Chiều 28-9, tại phiên họp thứ 26, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến lần 2 về số vấn đề lớn tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi).
Tại phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh nêu 13 vấn đề xin ý kiến các thành viên Ủy ban Quốc hội, trong số này có nội dung thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng.
Theo ông Vũ Hồng Thanh, dự thảo luật trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 5 quy định theo hướng vừa có tính khái quát, vừa cụ thể về các trường hợp thu hồi đất để xây dựng các dự án, công trình phát triển kinh tế- xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng, không phân biệt về nguồn vốn. Nguyên tắc là khi xem xét tổng thể dự án thì lợi ích quốc gia, công cộng là lợi ích chi phối cần cho sự phát triển của đất nước, của địa phương; đồng thời, phục vụ lợi ích chung của cộng đồng.
Cơ quan thẩm tra cho rằng việc quy định về các trường hợp thu hồi đất tại luật là cụ thể hóa quy định tại Điều 54 Hiến pháp 2013 về “Nhà nước thu hồi đất do tổ chức, cá nhân đang sử dụng trong trường hợp thật cần thiết do luật định”.
Việc quy định theo hướng liệt kê các trường hợp thu hồi đất, theo cơ quan thẩm tra, có ưu điểm là rõ ràng cho việc áp dụng thực hiện, khống chế các trường hợp thu hồi đất, bảo đảm chỉ thu hồi đất trong các trường hợp luật định, không thu hồi đất tràn lan.
Tuy nhiên, quy định theo hướng liệt kê có hạn chế là không dự liệu được những trường hợp thu hồi đất khác để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng.
Nêu ý kiến, Tổng Thư ký Quốc hội Bùi Văn Cường cho rằng quy định về thu hồi đất là vấn đề đặc biệt quan trọng, liên quan trực tiếp tới cuộc sống, sinh kế của nhiều người dân.
Dù tán thành hướng tiếp cận như dự thảo quy định cụ thể các trường hợp thu hồi đất, ông Bùi Văn Cường vẫn đề nghị tiếp tục rà soát làm rõ từng trường hợp mới được bổ sung so với dự thảo trước đây. Theo ông, thực tế có trường hợp chưa được liệt kê, dẫn đến thiếu, nếu không có “điều quét” thì sau này sẽ phải sửa luật.
Trưởng Ban Công tác đại biểu Nguyễn Thị Thanh cho rằng dự thảo quy định cụ thể 27 trường hợp, nhưng trong từng trường hợp lại tiếp tục có liệt kê và có thêm quy định khái quát “các trường hợp khác”.
“Dự thảo liệt kê quá chi tiết, có thể dẫn đến thiếu, luật dễ bị lạc hậu so với thực tiễn rồi lại phải sửa”- bà Nguyễn Thị Thanh nói.
Tham dự cuộc họp, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nói hiện còn 13 vấn đề cần xin ý kiến, so với 27 vấn đề trước đây đã thể hiện nỗ lực của cơ quan soạn thảo và cơ quan tiếp thu, chỉnh lý dự án Luật.
Khẳng định “sẽ cố gắng đến ngày cuối cùng”, Phó Thủ tướng cho rằng khi nào Quốc hội thông qua thì mới khẳng định dự thảo luật đảm bảo chất lượng.
Cũng theo Phó Thủ tướng, hiện nhiều nội dung trong dự thảo để hai phương án. Cá nhân ông cho rằng đến giờ phút này đáng ra không thể để hai phương án, bởi “bản thân mình chưa rõ mới để hai phương án”.
Đề cập vấn đề thu hồi đất, Phó Thủ tướng cho biết hiện chưa xây dựng được các tiêu chí để từ đó phân cấp áp dụng. Dự thảo đang liệt kê các trường hợp thu hồi, nhưng nếu thực tế phát sinh dẫn đến thiếu thì “rất gay”.
Báo cáo thêm, Bộ trưởng TN-MT Đặng Quốc Khánh cho biết qua nghiên cứu, các cơ quan thấy rằng tối ưu là liệt kê các trường hợp thu hồi đất. Tuy nhiên, phải có “điều quét” để xử lý những cái phát sinh trong quá trình phát triển. Trường hợp thu hồi nằm trong phạm vi “điều quét” đó phải nằm trong quy hoạch được phê duyệt.
Cho ý kiến, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh đây là đạo luật có tầm quan trọng đặc biệt, khó, phức tạp, tác động lớn đến phát triển kinh tế- xã hội, an ninh quốc phòng, đối nội, đối ngoại; đồng thời tác động trực tiếp đến quyền, lợi ích của người dân, doanh nghiệp.
Với những nội dung quan trọng vẫn đang trong quá trình xem xét lựa chọn phương án tối ưu, Chủ tịch Quốc hội đề nghị các cơ quan của Chính phủ và Quốc hội tiếp tục phát huy cách làm từ đầu nhiệm kỳ đến nay là phối hợp chặt chẽ, “họp sâu, bàn kỹ, lập luận đầy đủ” để có dự thảo tốt nhất.
Dẫn quy định trường hợp thu hồi đất theo hướng liệt kê, ông Vương Đình Huệ cho rằng trong cuộc sống không thể nào liệt kê hết được. Ông đồng tình với đề xuất bổ sung “điều quét”, để tránh khi có phát sinh lại nói luật không có quy định.
“Quét nhưng vẫn có van, khóa chặt chẽ. Nói trường hợp thu hồi phải phù hợp quy hoạch, nhưng quy hoạch nào thì phải làm rõ”- Chủ tịch Quốc hội nói.
Với những nội dung còn hai phương án, Chủ tịch Quốc hội cho rằng “không nên đóng lại ngay, “phút cuối Quốc hội thấy chín muồi mới quyết”. Theo ông, quan trọng là từng phương án nêu rõ ưu, nhược điểm, cơ sở chính trị, thực tiễn, pháp lý… để gần 500 đại biểu quyết định.
