Chiều 8-10, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà chủ trì Hội nghị trực tuyến toàn quốc về tình hình triển khai Luật Đất đai, Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản.
Đáng chú ý, liên quan đến việc tổ chức thi hành Luật Đất đai, Thứ trưởng Bộ TN&MT Lê Minh Ngân đã nêu ba vấn đề các địa phương còn nhiều lúng túng khi triển khai thi hành luật tại các địa phương. Trong đó có những vướng mắc liên quan đến việc điều chỉnh bảng giá đất.
13 tỉnh thành chưa ban hành văn bản quy định chi tiết thi hành Luật Đất đai
Thứ trưởng Lê Minh Ngân cho biết: Triển khai Luật Đất đai năm 2024, Chính phủ đã cùng với các bộ, ngành, địa phương xây dựng đã ban hành đồng bộ các văn bản theo thẩm quyền 15 nghị định và 2 quyết định của Thủ tướng và không có thông tư nào bị chậm ban hành.
Đối các văn bản thuộc thẩm quyền của địa phương, ông Ngân thông tin đến nay đã có 50/63 tỉnh, TP đã ban hành một số văn bản quy định chi tiết thi hành Luật Đất đai. Tuy nhiên, chưa có địa phương nào ban hành đầy đủ các văn bản quy phạm pháp luật thuộc thẩm quyền. Thậm chí một số địa phương chưa ban hành văn bản nào để triển khai thực hiện.
13 tỉnh, TP chưa ban hành văn bản được ‘điểm tên’ gồm: Cao Bằng, Ninh Bình, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Gia Lai, Đăk Nông, Tiền Giang, Cần Thơ, Bạc Liêu, Cà Mau, Phú Yên, Bình Phước và An Giang.
Đánh giá chung sau hai tháng thực thi các quy định mới của Luật Đất đai và các văn bản hướng dẫn thi hành, Thứ trưởng Bộ TN&MT cho rằng các chính sách mới đã bước đầu mang lại hiệu quả như phân cấp, phân quyền về chuyển đổi mục đích sử dụng đất, thu hồi đất, xác định giá đất, cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, lấn biển,…
Từ đó, tạo được sự đồng thuận của đa số người dân, cộng đồng doanh nghiệp và sự thống nhất của các cơ quan từ Trung ương đến địa phương góp phần giải phóng nguồn lực đất đai cho phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, đẩy nhanh giải ngân vốn đầu tư công.
Ba vấn đề địa phương lúng túng
Dù vậy, theo Thứ trưởng Bộ TN&MT, việc tổ chức thi hành Luật Đất đai còn nổi lên ba vấn đề.
Thứ nhất, tiến độ ban hành văn bản quy định chi tiết thi hành Luật theo thẩm quyền của các tỉnh, TP trực thuộc Trung ương chậm là do Luật đẩy mạnh phân cấp, phân quyền cho địa phương nên số lượng các nội dung giao cho địa phương quy định nhiều. Trong khi các địa phương đều hạn chế về nguồn nhân lực, thời gian, kinh nghiệm.
“Mặc dù đã tích cực, chủ động nhưng đa số địa phương còn khó khăn, lúng túng nên chưa ban hành kịp thời, đầy đủ các văn bản triển khai thi hành Luật thuộc thẩm quyền. Vì vậy, chưa tạo hành lang pháp lý đầy đủ, đồng bộ, chưa phát huy tối đa hiệu lực, hiệu quả của các quy định đổi mới của pháp luật đất đai; chưa giải quyết kịp thời các yêu cầu của người dân, doanh nghiệp trong tiếp cận đất đai” – Thứ trưởng Ngân đánh giá.
Vấn đề thứ hai liên quan đến việc điều chỉnh bảng giá đất để tiếp tục áp dụng đến 31-12-2025, vướng mắc liên quan đến điều chỉnh bảng giá đất theo quy định tại khoản 1 Điều 257 Luật Đất đai 2024.
Theo ông Ngân, đây là quy định chuyển tiếp, nhằm giúp các địa phương thực hiện lộ trình từng bước xây dựng bảng giá đất theo Luật Đất đai năm 2024 để áp dụng từ ngày 1-1-2026, tránh cú sốc tăng giá đột biến ảnh hướng đến quyền và nghĩa vụ của người sử dụng đất.
Ông Ngân cho rằng việc điều chỉnh bảng giá đất là nhiệm vụ thường xuyên được quy định xuyên suốt từ Luật Đất đai năm 2013 đến nay. Vì vậy, vấn đề này không phải vướng mắc từ chính sách, quy định của pháp luật mà vướng mắc này là xuất phát từ khâu tổ chức thực hiện chưa tốt của một số địa phương.
Thứ ba, về công tác đấu giá quyền sử dụng đất, Thứ trưởng Bộ TN&MT nêu ra một số bất cập. Cụ thể, việc lập, công khai quy hoạch các khu vực phát triển nhà ở chưa được thực hiện bài bản, công khai, minh bạch tạo điều kiện để các đối tượng đầu cơ đất đai. Các địa phương thiếu sự chủ động trong việc tạo quỹ đất để đấu giá dẫn đến nhu cầu đất ở, nhà ở của người dân không được đáp ứng trong thời gian dài.
Một số đối tượng tham gia đấu giá đất không thực sự có nhu cầu về đất ở, nhà ở mà chủ yếu đầu cơ, thao túng giá thông qua việc đẩy giá cao, thổi giá và bán lại ngay để thu lợi hoặc tạo mặt bằng giá ảo đối với các khu vực xung quanh. Thậm chí, sau khi đấu giá một số đối tượng chưa nộp tiền sử dụng đất đúng thời hạn theo quy chế đấu giá, có dấu hiệu bỏ cọc gây dư luận không tốt tại một số địa phương.
Cạnh đó, có trường hợp sử dụng bảng giá đất chưa kịp thời điều chỉnh, thấp hơn nhiều so với mặt bằng giá đất thực tế dẫn đến giá trúng đấu giá và giá khởi điểm có sự chênh lệch lớn cũng thu hút nhiều đối tượng tham gia đấu giá để kiếm lời.
Khẩn trương điều chỉnh bảng giá cũ
Tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ TN&MT nêu một số kiến nghị. Đáng chú ý, ông đề nghị các địa phương cần quan tâm chuẩn bị các điều kiện để tổ chức thi hành Luật Đất đai có hiệu quả tại địa phương.
Theo ông Ngân, các địa phương cần chuẩn bị tốt các điều kiện về nguồn lực, cơ sở hạ tầng thông tin, cơ sở dữ liệu đất đai để xây dựng bảng giá đất theo quy định của Luật Đất đai 2024. Trong đó có đánh giá tác động, sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan có liên quan trong quá trình xây dựng bảng giá đất để áp dụng từ ngày 1-1-2026.
Trước mắt, Bộ TN&MT đề nghị các địa phương khẩn trương rà soát bảng giá đất đã ban hành theo Luật Đất đai năm 2013 để điều chỉnh cho phù hợp với tình hình thực tế về giá đất tại địa phương và chuẩn bị các điều kiện để xây dựng bảng giá theo Luật Đất đai năm 2024.
Trong quá trình điều chỉnh phải phân tích, đánh giá tác động, có lộ trình phù hợp, tổ chức lấy ý kiến các đơn vị, tổ chức cá nhân có liên quan để đảm bảo sự đồng thuận của cơ quan thẩm định và các đối tượng chịu tác động, hạn chế phản ứng bất bình, thiếu đồng thuận trong xã hội.
Các địa phương khi tổ chức đấu giá đất phải công khai quy hoạch, điều chỉnh bảng giá đất, công khai đối tượng bỏ cọc nhằm hạn chế các đối tượng lợi dụng đấu giá đất để trục lợi, thổi giá, gây nhiễu loạn thị trường bất động sản.
Địa phương làm rõ trách nhiệm việc chậm ban hành văn bản theo thẩm quyền
Kết luận hội nghị, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà cho rằng việc xây dựng, ban hành các văn bản quy định chi tiết thi hành Luật Đất đai, Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản có hiệu lực trước 5 tháng là yêu cầu từ thực tiễn, hết sức cấp bách. Từ đó tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, triển khai các cơ chế, chính sách mới tạo thuận lợi hơn cho quá trình phát triển kinh tế-xã hội, bảo đảm an ninh, quốc phòng.
Theo ông, đây cũng là nguyện vọng của cấp ủy, chính quyền, các đoàn đại biểu Quốc hội, cử tri, nhân dân các địa phương.
Liên quan đến việc các địa phương chậm ban hành văn bản theo thẩm quyền, Phó Thủ tướng yêu cầu đánh giá mức độ ảnh hưởng đến phát triển kinh tế ở địa phương, ảnh hưởng đến lợi ích của các tổ chức cá nhân, cũng như trách nhiệm của các cơ quan liên quan.
Ông lưu ý các lãnh đạo địa phương nắm chắc danh mục văn bản cần ban hành, tình hình, tiến độ thực hiện; chỉ rõ những bất cập, hạn chế, ảnh hưởng tiêu cực và có giải pháp khắc phục với tinh thần "quyết liệt phải ra kết quả cụ thể".
Các địa phương có thể xem xét hình thức rút gọn khi ban hành những văn bản kế thừa chính sách cũ, đã được quy định trong luật; thực hiện đầy đủ quy trình, thủ tục đối với văn bản phức tạp, có ảnh hưởng, tác động lớn.
Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà cũng yêu cầu hai bộ TN&MT, Xây dựng tổng hợp các nhóm khó khăn, vướng mắc của địa phương khi xây dựng văn bản quy định để trao đổi, làm rõ, và tháo gỡ.
