Ngân hàng Nhà nước (NHNN) tiếp tục hút về 20.000 tỉ qua tín phiếu trong phiên 27-9 với lãi suất trúng thầu tăng lên 0,65%/năm (cao hơn phiên trước (0,58%/năm). Như vậy, NHNN quay lại phát hành tín phiếu trên kênh hoạt động thị trường mở kể từ tháng 3-2023 và đã phát hành tổng cộng 70.000 tỉ đồng kỳ hạn 28 ngày trong 5 phiên liên tiếp.
Tín phiếu hút ròng chưa có sự đột biến
Theo đó, khối lượng phát hành ban đầu ở mức vừa phải với 10.000 tỉ đồng mỗi ngày cho 3 phiên đầu tiên, sau đó tăng lên 20.000 tỉ đồng trong 2 phiên gần nhất.
Theo các chuyên gia kinh tế tại Công ty chứng khoán SSI, khối lượng hút ròng này vẫn chưa phải là đột biến và vẫn trong tầm kiểm soát so với mức thanh khoản trung bình hàng ngày trên thị trường liên ngân hàng (khoảng 200.000 tỉ đồng/phiên).
Hơn nữa, cơ chế đấu thầu lãi suất được sử dụng và lãi suất trúng thầu ở mức tương đối thấp, dao động từ 0,49% - 0,69% cho kỳ hạn 28 ngày. Số lượng thành viên tham gia đấu thầu đã cải thiện từ 2/17 thành viên trong phiên đầu tiên lên đến 9/12 thành viên trong phiên ngày hôm qua.
Điều này khiến nhiều người băn khoăn: liệu đây có phải là tín hiệu đầu tiên của việc đảo chiều chính sách tiền tệ từ nới lỏng sang thắt chặt của NHNN hay việc phát hành tín phiếu này sẽ kéo dài trong bao lâu.
Khi thị trường xuất hiện tâm lý lo ngại này cũng là điều dễ hiểu. Bởi vào tháng 6-2022, nhà điều hành đã tiến hành phát hành tín phiếu trên kênh thị trường mở và tổng khối lượng phát hành lên đến gần 660.000 tỉ đồng trước khi đưa ra quyết định tăng lãi suất điều hành vào tháng 9.
Chưa có tín hiệu về xu hướng đảo chiều chính sách tiền tệ
So sánh về bối cảnh của nền kinh tế trong việc hút tiền thông qua kênh phát hành tín phiếu của NHNN, SSI cho rằng bối cảnh hiện tại đã có nhiều sự khác biệt.
Khác biệt đầu tiên đến từ cơ chế đấu thầu. Phát hành tín phiếu trong năm ngoái là đấu thầu theo khối lượng và sau đó mới chuyển thành đấu thầu lãi suất. Trong khi đó đấu thầu lãi suất được sử dụng trong 5 ngày vừa qua.
Lãi suất phát hành tín phiếu NHNN năm nay gần như tương đương giai đoạn bắt đầu phát hành vào năm ngoái với kỳ hạn dài hơn. Tuy nhiên, hiện nay thanh khoản tại các ngân hàng đều dồi dào, điều này khác rất nhiều so với năm trước. Trong năm 2022, tăng trưởng tín dụng đã chạm trần giới hạn ngay từ giữa năm thì hiện tại gần kết thúc quý 3 nhưng tín dụng chỉ mới tăng 5,56% so với cuối năm ngoái.
Một điểm khác biệt quan trọng nữa, trong khi mục tiêu chung là nhằm giảm áp lực lên tiền đồng thì NHNN lựa chọn phát hành tín phiếu làm phương án bắt đầu trong năm 2023 (thay vì bán dự trữ ngoại hối như năm 2022). Việc này nhằm hạn chế ảnh hưởng dài hạn đến thanh khoản hệ thống ngân hàng.
Về tỉ giá, năm ngoái tỉ giá trên thị trường tự do cao hơn ngân hàng, thì giai đoạn này tỉ giá trên thị trường ngân hàng cao hơn chợ đen.
“Dấu hiệu này cho thấy chênh lệch cung - cầu đang nghiêng nhiều trên thị trường ngân hàng. Nhiều khả năng là do hoạt động đầu cơ chênh lệch tỉ giá từ các ngân hàng thương mại”, SSI nêu quan điểm. Bên cạnh đó, vị thế ngoại tệ trên hệ thống vẫn chưa gặp quá nhiều áp lực nhờ nguồn cung ngoại tệ dồi dào.
NHNN sẽ duy trì động thái hút ròng đến khi nào?
Đối với băn khoăn của nhà đầu tư về việc hút tín phiếu này sẽ được NHNN kéo dài trong bao lâu và khối lượng thực hiện sẽ như thế nào, theo SSI, trước hết, mức tín phiếu đang lưu hành tối đa mà NHNN đã thực hiện trong nhiều năm trở lại đây là vào khoảng 200.000 tỉ đồng. Điều này đồng nghĩa với việc NHNN vẫn có thể có dư địa để phát hành thêm khoảng 130.000 tỉ đồng, tương đương vào khoảng 6-7 phiên giao dịch nữa với tốc độ hiện tại để đạt được con số này.
Thứ hai, NHNN đã phát hành tín phiếu với lãi suất khá thấp và mặt bằng lãi suất liên ngân hàng chưa có sự thay đổi đáng kể nào có thể chứng minh thanh khoản trên thị trường 2 đang rất dồi dào. Việc đánh giá được khối lượng dư thừa của thanh khoản hệ thống ngân hàng cũng có thể giúp chúng ta có cái nhìn tổng quan hơn về việc hút tín phiếu này.
Trong nửa đầu năm 2023, NHNN đã mua vào 6 tỉ USD bổ sung vào nguồn ngoại hối, tức là NHNN đã bơm 130.000 tỉ đồng vào thanh khoản hệ thống ngân hàng. Như vậy, mốc đánh giá có thể bắt đầu khi tổng khối lượng tín phiếu phát hành đạt mức 130.000 tỉ đồng (trong 3 ngày nữa với tốc độ hiện tại) và yếu tố cần quan sát là diễn biến của mặt bằng lãi suất liên ngân hàng.
Do đó, động thái phát hành tín phiếu của NHNN là một cách thức nhằm điều chỉnh trạng thái thanh khoản ngắn hạn trên hệ thống và không đồng nghĩa với việc NHNN đã thực hiện đảo chiều chính sách tiền tệ. Mục đích của NHNN là nhằm hút bớt thanh khoản thị trường 2 để giảm áp lực đầu cơ tỉ giá trong ngắn hạn.
Trên thực tế, việc thực hiện nghiệp vụ phát hành tín phiếu này còn có thể được coi là tích cực, thay vì NHNN lựa chọn phương án bán ngoại tệ từ dự trữ ngoại hối. Thông qua nghiệp vụ này, NHNN có thể đánh giá mức độ dồi dào của thanh khoản trên hệ thống và điều chỉnh mức lãi suất trên thị trường 2 để cân đối giữa áp lực tỷ giá và hạn chế tối đa ảnh hưởng lên mặt bằng lãi suất thị trường 1.
