Ngày 26-1, ông Nguyễn Hữu Phước, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (NN&PTNT) Bình Thuận thông tin về việc 13 hộ dân ở sống xung quanh bãi xỉ Nhiệt điện Vĩnh Tân, huyện Tuy Phong (Bình Thuận) được Tổng Công ty phát điện 3 hỗ trợ hơn 120 triệu đồng nhưng được ghi là hỗ trợ do thiên tai, trong khi kết luận là do con người gây ra.
Ông Phước trả lời báo Pháp Luật TP.HCM tại buổi họp báo
Ông Phước cho biết, nguyên nhân chính dẫn đến hiện tượng cây trôm bị chết ở khu vực thôn Vĩnh Phúc, xã Vĩnh Tân là do bị ngập úng (dấu hiệu phổ biến là rễ cây bị hư thối), không phải do bị nhiễm mặn.
Nguyên nhân gây ngập úng cục bộ ở khu vực này là do năm 2016 lượng mưa tại khu vực này gia tăng đột biến so với các năm từ 2012 - 2015 nên đã góp phần thúc đẩy nhanh sự ngập úng.
Điều kiện tiêu thoát nước ở khu vực kém. Hệ thống cống thoát nước bề mặt ngang qua tuyến đường sắt Bắc - Nam không được duy tu bảo dưỡng tốt, cây cối mọc nhiều phía trước miệng cống làm cản trở dòng chảy, giảm năng lực thoát nước, góp phần làm gia tăng mức độ ngập úng tại khu vực.
Từ cơ sở kết luận của Viện Môi trường và Tài nguyên (MTTN), Sở NN&PTNT đã trình UBND tỉnh xem xét phê duyệt dự toán hỗ trợ kinh phí cho các hộ dân.
Về việc "vì sao Tổng Công ty phát điện 3 bỏ tiền ra chi trả nhưng lại gọi thiên tai”, ông Phước cho rằng, kết luận của Viện MTTN đã nêu, do chưa có tuyến kênh thoát lũ ngoại lai ở phía Bắc bãi xỉ nên nước mưa từ trên sườn núi cao đổ xuống không có đường tiêu thoát, bị thấm hết xuống đất làm gia tăng dòng chảy ngầm và mực nước ngầm tầng nông.
Sự hình thành bãi thải xỉ làm thay đổi địa hình tự nhiên, thay đổi chế độ dòng chảy bề mặt và dòng chảy ngầm ngang qua khu bãi xỉ, dẫn đến sự dồn đọng nước tập trung về khu vực trũng thấp phía Tây bãi xỉ và gây ra ngập úng. Do đó Tổng Công ty phát điện 3 phải có trách nhiệm hỗ trợ việc này.
Ông Phước cũng cho rằng Sở NN&PTNT đã phối hợp với các Sở LĐTBXH, Tài chính và tỉnh đã áp dụng các văn bản quy phạm pháp luật để giúp cho người dân bị thiệt hại dù thừa nhận việc người dân ở khu vực này bị thiệt hại tài sản, ảnh hưởng đời sống là do tác động từ con người.
Như Pháp Luật TP.HCM đã đưa tin, tháng 2-2017, một số hộ dân sinh sống tại khu vực phía Tây Nam bãi thải xỉ Nhà máy nhiệt điện Vĩnh Tân có phản ánh về tình trạng cây trồng lâu năm và hoa màu bị chết, nước giếng nhiễm mặn làm ảnh hưởng đến đời sống người dân.
Để xác định nguyên nhân dẫn đến ngập úng, cây chết, nước bị nhiễm mặn, UBND tỉnh Bình Thuận đã chọn đơn vị độc lập là Viện MTTN Đại học Quốc gia TP.HCM xác định nguyên nhân.
Kết quả khảo sát thực tế kết hợp phân tích bản đồ địa hình đã xác định được khu vực bị ngập úng cục bộ với diện tích khoảng 13,2 ha. Trong khu vực này, nước thường tồn đọng lại thành từng cụm nhỏ trên bề mặt, mực nước trong các giếng đào đã dâng lên xấp xỉ gần bằng với mặt đất tự nhiên và phần lớn diện tích cây trôm bị thiệt hại đều nằm trong vùng này.
Trong đó đáng chú ý là sự hình thành bãi thải xỉ làm thay đổi địa hình tự nhiên, thay đổi chế độ dòng chảy bề mặt và dòng chảy ngầm ngang qua khu bãi xỉ, dẫn đến sự dồn đọng nước tập trung về khu vực trũng thấp phía Tây bãi xỉ và gây ra ngập úng.
Đặc biệt, về nguyên nhân gây nhiễm mặn đất và nguồn nước ở khu vực xung quanh bãi xỉ hoàn toàn không có nguồn gốc nào từ tự nhiên mà chủ yếu là do tác động của con người.
Qua các kết quả khảo sát và nghiên cứu, Viện MTTN đã kết luận: Nguyên nhân chính dẫn đến hiện tượng cây trôm bị chết là do bị ngập úng (dấu hiệu phổ biến là rễ cây bị hư thối), không phải do bị nhiễm mặn.
Từ kết quả công bố này, Sở TN&MT tỉnh Bình Thuận đã báo cáo, kiến nghị UBND tỉnh chỉ đạo các sở, ngành, địa phương và đề nghị Tổng Công ty Phát điện 3 thực hiện các giải pháp để hạn chế tình trạng ngập úng, ngăn ngừa việc nhiễm mặn nước dưới đất, nước mặt trong khu vực; triển khai thực hiện kiểm kê, xác định mức độ thiệt hại của người dân trong khu vực bị ảnh hưởng và đề xuất biện pháp hỗ trợ để sớm ổn định đời sống, sản xuất của người dân tại khu vực. Sau đó UBND tỉnh Bình Thuận đã có quyết định phê duyệt dự toán hỗ trợ khắc phục thiên tai cho người dân và số tiền trên do Tổng Công ty phát điện 3 chi trả!
