Trong báo cáo mới nhất gửi Bộ Tài chính, Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng đã phác thảo lộ trình táo bạo để biến đặc khu Phú Quý từ một "pháo đài" tiền tiêu trở thành một cực tăng trưởng. Phú Quý đang đứng trước vận hội lịch sử để thay đổi hoàn toàn diện mạo bằng sức mạnh công nghệ và tầm nhìn chiến lược.
"Pháo đài xanh" giữa trùng khơi
Đặc khu Phú Quý hiện là một thực thể địa - chính trị quan trọng bậc nhất tại Biển Đông. Với 10 hòn đảo lớn nhỏ, Phú Quý án ngữ vị trí tiền tiêu, cách Phan Thiết 56 hải lý và là điểm trung chuyển chiến lược kết nối đất liền với quần đảo Trường Sa.
Hiện nay, đặc khu là nơi sinh sống của hơn 32.000 dân. Trong đó, 60% dân số gắn bó mật thiết với biển qua các ngành khai thác, chế biến và nuôi trồng hải sản chất lượng cao trên hai ngư trường lớn là thềm lục địa và biển khơi. Với sản lượng hơn 30.000 tấn mỗi năm cùng đội tàu gần 1.600 chiếc, Phú Quý đang sở hữu nền tảng kinh tế biển vững chắc.
Bài toán năng lượng xuyên biển
Hiện nay, đặc khu Phú Quý có tổ hợp các nhà máy điện diesel (10 MW), điện gió (6 MW) và điện mặt trời (0,73 MWp). Đây là hệ thống điện độc lập do Công ty Điện lực Lâm Đồng thuộc Tổng công ty Điện lực miền Nam (EVN) quản lý, vận hành.
Thời gian tới, ngành điện tiếp tục đầu tư mở rộng, nâng công suất nhà máy. Trước mắt, giai đoạn 2026-2027 dự kiến cải tạo nâng công suất nhà máy điện diesel thêm 3,4 MW.
Tỉnh Lâm Đồng đề xuất mở rộng công suất nhà máy điện Phú Quý và đầu tư lưới điện từ đất liền ra đảo. Hiện công suất nhà máy là 16,68 MW, thời điểm cao điểm sử dụng đạt trên 80% tổng công suất.
Hàng năm, ngân sách nhà nước bù lỗ cho nhà máy điện Phú Quý rất lớn. Trong tương lai, nếu không nâng công suất nguồn điện sẽ không đáp ứng nhu cầu sử dụng của người dân và kinh doanh dịch vụ.
Theo Quyết định 1701/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về phương án phát triển hạ tầng năng lượng cho Phú Quý, có dự phòng phát sinh trạm biến áp 110 kV và đường dây 110 kV vượt biển.
Hiện có ba phương án để xây dựng điện là nâng cấp nhà máy điện hiện có, dẫn điện từ đất liền ra đảo và xây dựng nhà máy điện hydrogen tại đảo.
Theo một chuyên gia kinh tế, nên ưu tiên phương án dẫn cáp ngầm 110 kV từ đất liền ra đảo. Đây là con đường duy nhất để Phú Quý "thoát xác", xóa bỏ ranh giới giữa đảo và đất liền, tạo sự an tâm cho các nhà đầu tư chiến lược.
Tuy nhiên, việc kéo điện lưới quốc gia ra Phú Quý là thách thức công nghệ lớn hơn dự án Hà Tiên – Phú Quốc trước đây. Về khoảng cách, Phú Quốc cách đất liền khoảng 45 km, trong khi Phú Quý cách Phan Thiết tới 110 km. Tuyến cáp ngầm ra Phú Quý cũng phải đi qua vùng biển có chế độ thủy lực phức tạp và độ sâu lớn hơn.
“Dù mức đầu tư cho cáp ngầm xuyên biển 110 kV ra Phú Quý cao hơn so với Phú Quốc, nhưng đây là phương án tối ưu để giải quyết dứt điểm tình trạng bù lỗ điện năng. Phương án này cần được ưu tiên song song với việc nghiên cứu nhà máy điện hydrogen để biến Phú Quý thành đảo năng lượng xanh kiểu mẫu”, vị chuyên gia chia sẻ.
Sân bay lưỡng dụng, phá bỏ giới hạn du lịch
Điểm nghẽn lớn nhất khiến du lịch Phú Quý hiện chỉ khai thác được 6 tháng là sự phụ thuộc độc đạo vào đường thủy. UBND tỉnh Lâm Đồng đã đề xuất nâng cấp, xây dựng sân bay lưỡng dụng theo quy hoạch.
Sân bay Phú Quý sẽ là căn cứ hậu cần, điểm tiếp nhiên liệu và cứu nạn chiến lược, giúp tăng cường khả năng phản ứng nhanh trên vùng biển phía Nam.
Khi có sân bay, Phú Quý sẽ "hóa giải" được sự khắc nghiệt của thời tiết. Thay vì mất 2,5 giờ đi tàu cao tốc và phải hủy chuyến khi biển động, du khách chỉ mất 30-40 phút bay từ đất liền. Điều này cho phép đặc khu đón khách suốt 365 ngày/năm, tương tự cách sân bay đã thay đổi diện mạo Côn Đảo và Phú Quốc.
Việc đầu tư hệ thống cáp quang, cảng chữ T tại Bãi Phủ, dẫn điện từ đất liền và xây dựng sân bay lưỡng dụng sẽ là lời giải cho bài toán đưa đặc khu thoát ly khỏi sự cô lập, biến vị thế tiền tiêu thành mặt tiền rực rỡ của kinh tế biển Việt Nam.
