Ngày 24-1, hải quân Mỹ triển khai hai tàu khu trục tên lửa USS McCampbell và USNS Walter S. Diehl đi qua eo biển Đài Loan, CNN dẫn thông tin từ hạm đội Thái Bình Dương của Mỹ. Theo lời người phát ngôn hạm đội Thái Bình Dương Tim Gorman, hai tàu này “đã thực hiện một chuyến hải trình thường lệ qua eo biển Đài Loan phù hợp với luật pháp quốc tế”.
Căng thẳng giữa TQ và Đài Loan, Mỹ tăng cao
Diễn biến này đến trong bối cảnh căng thẳng giữa trung quốc (TQ) và Đài Loan đang rất cao và eo biển Đài Loan được xem là một điểm nóng địa chính trị.
Họp báo đầu năm 2019, lãnh đạo Đài Loan Thái Anh Văn cảnh cáo TQ “phải tôn trọng và sử dụng các biện pháp hòa bình, bình đẳng để giải quyết các khác biệt” giữa hai bờ eo biển Đài Loan. Một ngày sau, Chủ tịch TQ Tập Cận Bình phát biểu mang tính hòa giải, kêu gọi Đài Loan bỏ ý tưởng độc lập mà hãy theo hướng “thống nhất hòa bình” với TQ. Tuy nhiên, ông Tập cũng “không hứa sẽ không viện đến khả năng sử dụng bạo lực” mà “sẽ sử dụng mọi phương tiện cần thiết” vì mục tiêu này. Phản ứng lại, bà Thái Anh Văn tuyên bố Đài Loan sẽ “không bao giờ chấp nhận thỏa thuận tình trạng một quốc gia, hai hệ thống” với TQ.
Không chỉ với Đài Loan, căng thẳng giữa TQ và Mỹ cũng đang rất nguy hiểm. Chỉ huy các chiến dịch hàng hải của Mỹ - Đô đốc John Richardson đầu tháng này có cuộc gặp với người đồng cấp TQ và các quan chức quân đội TQ về vấn đề Đài Loan. Trong cuộc gặp này, tướng Lý Tác Thành - Tổng Tham mưu trưởng quân đội TQ nói cứng với Đô đốc Richardson rằng “nếu ai có ý chia rẽ Đài Loan khỏi TQ, quân đội TQ sẽ làm mọi cách để bảo vệ sự thống nhất dân tộc, chủ quyền quốc gia và toàn vẹn lãnh thổ”.
Bất kể cảnh cáo này, trở về sau chuyến đi, Đô đốc Richardson vẫn tuyên bố hải quân Mỹ sẽ tiếp tục triển khai tàu chiến đến mọi nơi luật pháp quốc tế cho phép, trong đó có eo biển Đài Loan. Ông Richardson cho biết ông đã nói với phía TQ rằng chính sách Mỹ về vấn đề Đài Loan không thay đổi và Mỹ vẫn duy trì “phản đối mọi hành động đơn phương từ hai bên eo biển để thay đổi tình trạng hiện tại”.
Tên lửa Đông Phong DF-26 của TQ. Ảnh: REUTERS
Liệu chiến tranh có bùng phát?
Theo nhà phân tích chiến lược và năng lực quốc phòng Malcolm Davis tại Viện Chính sách chiến lược Úc, việc triển khai tên lửa và các phát ngôn cứng rắn của TQ thể hiện quyết tâm của ông Tập là TQ sẵn sàng chiến tranh với Mỹ, bất kể về Đài Loan hay vài vấn đề khác. Theo chuyên gia Davis, ông Tập có thể sẽ có phát ngôn cứng rắn hơn nữa về Đài Loan vào thời điểm Đảng Cộng sản TQ kỷ niệm 100 năm thành lập (1921-2021).
| Muốn kiểm soát Đài Loan thành công, TQ cần ngăn sự can thiệp của Mỹ hoặc đánh bại các lực lượng Mỹ trong khu vực, cũng như ngăn các sức mạnh khác tiến vào khu vực. TQ chưa đủ mạnh để làm thế, tuy nhiên với đà mở rộng quân đội hiện nay thì điều này hoàn toàn có thể trong tương lai. Nhà bình luận các vấn đề toàn cầu PETER APPS của Reuters |
Phát biểu tại một hội nghị quân sự ở TQ ngày 20-12-2018, Chuẩn Đô đốc La Viện cảnh cáo TQ có thể dùng tên lửa chống tàu và tên lửa hành trình đánh chìm hai tàu sân bay Mỹ “dễ như một con rắn nuốt một con chuột”, đe dọa đến 10.000 sinh mạng trên hai tàu này.
Theo tin từ ABC, ngày 10-1, TQ thông báo triển khai nhiều tên lửa đạn đạo tầm trung DF-26 đến Tây Bắc nước này. Theo TQ, loại vũ khí này có khả năng phá hủy các tàu Mỹ đi vào khu vực. Tên lửa DF-26 có khả năng mang các đầu đạn thông thường hoặc hạt nhân, có tầm bắn 4.500 km, có thể bắn tới đảo Guam - một lãnh thổ của Mỹ ở Thái Bình Dương.
Theo Thời Báo Hoàn Cầu, hiện các tên lửa DF-26 được đặt ở các khu vực cao nguyên và sa mạc phía Tây Bắc TQ. Theo chuyên gia Davis, việc triển khai tên lửa DF-26 rất đáng chú ý, đặc biệt trong bối cảnh TQ gần đây liên tục đưa ra các đe dọa.
Các diễn biến này và đe dọa của ông La Viện gây lo ngại lớn. Tuy nhiên, trong một bài viết trên Navy Times, nhà phân tích Daniel DePetris tại tổ chức chính sách đối ngoại lưỡng đảng Defense Priorities nhận định sẽ khó có chiến tranh. Thứ nhất, ông La Viện không giữ vị trí chỉ huy trong các lực lượng vũ trang TQ, phát ngôn này không mang tính đại diện cho quân đội TQ.
Tháng 12-2018, ông La Viện từng nói TQ nên dùng vũ lực kiểm soát Đài Loan, Mỹ không từ bỏ đưa tàu đến cảng Đài Loan. Thứ hai, không có dấu hiệu gì TQ sẽ làm theo điều ông La Viện nói. Thời gian qua TQ có triển khai tàu áp sát nguy hiểm tàu Mỹ và liên tục phản đối Mỹ đưa tàu đến eo biển Đài Loan và biển Đông nhưng đó là phạm vi phản ứng lớn nhất của TQ rồi, theo Navy Times. TQ đánh chìm một tàu sân bay Mỹ, chắc chắn cuộc chiến tranh lạnh Mỹ-Trung hiện tại sẽ nhanh chóng biến thành một cuộc xung đột nóng.
| Mỹ gia tăng hiện diện tại Đài Loan So với thời gian trước, Mỹ trong năm 2018 tăng đưa tàu đến eo biển Đài Loan hơn. Trong khi những năm trước trung bình mỗi năm Mỹ chỉ một lần đưa tàu đến khu vực này thì năm 2019 hải quân Mỹ từng triển khai tàu đến eo biển Đài Loan vào các tháng 7, 10 và 11-2018. Đầu tháng 1-2019, cơ quan tình báo quốc phòng Mỹ ra một báo cáo rằng TQ đã có hàng loạt cải cách quân đội tham vọng mà theo Mỹ là nhằm phục vụ mục tiêu cuối cùng là buộc Đài Loan chấp nhận hợp nhất với đại lục, ngăn chặn Đài Loan tuyên bố độc lập. Phần lớn các hạng mục phát triển quân đội của TQ là tàu, máy bay, các hệ thống vũ khí phù hợp khi phải thực hiện xung đột để kiểm soát Đài Loan. Báo cáo cho rằng việc gia tăng năng lực quân sự của TQ có thể là một đe dọa với Đài Loan. Theo Navy Times, Mỹ lo ngại TQ sẽ chọn sử dụng sức mạnh quân sự ngăn Đài Loan độc lập. Phản ứng với báo cáo của Mỹ, Bộ Ngoại giao TQ tuyên bố Mỹ nên chú tâm vào hợp tác với TQ hơn là ra báo cáo như vậy. |
