Thông tin từ Cục Điều tiết điện lực (Bộ Công Thương) cho biết, cơ cấu nguồn điện trong hệ thống điện Việt Nam đang có sự thay đổi lớn. Trong đó, nguồn điện do các doanh nghiệp nhà nước đầu tư, nắm giữ đang giảm dần, còn nguồn điện tư nhân thì ngày càng tăng đáng kể.
Theo đó, công suất đặt nguồn điện toàn hệ thống của ta năm 2023 vào gần 80.000 MW thì tỉ lệ sở hữu của các doanh nghiệp nhà nước vào khoảng 47%, còn lại tư nhân đã chiếm 42%.
Cụ thể, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) không còn độc quyền nắm giữ toàn bộ nguồn điện và khâu sản xuất điện như trước năm 2006 mà hiện nay chỉ nắm giữ khoảng 37%, gồm cả trực tiếp và gián tiếp.
Trong đó, EVN nắm giữ trực tiếp khoảng 11%, chủ yếu là các nhà máy thủy điện đa mục tiêu quan trọng như Lai Châu, Sơn La, Hòa Bình, Trị An; 26% còn lại là của ba tổng công ty phát điện (Genco 1, Genco 2 và Genco3) thuộc EVN. Các công ty này đang trong quá trình cổ phần nên tỉ lệ nắm giữ của EVN cũng đang giảm dần khi có đa dạng các thành phần kinh tế tham gia.
Tập đoàn Than – Khoáng sản Việt Nam (TKV) chiếm 2% nguồn phát điện, chủ yếu là nhiệt điện. Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) chiếm 8% nguồn phát điện, chủ yếu là điện khí và thuỷ điện nhỏ.
Số nguồn điện còn lại thuộc các nhà đầu tư tư nhân chiếm 42% và các dự án BOT chiếm khoảng 10%, nguồn điện nhập khẩu và nguồn khác chiếm khoảng 1%.
Cục Điều tiết điện lực đánh giá, nếu như trước năm 2012, nguồn điện tư nhân sở hữu chưa đến 10% thì nay tỉ lệ này đang tăng đáng kể, dự kiến có thể chiếm gần một nửa toàn hệ thống vào năm 2030 vì nhờ sự bùng nổ của năng lượng tái tạo sau khi có cơ chế khuyến khích của Chính phủ.
Hiện công suất đặt của nguồn năng lượng tái tạo đứng thứ ba trong hệ thống, đạt xấp xỉ gần 21.000 MW nhưng sản lượng điện huy động chỉ chiếm gần 14% (9 tháng năm 2023) sản lượng toàn hệ thống do những yếu tố đặc thù của nguồn điện này.
