ 3 năm trở xuống có ít nhất 3 tháng liền kề thời điểm xét duyệt được xếp loại “khá” hoặc “tốt”.
Đáng chú ý, phạm nhân có tiền sử nghiện ma túy phải được xem xét thận trọng, chặt chẽ, chỉ lựa chọn số phạm nhân không còn biểu hiện lệ thuộc ma túy để đưa ra khu lao động, hướng nghiệp, dạy nghề ngoài trại giam.
Khoản 4 Điều 1 Nghị quyết số 54/2022/QH15 quy định không đưa ra khu lao động, hướng nghiệp, dạy nghề ngoài trại giam những phạm nhân thuộc một trong các trường hợp sau đây:
a) Phạm nhân phạm một trong các tội về xâm phạm an ninh quốc gia, phá hoại hòa bình, chống loài người và tội phạm chiến tranh;
b) Phạm nhân đã bị kết án từ 02 lần trở lên;
c) Phạm nhân tái phạm nguy hiểm;
d) Phạm nhân là người tổ chức trong vụ án đồng phạm về tội đặc biệt nghiêm trọng;
đ) Phạm nhân có thời gian chấp hành án phạt tù còn lại trên 07 năm;
e) Phạm nhân là người nước ngoài;
g) Phạm nhân đang mắc bệnh truyền nhiễm nhóm A theo quy định của Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm;
h) Phạm nhân dưới 18 tuổi;
i) Phạm nhân từ đủ 60 tuổi trở lên;
k) Phạm nhân đang xếp loại chấp hành án phạt tù loại “Kém”;
l) Phạm nhân đã có hành vi trốn khỏi cơ sở giam giữ hoặc trốn khỏi cơ sở giáo dục bắt buộc;
m) Phạm nhân thuộc một trong các trường hợp quy định tại khoản 3 và khoản 4 Điều 32 của Luật Thi hành án hình sự.
