Hãng tin BBC hôm qua (5-3) đã có bài phóng sự lý giải vì sao nhiều người ủng hộ cựu tổng thống Hugo Chávez đang đứng về phía chính quyền nhà lãnh đạo Nicolas Maduro, trong bối cảnh đương kim tổng thống đang ngày càng mất uy tín trong nước và bị nhiều quốc gia khác cô lập về kinh tế lẫn chính trị-ngoại giao.
Biểu tượng Chávez trong lòng dân Venezuela
“Tổng thống Hugo Chávez đã mất được sáu năm nhưng ông ấy vẫn đang nhìn về phía thủ đô Venezuela. Bất kể nơi nào bạn qua cũng có thể nhìn thấy hình ảnh thấp thoáng đôi mắt của ông ấy được phác họa trên các tòa nhà” - BBC mở đầu bài phóng sự của mình.
Phóng viên của hãng tin này đã đến vùng ngoại ô của TP 23 de Enero, nằm ở phía Đông thủ đô Caracas. “Sự hiện diện của ông ấy (Chávez) ở đây thậm chí còn mạnh mẽ hơn rất nhiều. Chính tại nơi này, cựu tổng thống Chávez đã tiến hành một cuộc đảo chính vào năm 1992 nhằm lật đổ tổng thống Venezuela bấy giờ là Carlos Andres Perez nhưng không thành công. Nơi này cũng được biết đến như một thành trì của những người theo chủ nghĩa Chavez hay còn gọi là Chavista.
Marcos Lobos (58 tuổi), một trong những người cuồng nhiệt nhất đối với cựu tổng thống Chávez, sống cùng gia đình trong một tòa nhà với bức tường phía trước ghi rõ “Chávez, trái tim của quê hương tôi”. Trong phòng khách của ông Marcos thậm chí có hẳn một “góc Chávez” - nơi trưng bày rất nhiều hình ảnh của vị cựu lãnh đạo.
“Ông ấy (Chávez) còn hơn cả một biểu tượng. Ông trước đây và cho đến bây giờ vẫn là đại diện cho niềm hy vọng, bởi lẽ những ý tưởng của ông ấy đậm tính cách mạng” - ông Marcos nói với phóng viên BBC - “Ông ấy là hiện thân cho công lý và công bằng xã hội. Ông ấy khai sáng cho chúng tôi, tạo ra chuẩn mực quốc gia trong việc đưa các vấn đề chính trị đến với người dân”.
Vợ của ông Marcos - bà Mirna tiếp lời: “Trước đây, chỉ có người giàu và người có quyền lực chính trị có tất cả, còn chúng tôi không có gì. Chávez yêu thương chúng tôi”. Bà cho biết thêm khi nhà lãnh đạo Chávez qua đời vào năm 2013, ông Maduro lên thay và được xem là “con trai” của ông Chávez. Vì thế, nhiều người như vợ chồng ông Marcos sẽ chiến đấu để bảo vệ đương kim tổng thống hiện nay.
Tổng thống Venezuela Nicolas Maduro (trái) và lãnh đạo phe đối lập Juan Guaido. Ảnh: MERCOPRESS
Di sản đã không còn
Bộ đôi “giảm xuất khẩu dầu” và “giá dầu giảm” khiến nền kinh tế Venezuela bắt đầu tổn thương. Từ năm 1980 đến 1990, GDP bình quân đầu người của Venezuela tuột dốc thê thảm, ước tính giảm đến 46%. Nhà lãnh đạo đình đám Chávez tìm cách vực dậy nền kinh tế đất nước bằng cách quốc hữu hóa các ngành công nghiệp, đồng thời đổ một lượng tiền lớn của chính phủ vào các chương trình xã hội.
Dưới thời lãnh đạo của Tổng thống Chávez, giai đoạn 1999-2013, tỉ lệ thất nghiệp giảm đi một nửa, thu nhập bình quân đầu người tăng gấp đôi, tỉ lệ nghèo đói giảm hơn một nửa, giáo dục được cải thiện đáng kể trong khi tỉ lệ tử vong ở trẻ sơ sinh cũng giảm nhiều, theo thông tin của Vox.
Carmen Ruiz, người dân Venezuela sống ở thủ đô Caracas, nói với tờ The New Yorker rằng: “Mọi thứ dưới thời ông Chávez đều trở nên tốt hơn. Nhiều khu cư trú tạm bợ ở vùng El Calvario mọc lên những ngôi nhà mới. Mẹ tôi, người vốn rất thông minh nhưng chưa bao giờ được đến trường, cuối cùng cũng được học chữ khi bà ấy đã ngoài 70 tuổi”.
George Ciccariello-Maher, một học giả Venezuela tại Trường ĐH Drexel (mỹ), nói trên tờ Vox rằng ông Chávez là một lãnh đạo vĩ đại, một chính trị gia xuất sắc. “Ông ấy có những khả năng mà rất nhiều người không sở hữu được. Năng lực của ông ấy khiến nhiều người phải kinh ngạc” - tờ The Week dẫn lại lời của Ciccariello-Maher.
Tuy nhiên, tình hình hiện nay của nền kinh tế Venezuela thật tồi tệ. Trong năm 2017, tỉ lệ lạm phát của quốc gia Nam Mỹ này đã vượt quá 2.600% và theo dự báo của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) thì năm 2018 có thể lên tới 1.000.000%.
Hệ thống giao thông công cộng, đặc biệt ở các TP nằm ngoài thủ đô Caracas, trở nên yếu kém và không đáp ứng nhu cầu người dân. Phóng viên Alex Vasquez của tờ AFP đã đến thăm San Juan de los Morros, TP ở miền Trung Venezuela, đã rất nhanh chóng phát hiện ra rằng “không có bất kỳ thứ gì đang hoạt động” ở nơi này. Một giáo viên tại đây nói với Vasquez rằng người dân chỉ nhận được nước sinh hoạt một lần mỗi tháng. Thời gian còn lại họ phải tự tìm cách mua. “Có những lúc chúng tôi không có điện để dùng trong suốt 24 giờ đồng hồ” - cô giáo này nói thêm.
| Ước tính đến nay ít nhất 50 quốc gia phản đối chính quyền ông Maduro và ủng hộ nhà lãnh đạo phe đối lập. Dù vậy, giới quan sát lo ngại rằng sự trở về của ông Guaido cũng có thể dẫn đến nguy cơ ông bị bắt giữ. |
Chiến đấu vì bản sắc
“Đó không phải là lỗi của Tổng thống Maduro” - bà Mirna nói với BBC khi nhắc tới cuộc khủng hoảng kinh tế tồi tệ đang xảy ra ở Venezuela. Cả gia đình bà Mirna là đại diện cho một số người “sống hết mình” vì nhà lãnh đạo Chávez, đồng thời cho rằng hệ lụy mà Venezuela đang đối mặt là do các cường quốc, trong đó có Mỹ và phe đối lập - do tổng thống tự xưng Juan Guaido đang lãnh đạo. “Phe đối lập đang lấy đi tất cả của chúng tôi” - bà Mirna nói.
Tuy nhiên, theo ghi nhận của BBC, những gia đình ủng hộ chính quyền Maduro cũng ngày càng bị cô lập hơn. Mức ủng hộ đối với ông Maduro cho đến nay chỉ dao động khoảng 20%. Ngay cả những người đứng ra bảo vệ ông Maduro (vì ông ấy là người được nhà lãnh đạo Chávez chọn kế nhiệm) cũng khẳng định rằng không thể so sánh ông với người tiền nhiệm. “Maduro là Maduro, còn Chávez lại rất đặc biệt. Nhưng… chúng tôi phải ủng hộ Maduro bởi vì ông ấy là người kế thừa của ông Chávez” - mẹ của ông Marcos nói.
Heinz Dieterich, cựu cố vấn của nhà lãnh đạo Chávez, nhận định ông Maduro đang hủy hoại di sản của người tiền nhiệm. Dieterich là người ủng hộ khái niệm “chủ nghĩa xã hội thế kỷ 21”, một thương hiệu mà nhà lãnh đạo Chávez đã áp dụng vào sự nghiệp chính trị của mình. “Điều mà ông Maduro quan tâm nhất chính là nắm quyền lực. Ông ấy không chỉ thiếu trí tuệ của nhà lãnh đạo Chávez mà còn cả chuẩn mực đạo đức” - Dieterich nói.
Dù vậy, phải thừa nhận rằng đến nay những người theo chủ nghĩa Chavez vẫn còn đủ nhiều để ông Maduro tiến hành các hoạt động chính trị của mình nhằm chống lại phe đối lập. Thậm chí rất nhiều người đã xuống đường để chống lại điều mà họ gọi là “chủ nghĩa đế quốc”. Tại khắp các thị trấn và khu ổ chuột ở TP Petare, phía Đông thủ đô Caracas, rất đông người dân xuống đường ủng hộ ông Maduro và chống lại chủ nghĩa đế quốc.
“Chúng tôi không muốn trở thành thuộc địa của Bắc Mỹ” - đám đông lên tiếng. Những người biểu tình mặc áo có in hình nhà lãnh đạo Chávez; nhiều người hô vang khẩu hiệu ủng hộ ông Maduro và cũng có những người mặc quân phục. “Có những nữ chiến binh ở đây sẵn sàng chiến đấu để bảo vệ cuộc cách mạng và Tổng thống Maduro của chúng tôi” - cô Ivonne Bravo, một trong những người tham gia biểu tình, nói.
Venezuela đang chia làm hai. Có người đang chiến đấu vì nền kinh tế và xã hội đang khủng hoảng trầm trọng. Nhưng cũng có những người đang chiến đấu vì bản sắc mang tên Hugo Chávez. Liệu bản sắc của nhà lãnh đạo tiền nhiệm có giúp đương kim Tổng thống Maduro vượt qua sóng gió lần này hay không, đó là một câu hỏi khó cho đến lúc này.
| Mỹ dọa ông Maduro khi lãnh đạo phe đối lập quay về Venezuela Hôm 4-3, lãnh đạo phe đối lập Venezuela Juan Guaido trở về thủ đô Caracas sau khi thăm một số quốc gia trong khu vực bất chấp lệnh cấm xuất cảnh của chính quyền Tổng thống Maduro. Ông Guaido đã được đám đông ủng hộ và các nhà ngoại giao châu Âu chào đón khi trở về thủ đô Venezuela. Vị này tuyên bố: “Chúng ta đang ở Venezuela. Chúng ta mạnh hơn bao giờ hết. Bất chấp rủi ro, chúng ta sẽ không dừng lại”. Hàng ngàn người ủng hộ đã tụ tập ở quảng trường Plaza Alfredo Sadel để nghe ông Guaido phát biểu. Trước đó một ngày, ông Guaido cảnh báo chính quyền ông Maduro nếu có bất cứ điều gì bất trắc xảy ra với ông thì đó sẽ là “sai lầm cuối cùng” của họ. Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ John Bolton viết trên mạng Twitter ủng hộ ông Guaido, rằng nếu có bất kỳ mối đe dọa nào xảy ra trong lần trở về này của ông Guaido thì ông Maduro sẽ đối mặt với “phản ứng mạnh mẽ và đáng kể từ Mỹ cũng như cộng đồng quốc tế”. |
