Ngày 3-12, tại Talkshow "Tạo cơ hội để kiều bào an cư tại quê nhà" do báo Tuổi Trẻ cùng Hội Liên lạc với người Việt Nam ở nước ngoài TP.HCM tổ chức, nhiều kiều bào và chuyên gia chung kiến nghị cần một hành lang pháp lý thông thoáng hơn để dòng vốn và tri thức kiều bào thực sự "bén rễ" đóng góp mạnh mẽ hơn cho đất nước.
Dòng vốn tỉ đô và "khẩu vị" đầu tư mới
Ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA) cho biết dù kinh tế thế giới biến động, dòng kiều hối về TP.HCM năm 2023 vẫn đạt 9,46 tỉ USD và năm 2024 cán mốc 9,6 tỉ USD. Đáng chú ý, ước tính trong quý II-2025, con số này đã là hơn 5,3 tỉ USD.
Ông Châu xác nhận khoảng 20-21% lượng kiều hối đang chảy trực tiếp vào bất động sản. Tuy nhiên, "khẩu vị" của nhà đầu tư kiều bào hiện nay đã thay đổi. Thay vì chỉ mua đất để dành như trước, họ đang hướng đến những giá trị bền vững hơn.
Minh chứng cho xu hướng này, ông Võ Thành Đăng, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nhân Việt Nam ở nước ngoài chỉ ra nhu cầu cấp thiết về phân khúc bất động sản nghỉ dưỡng, hưu trí và viện dưỡng lão chất lượng cao.
Theo ông Đăng, cộng đồng doanh nhân kiều bào luôn theo sát sự phát triển của đất nước. Kiều bào mong muốn thủ tục minh bạch, chính sách ổn định và môi trường đầu tư dự đoán được. Số đông kiều bào có tri thức, đặc biệt là các bạn trẻ có mong muốn trở về nước hiện rất nhiều. Điều họ lo lắng là cơ hội việc làm, điều kiện sống, cơ chế hỗ trợ để họ hội nhập, đầu tư... có tương xứng, có dễ dàng.
Trong khi đó, Tiến sĩ Lê Hoàng Thế, một kiều bào Nhật Bản, lại mang về tư duy của nền kinh tế xanh. Ông không chỉ đầu tư vào nông nghiệp tuần hoàn mà còn phát triển tín chỉ carbon, tận dụng môi trường kết nối quốc tế để "sống hai nơi" một cách thuận lợi. Nhiều nhóm kiều bào dạng xuất khẩu lao động kiến nghị khi về nước được hỗ trợ các chính sách nhà ở, đặc biệt là nhà ở xã hội, nhà hợp túi tiền.
Rõ ràng, cơ hội đã mở ra khi Luật Đất đai mới cho phép người gốc Việt hưởng quyền lợi như người trong nước về sở hữu nhà ở. Nhưng từ chính sách đến thực thi vẫn còn một khoảng cách, các chuyên gia cho rằng cần cụ thể hoá các chính sách đi vào thực tế để kiều bào tiếp cận thuận lợi nhất, chuyển hóa thành động lực phát triển dài hạn.
Điểm nghẽn định danh và bài toán thủ tục
Luật sư Lâm Quang Quý, Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ Kiều bào, Hội Liên lạc với người Việt Nam ở nước ngoài TP.HCM, đã chỉ ra nghịch lý đang tồn tại: Có những kiều bào đã cầm trong tay xác nhận quốc tịch Việt Nam, thậm chí có hộ chiếu Việt Nam, nhưng vẫn "mắc kẹt" khi muốn làm CCCD hoặc mở tài khoản ngân hàng.
Theo ông Quý, nhu cầu an cư, ổn định giấy tờ và tiếp cận chính sách là những trăn trở lớn nhất của kiều bào cần được tạo thuận lợi. Nhất là những thủ tục về xuất nhập cảnh, tạm trú, xác nhận quốc tịch, đăng ký kinh doanh, mở tài khoản thanh toán…
Ông Nguyễn Quang Thông, Phó Giám đốc khối kinh doanh Nam A Bank, cho biết cần gỡ vướng về quy định giao dịch ngân hàng, vì hiện nay theo quy định, kiều bào chưa có CCCD thì vẫn được mở tài khoản thanh toán, thực hiện một số giao dịch trực tiếp. Tuy nhiên, hiện các kiều bào vẫn chưa được thực hiện các giao dịch tài chính online do các quy định về định danh điện tử, sinh trắc học, đối chiếu với cơ sở dữ liệu dân cư quốc gia…
Đồng quan điểm, Tiến sĩ Lương Bạch Vân, Ủy viên Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam TP.HCM, kiều bào Pháp, kiến nghị cần nới thời gian hộ chiếu dài hơn cho kiều bào mới có thể kích thích, tạo điều kiện để họ về nước, đầu tư nhiều hơn. Đó còn là việc nới lỏng các điều kiện, thủ tục hành chính liên quan đến việc cấp CCCD, xác nhận và chứng minh nguồn gốc, giấy tờ nhà đất… cho kiều bào.
