Nhật ký minh oan của một luật sư

Người ta thường coi các quan tòa là người bảo vệ công lý nhưng với anh Nguyễn Minh Sang, người từng bị vướng tù oan, thì luật sư (LS) Nguyễn Thanh Tài mới là vị “thần công lý” đáng kính trong cuộc đời. Bởi LS Tài là người đã đồng hành, giúp Sang đòi lại lẽ công bằng, buộc cơ quan tố tụng phải xin lỗi, bồi thường oan cho mình.

Cơ duyên gặp gỡ

Năm 2011, Nguyễn Minh Sang vừa tròn 19 tuổi, đang làm thuê cho một trang trại nuôi gà. Bi kịch đến với em vào một ngày tháng 8-2011. Sang đến nhà ông nội chơi thì thấy ông chở người chú ruột đi công chuyện. Lát sau, người chú đến nhà bắt Sang chở đến công an xã vì cho rằng em đã lấy trộm chiếc điện thoại di động và một nhẫn vàng của mình để trên bàn nhà ông nội. Người chú nói cứ nhận tội rồi sẽ bảo lãnh cho về sớm. Thế là Công an huyện Châu Thành (Tiền Giang) khởi tố, bắt tạm giam Sang về tội trộm cắp tài sản. Lúc này Sang mới kêu oan thì đã quá muộn.

Cha mất vì tai nạn giao thông từ khi Sang còn nhỏ dại, mẹ thì nghèo khó nên Sang rời gia đình từ sớm, phải bươn chải làm thuê kiếm sống qua ngày. Do ít học, trình độ nhận thức hạn chế nên Sang chẳng biết xoay xở ra sao khi đối diện với cơ quan điều tra. Cũng may, chính người chủ trại gà tốt bụng Lê Văn Niên đã làm cầu nối cho Sang gặp LS Nguyễn Thanh Tài (VPLS Cao Minh Triết, Đoàn LS tỉnh Tiền Giang). Ông Niên đã trực tiếp đến gặp LS Tài nhờ bào chữa cho Sang với một niềm tin mãnh liệt là cậu bé bị oan.

Trước hoàn cảnh ấy, LS Tài đã đồng ý bảo vệ miễn phí cho Sang. Mấy đêm liền nghiên cứu hồ sơ vụ án khiến ông mất ngủ bởi rất nhiều điều mâu thuẫn và chứng cứ buộc tội không thuyết phục. “Ngay từ đầu tôi đã linh cảm thấy những điều bất an. Không thể chờ đợi thêm nữa, ngay hôm sau tôi đã vào trại giam gặp Sang. Khi biết Sang bị người chú dụ cung và điều tra viên ép khai, lúc đó tôi biết chắc cậu ta bị oan” - LS Tài kể.

Gặp lại Sang, giọng anh không giấu nổi xúc động: “Chính LS Tài và báo Pháp Luật TP.HCM đã cho em nghị lực để vững tin vào cơ hội làm lại cuộc đời. Tận đáy lòng mình, em xin gửi lời cảm ơn hai người ân nhân của em…”.

LS Nguyễn Thanh Tài, người giúp Nguyễn Minh Sang đòi lại công lý vì bị cơ quan tố tụng làm oan. Nguyễn Minh Sang giờ đã trở thành một công nhân lành nghề. Ảnh: THANH TÙNG

Cố kết tội và né bồi thường oan

Tháng 11-2011, TAND huyện Châu Thành (Tiền Giang) xử sơ thẩm. Tại tòa, LS Tài đã đưa ra nhiều luận cứ vững chắc để khẳng định Sang bị oan. Đó là việc truy tìm, thu giữ vật chứng không phải do cơ quan tiến hành tố tụng thực hiện mà do người chú tự qua nhà Sang và tìm thấy. Hiện trường nơi được cho là Sang cất giấu tài sản ở đâu không rõ. Việc người chú có để chiếc nhẫn và điện thoại trên bàn nhà ông nội Sang hay không cũng không chắc chắn, không ai làm chứng; tòa không triệu tập người bị hại đến để đối chất...

Dù vậy, TAND huyện Châu Thành vẫn phạt Sang chín tháng tù về tội trộm cắp tài sản. Đây là mức án đúng bằng thời gian Sang bị tạm giam nên Sang được trả tự do ngay tại tòa.

Không thể chấp nhận thân chủ của mình mang án tù tội khi họ không hề có hành vi phạm tội, LS Tài đã giúp Sang kháng cáo kêu oan.

Tháng 5-2012 TAND tỉnh Tiền Giang xử phúc thẩm đã tuyên hủy án để điều tra, xét xử lại vì chứng cứ buộc tội mơ hồ. Sau hơn sáu tháng điều tra lại không có kết quả, Công an huyện Châu Thành đã phải đình chỉ vụ án. Thế nhưng để né bồi thường oan, họ lại đình chỉ bị can với lý do hành vi phạm tội của Sang không còn nguy hiểm cho xã hội nữa (theo khoản 1 Điều 25 BLHS). Điều này đồng nghĩa với việc Sang vẫn mang án trộm cắp và dĩ nhiên không được bồi thường oan.

Luật sư quyết làm rõ trắng đen

Chưa kịp kết thúc hành trình cũ LS Tài lại phải dấn thân vào cuộc đấu tranh mới để đòi công bằng cho Sang. Cầm quyết định đình chỉ trên tay, lòng ông không an. Ngoài viết đơn khiếu nại, ông còn chủ động tìm đến báo Pháp Luật TP.HCM để nhờ báo lên tiếng bênh vực cho Sang.

Tất cả việc làm của ông đều tự nguyện và vô tư với trách nhiệm tìm cho ra lẽ phải của một người LS. Bởi vì sau khi được đình chỉ điều tra, Sang đã trút bỏ gánh nặng tù tội nên mừng quá, không cần quan tâm đến việc mình có được bồi thường oan hay không. Lúc đó trại gà của ông Niên cũng ngưng hoạt động vì thua lỗ khiến Sang thất nghiệp. Sang chỉ gặp LS Tài cám ơn được một lần rồi vác ba lô lên tận Tây Nguyên học nghề sửa chữa máy công nghiệp. Mỗi lần ký đơn, LS Tài phải mò mẫm dò tìm thông tin để hẹn Sang về “xin chữ ký” mới có thể nộp các loại đơn từ.

May sao, những bài báo trên Pháp Luật TP.HCM đã tác động được đến VKSND Tối cao. Từ đó cơ quan này đã yêu cầu VKSND tỉnh Tiền Giang kiểm tra, xem xét lại vụ việc theo hướng phải đình chỉ điều tra bị can theo điểm b khoản 2 Điều 164 BLTTHS (hết thời hạn điều tra mà không chứng minh được bị can đã thực hiện tội phạm). Chính sự phản ánh kịp thời của báo và sự kiên trì của LS Tài nên đầu năm 2013 Công an huyện Châu Thành đã sửa sai bằng cách “đính chính” lý do đình chỉ như cấp trên đã chỉ đạo. Nhờ vậy Sang mới chính thức được minh oan.