Không nên hình sự hóa nghiệp vụ biên tập sách

Ngày 21-10, dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điểm BLHS 2015 có hai điều 225 và 344 liên quan đến hoạt động xuất bản, được trình tại kỳ họp thứ 2 Quốc hội khóa XIV để thông qua.

Làm xuất bản mà bị tù thì còn ai dám làm

. Phóng viên: Vì sao Hội Xuất bản Việt Nam thấy cần phải có kiến nghị về BLHS 2015 để sửa đổi những quy định liên quan đến hoạt động xuất bản-in-phát hành, thưa ông? Việc kiến nghị này đã được tiến hành như thế nào?

+ Ông Lê Hoàng, Phó Chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam, Trưởng Văn phòng đại diện phía Nam: Với việc BLHS 2015 ra đời thay thế cho BLHS 1999, chúng tôi nhận thấy trong BLHS 2015 có nhiều quy định liên quan đến hoạt động xuất bản mà nếu được áp dụng trong thực tiễn sẽ gây hoang mang cho những người làm nghề nói riêng, cũng như tạo ra rào cản cho sự phát triển của ngành xuất bản nói chung.

. Ông nhận thấy điều gì gây hoang mang, lo ngại nhất cho giới xuất bản ở BLHS 2015?

+ Điều 344 BLHS 2015 hình sự hóa các hành vi vi phạm chỉ mang tính chất thủ tục hành chính hay nghiệp vụ của ngành xuất bản đã tạo ra sự mâu thuẫn ngay chính trong bộ luật. Nếu cứ áp dụng những bất cập tồn tại trong các quy định đối với hoạt động xuất bản của BLHS 2015 vào thực tiễn sẽ dễ tạo ra sự lạm quyền và gây nên sự mâu thuẫn giữa các văn bản pháp luật. Đáng lo ngại nhất của Điều 344: Tội vi phạm các quy định về hoạt động xuất bản, đó là có nguy cơ hình sự hóa nhiều hoạt động chuyên môn của giới xuất bản và nhiều quy định không hợp lý như: Người nào vi phạm các quy định về hoạt động xuất bản thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt cảnh cáo, phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến hai năm hoặc phạt tù ba tháng đến hai năm: Không tuân thủ quy định về biên tập và duyệt bản thảo nhưng vẫn xuất bản xuất bản phẩm; in trên 2.000 bản đối với từng xuất bản phẩm mà không có xác nhận đăng ký xuất bản, không có quyết định xuất bản hoặc giấy phép xuất bản tài liệu không kinh doanh; không nộp xuất bản phẩm lưu chiểu nhưng vẫn phát hành xuất bản phẩm, đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này mà còn vi phạm… Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, nếu không thuộc trường hợp quy định tại Điều 117 của bộ luật này, thì bị phạt tù từ hai năm đến năm năm: Thay đổi, làm sai lệch nội dung bản thảo đã được ký duyệt hoặc bản thảo tài liệu không kinh doanh đã có dấu của cơ quan cấp giấy phép xuất bản để xuất bản có nội dung bị cấm theo quy định của Luật Xuất bản...

Những quy định trên bất hợp lý vì ở nước ta hiện nay chưa có một văn bản luật nào quy định cụ thể về biên tập nói riêng hay quy trình nghiệp vụ của ngành xuất bản nói chung. Do đó, trong thực tế hoạt động thì mỗi nhà xuất bản sẽ áp dụng quy trình riêng do mình tự xây dựng dựa trên các quy định của pháp luật như viết hoa, xuống dòng, in nghiêng... như thế nào. Đây đơn thuần chỉ là những hoạt động mang tính nghiệp vụ của ngành xuất bản nhưng cũng có thể khiến người biên tập đi tù.

Ông Lê Hoàng mong muốn không hình sự hóa các hoạt động mang tính hành chính, chuyên môn nghiệp vụ của ngành xuất bản.

Việc thay đổi, làm sai lệch nội dung bản thảo đã được duyệt với người làm xuất bản đôi khi chỉ là thay đổi câu chữ, cái tựa khác đi một chút, cắt bớt đi một đoạn chưa hay, thêm vào một chi tiết nào đó mà không gây hại gì cho xã hội, không có sai phạm gì với đạo đức hay chính trị, tư tưởng nhưng với quy định không rõ ở Điều 344 BLHS 2015 cũng có thể đi tù khiến những người hành nghề từ biên tập viên, trưởng ban biên tập, giám đốc các nhà xuất bản đến các công ty phát hành và các đơn vị in sẽ rơi vào tâm trạng lo âu, e ngại, thậm chí sợ hãi trong quá trình tác nghiệp hoặc bỏ nghề.

. Vậy theo ông, điều gì giới xuất bản muốn sửa đổi cho phù hợp với thực tiễn hoạt động xuất bản?

+ Chúng tôi muốn bỏ Điều 344 trong BLHS 2015 để xây dựng một Điều 344 mới hợp lý hơn, không hình sự hóa các hoạt động mang tính hành chính, chuyên môn nghiệp vụ.

Người làm luật không hỏi ý kiến chúng tôi

. Xin ông cho biết giới xuất bản có được lấy ý kiến về BLHS 2015 với những điều, khoản liên quan đến mình? Giới xuất bản mong muốn, đề bạt gì với những người làm luật?

+ Chúng tôi đã không được tham khảo để có những ý kiến về chuyên môn và thực tế với những điều liên quan đến hoạt động của ngành mình khi BLHS 2015 được xây dựng. Vậy nên chúng tôi vô cùng hoang mang, lo sợ khi đọc những điều về ngành của mình ở bộ luật này. Chúng tôi mong muốn những ý kiến, kiến nghị của chúng tôi sẽ được những người làm luật lắng nghe và tiếp thu để ngành xuất bản trong nước vốn đã rất thua kém các nước trong khu vực không bị kéo thụt lùi hơn nữa. Chúng tôi muốn được các cơ quan làm luật tham khảo ý kiến, lắng nghe đóng góp của chúng tôi về thực tế và chuyên môn khi xây dựng luật từ nay về sau.

. Xin cám ơn ông.