Ngày 10-8, Bộ trưởng NN&PTNT Lê Minh Hoan gửi các đại biểu Quốc hội báo cáo về một số nội dung liên quan đến nhóm vấn đề chất vấn tại phiên họp thứ 25 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
Theo kế hoạch, phiên chất vấn Bộ trưởng Lê Minh Hoan sẽ diễn ra chiều 15-8 tới đây. Một trong những nội dung được lựa chọn để chất vấn người đứng đầu ngành nông nghiệp là hoạt động khai thác, bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản; giải pháp tháo gỡ thẻ vàng của Ủy ban châu Âu (EC) đối với thủy sản.
Khai thác IUU: Mối đe dọa nghiêm trọng nhất
Tại báo cáo gửi các đại biểu Quốc hội, Bộ trưởng Lê Minh Hoan khẳng định các hành vi vi phạm khai thác bất hợp pháp (khai thác IUU) là “một trong những mối đe dọa nghiêm trọng nhất” tới việc khai thác bền vững nguồn tài nguyên sinh vật, nhất là đối với đa dạng sinh học biển.
 |
Bộ trưởng NN&PTNT Lê Minh Hoan. Ảnh: PHẠM THẮNG |
Theo Bộ trưởng, dù tích cực tổ chức thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp đồng bộ, quyết liệt chống khai thác IUU và đạt được nhiều kết quả quan trọng được EC ghi nhận đánh giá cao, nhưng đến thời điểm tháng 7-2023, Việt Nam vẫn chưa gỡ được thẻ vàng.
Nêu lý do, ông Lê Minh Hoan cho hay tình trạng tàu cá Việt Nam vi phạm vùng biển nước ngoài để đánh bắt trái phép vẫn còn diễn biến phức tạp.
Cụ thể, từ đầu năm 2023 đến nay (8-8), tiếp tục xảy ra 26 tàu/166 ngư dân bị nước ngoài bắt giữ, xử lý, gồm Malaysia, Indonesia, Thái Lan. Đó là chưa kể các vụ việc bị Campuchia bắt giữ, xử lý với 10 tàu/36 ngư dân. Các địa phương có tình trạng tàu cá vi phạm là Bình Định, Khánh Hòa, Bình Thuận, Bến Tre, Bạc Liêu, Tiền Giang, Cà Mau và Kiên Giang.
"EC khẳng định không gỡ cảnh báo thẻ vàng nếu không chấm dứt tình trạng này"- Bộ trưởng Hoan thông tin.
Nguyên nhân khác được Bộ trưởng đề cập là công tác xác nhận, chứng nhận nguồn gốc thủy sản từ khai thác trong nước, đặc biệt là nhập khẩu còn nhiều tồn tại, bất cập, chưa đáp ứng yêu cầu truy xuất nguồn gốc của EC.
Cạnh đó, việc xử lý các hành vi khai thác IUU còn hạn chế, công tác thực thi pháp luật, xử lý, xử phạt các hành vi khai thác IUU tại một số địa phương rất yếu kém, thiếu trách nhiệm và chưa thống nhất, đồng bộ; đặc biệt là vi phạm khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài, mất kết nối VMS, vượt ranh giới trên biển…
Sẽ thực hiện các biện pháp mạnh
Nêu các giải pháp để tháo gỡ thẻ vàng cho thuỷ sản, Bộ trưởng Lê Minh Hoan cho biết sẽ thực hiện các biện pháp mạnh, kiên quyết ngăn chặn, từ nay trở đi không để xảy ra tình trạng tàu cá khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài.
Cụ thể, Bộ Quốc phòng sẽ chủ trì, phối hợp với Bộ NN&PTNT, các bộ, ngành, địa phương liên quan tập trung cao điểm tuần tra, kiểm tra, kiểm soát tàu cá hoạt động trên biển. Khu vực được đặc biệt lưu ý là vùng biển giáp ranh, chồng lấn, chưa phân định giữa Việt Nam và các nước có biển liên quan (Malaysia, Indonesia…).
Ngoài ra còn có các khu vực tập trung nhiều tàu cá hoạt động khai thác hải sản và tại các đảo, cửa sông, cửa lạch, bãi ngang… nơi tiềm ẩn nguy cơ các tàu không đăng ký, không có giấy phép khai thác, không lắp thiết bị VMS… lẩn tránh sự kiểm soát của lực lượng chức năng để tham gia khai thác hải sản bất hợp pháp.
Kiểm tra, kiểm soát 100% tàu cá xuất, nhập bến qua các đồn/trạm biên phòng tuyến biển phải đảm bảo đủ các điều kiện theo quy định khi tham gia hoạt động khai thác thủy sản. Nếu để xảy ra các trường hợp tàu cá không đủ điều kiện vẫn được xác nhận xuất, nhập bến tham gia hoạt động khai thác thủy sản thì chỉ huy đơn vị đó chịu trách nhiệm trước Bộ Quốc phòng và trước pháp luật.
Biện pháp ‘mạnh’ tiếp theo là điều tra, xử phạt triệt để các trường hợp vi phạm khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài. Trường hợp đủ căn cứ xử lý hình sự, tiến hành điều tra, truy tố theo quy định pháp luật các hành vi cố tình vi phạm khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài.
Bộ Công an khẩn trương điều tra, củng cố hồ sơ, đưa ra truy tố, xử lý các tổ chức, cá nhân thực hiện hành vi môi giới, móc nối đưa tàu cá, ngư dân Việt Nam đi khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài và môi giới chuộc tàu cá, ngư dân bị nước ngoài bắt giữ về nước trái phép.
Bộ Ngoại giao tăng cường phối hợp với các bộ, ngành liên quan đẩy nhanh tiến độ đàm phán, ký kết, phân định vùng biển chồng lấn, vùng chưa phân định giữa Việt Nam với các nước. Đồng thời xác định ranh giới được phép khai thác hải sản trên các vùng biển nhằm chấm dứt tình trạng tàu cá bị lực lượng chức năng nước ngoài xua đuổi, bắt giữ, xử lý trên vùng biển tiếp giáp với các nước trong khu vực.
Cạnh đó, chỉ đạo Đại sứ quán Việt Nam ở nước ngoài liên hệ với nước sở tại có tàu cá và ngư dân Việt Nam bị bắt giữ, xử lý. Kịp thời cung cấp thông tin liên quan các bản án của các tàu cá và ngư dân bị bắt giữ cho lực lượng chức năng trong nước điều tra, xử lý dứt điểm các trường hợp vi phạm khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài.
Đối với những trường hợp tàu cá và ngư dân đã và đang bị nước ngoài bắt giữ ở vùng nước lịch sử, các khu vực biển chồng lấn cần có phản ứng kịp thời để đấu tranh thực hiện tốt công tác bảo hộ công dân, nhanh chóng lên tiếng bằng các hình thức khác nhau với các quốc gia và các tổ chức quốc tế liên quan…
