Hiệp hội Bia Rượu Nước giải khát Việt Nam (VBA) vừa có công văn gửi Bộ trưởng Bộ Tài chính góp ý dự án Luật thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi). VBA đề xuất giảm thuế TTĐB bia rượu, chưa bổ sung nước giải khát có đường theo Tiêu chuẩn Việt Nam vào đối tượng chịu thuế.
Ngành bia giảm mạnh lợi nhuận và đã có nhà máy phải đóng cửa
Sau khi nghiên cứu hồ sơ Bộ Tài chính gửi, VBA thấy rằng, bên cạnh mục tiêu bảo vệ sức khỏe cộng đồng, phần đánh giá tác động chưa đề cập đến những tác động đầy đủ và toàn diện như những đóng góp đáng kể của ngành đồ uống cho nền kinh tế nói chung.
Cơ sở của đề xuất tăng thuế và đánh giá tác động mới chỉ tập trung vào một mục tiêu là tăng giá bán rượu bia lên 10% hoặc 20% (tùy theo từng phương án) và tăng đều các năm tiếp theo. Mỗi năm giá bán sẽ tăng 2%-3% so với năm trước để đảm bảo giá sản phẩm tăng tương ứng theo mức độ lạm phát và gia tăng thu nhập.
Tuy nhiên, không có đánh giá tác động toàn diện tới các mặt khác như tăng thuế có giảm tiêu dùng không, mục tiêu bảo vệ sức khỏe cộng đồng cụ thể thế nào.
Tác động tới ngân sách, các tác động kinh tế xã hội gián tiếp liên quan khác ra sao, DN chịu tác động trực tiếp bị ảnh hưởng thế nào...
Bên cạnh đó, báo cáo đánh giá tác động sử dụng những số liệu quá cũ. Không phản ảnh đúng thực tế tình hình DN hiện nay, chưa đặt trong bối cảnh khó khăn của ngành.
Các số liệu thống kê, phân tích tập trung ở giai đoạn trước dịch năm 2019 khi ngành đồ uống chưa phải đối mặt và ghi nhận sự sụt giảm các chỉ tiêu liên tục như hiện nay.
Đáng chú ý, gần đây ngành bia cả nước giảm mạnh về sản lượng. Doanh thu, đặc biệt là lợi nhuận và đã có nhà máy phải đóng cửa
Ngoài ra, kinh nghiệm quốc tế cho thấy tăng thuế cao sẽ tạo ra khoảng cách lớn về lợi ích giữa sản phẩm chính thống và bất hợp hợp pháp, hàng lậu sẽ tăng cao. Phát sinh chi phí cho các cơ quan quản lý thị trường, hải quan chống hàng lậu…
Khảo sát thực tế tại một số địa phương hiện nay tình hình DN tư nhân sản xuất bia "nhái" các thương hiệu lớn và bán trên thị trường với giá rất rẻ gần như bằng với giá thành sản xuất không có thuế. Ước sản lượng bia nhái thương hiệu đó khoảng 200-300 triệu lít.
VBA mong muốn Ban soạn thảo tham khảo thêm các kinh nghiệm quốc tế. Đặc biệt là bài học từ các nước láng giềng có điều kiện hoàn cảnh gần với Việt Nam như Trung Quốc, Thái Lan.
Bên cạnh giải pháp tăng thuế, cần thực thi nghiêm chống hàng lậu… để bảo vệ DN kinh doanh hợp pháp, sức khỏe người tiêu dùng, chống thất thu ngân sách.
Không được để người nộp thuế lâm vào tình trạng khốn cùng
Theo VBA, với đề xuất tăng thuế TTĐB (lên đến 100% vào năm 2030- pv) là cú tăng “sốc” lớn nhất, chưa từng có trong lịch sử tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với ngành rượu bia. Cơ sở giải thích của Bộ Tài chính là để đạt mục tiêu tăng giá bán rượu, bia ít nhất 10% theo khuyến nghị tăng thuế của WHO.
Đồng thời sẽ gây sốc cho thị trường. Thực tế, những dịp lễ, tết nhu cầu tiêu thụ tăng cao DN cũng chỉ dám điều chỉnh giá tăng 0,5% -1,5%.
Ngoài ra, nguyên tắc của đánh thuế là cần đảm bảo cân bằng, hài hòa lợi ích giữa Nhà nước và người nộp thuế.
Theo các chuyên gia, nguyên tắc quan trọng này đảm bảo nguồn thu cho ngân sách nhưng không được để cho người nộp thuế lâm vào tình trạng khốn cùng.
Thực hiện nguyên tắc này, Nhà nước sẽ không tạo ra những cú sốc tăng thuế cho DN, xã hội, người lao động. Nếu tổng số thuế phải trả quá lớn, đời sống người lao động không được đảm bảo, nền kinh tế sẽ bị trì trệ một cách gián tiếp, nguy cơ trốn thuế rất tiềm tàng.
Với tỉ lệ tăng quá cao và tiến độ tăng thuế tiêu thụ đặc biệt liên tục hàng năm trong các phương án do Bộ Tài chính đề xuất chắc chắn sẽ dẫn đến sự sụt giảm về sản lượng nặng nề, hậu quả là Chính phủ sẽ thất thu thuế.
Theo VBA, vì tầm quan trọng của chính sách này đối với ngành Bia Rượu Nước giải khát, Hiệp hội kính đề nghị được Bộ trưởng, ban soạn thảo xem xét thời điểm hiệu lực của Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) là từ năm 2027.
Đối với rượu, bia xem xét giảm mức tăng thuế và giãn lộ trình tăng một cách hợp lý để tránh gây sốc, ổn định thị trường. Tạo điều kiện để DN thích nghi với việc tăng thuế trong trong thời gian tới.
Theo đó, bia và rượu từ 20 độ trở lên: Từ 1-1-2027 đến 31-12-2028 thuế 70%; từ 1-1-2029 đến 31-12-2030 thuế 75%; từ 1-1-2031 thuế 80%.
Đối với rượu dưới 20 độ: Từ 1-1-2027 đến 31-12-2028 thuế 40%; từ 1-1-2029 đến 31-12-2030 thuế 45%; từ 1-1-2031 thuế 50%.
Ngoài ý kiến đề xuất chung, Heineken Việt Nam đề xuất xem xét mức thuế tiêu thụ đặc biệt khác nhau đối với bia dưới 5,5 độ; từ 5,5 độ tới 15 độ và trên 15 độ theo Luật Phòng, chống tác hại rượu, bia.
Ngành bia chiếm 98,6% thị phần ngành đồ uống có cồn. Hiện nay Việt Nam sản xuất, tiêu thụ khoảng 4 tỉ lít bia/năm.
Sabeco, Heineken Việt Nam, Habeco, Carlsberg là những DN nắm giữ gần 95% thị phần và tổng sản lượng ngành bia Việt Nam.
Theo số liệu của VBA, Heineken Việt Nam, lần đầu tiên sau nhiều thập kỷ, thị trường của hãng tại Việt Nam đã chứng kiến sự sụt giảm hai con số trong năm 2023.
Sabeco có 26 nhà máy ở 20 tỉnh thành, từ năm 2021 tới nay DN tăng trưởng âm so với năm 2019 cả về sản lượng, doanh thu, lợi nhuận từ một tới hai con số.
Các nhà máy sản xuất gia công trong hệ thống kiệt quệ bởi giá đầu vào tăng 20% - 40%, trong khi giá bán không thể tăng. Kéo theo hàng loạt hệ thống dịch vụ nhà khách sạn với hàng triệu lao động đi kèm
Halico liên tục thua lỗ từ nhiều năm nay, đã ghi nhận lỗ quý thứ 27 liên tiếp, luỹ kế lên đến 457,7 tỉ đồng.
Năm 2024, dự báo toàn ngành tiếp tục đối mặt với những khó khăn thách thức chưa có dấu hiệu suy giảm.
