Đảo Phú Quý (Bình Thuận) đón chúng tôi bằng một cơn mưa nhẹ, mát lạnh. Giữa hàng trăm người chen chúc xuống tàu và chừng ấy người nữa đứng dưới bến cảng đón tàu, Nghiệp vẫn nổi bật với vóc dáng to lớn và mái tóc bồng bềnh nghệ sĩ của mình khi đưa tay ngoắc chúng tôi lia lịa.
Anh chàng đội trưởng Đội Thanh tra giao thông của huyện đảo này, vừa là sếp mà cũng vừa là lính. Giọng Nghiệp đặc sệt "giọng đảo", nói như hát với âm vực rộng. “Thể theo lời yêu cầu của mấy anh, tối nay mình sẽ thưởng thức hải sản. Ngày mai đi thăm thắng cảnh trên đảo, ăn trưa ở nhà lồng bè vịnh Triều Dương và buổi chiều sẽ đi săn cá "sát thủ"” - anh chàng vui vẻ thông báo về chương trình tham quan.
Cá nhái ăn tớt và liên tục dính câu.
Săn cá
Cá “sát thủ” là tên gọi vui của ngư dân để chỉ cá nhái hay cá xanh xương. Với chiếc mỏ dài, nhọn hoắt như lưỡi kiếm, răng sắc nên người ta tưởng tượng cá nhái là một tay kiếm sát thủ trên biển.
Thật ra cá nhái hiền khô. Mình tròn lẳn, xương có màu xanh nước biển rất đẹp nên còn có tên gọi là cá xanh xương. Cá nhái thường sống ở tầng nước mặt chỉ cách bờ hơn một hải lý.
Công, một ngư dân trẻ măng chừng 20 tuổi, điều khiển chiếc thuyền nhỏ gắn máy bằng chân khá điêu luyện đón chúng tôi tại nhà lồng bè để đi săn cá. Không cần lưỡi câu, Công cột chùm dây bằng nylon màu xanh khoảng 15 cm được đánh tơi ra thành nhiều sợi nhỏ ở một đầu cuộn dây cước rồi ném xuống biển và điều khiển chiếc thuyền chạy ngược lại. Khi thuyền di chuyển, chùm dây nylon sẽ xòe ra giống như những con cá đang bơi, cá nhái tưởng nhầm là mồi sẽ đuổi theo và khi ăn bộ răng dày đặc của cá nhái sẽ bám chặt vào chùm dây nylon khiến chú cá tham ăn không tài nào thoát ra được.
Những con cá nhái vừa câu được.
Công giải thích chùm dây làm mồi câu cá ngư dân thường gọi là tớt. Cách cầm dây câu phải phối hợp nhịp nhàng với chân lái, lúc nhanh, lúc chậm để nhử cá ăn mồi. Cá nhái ở đảo Phú Quý thường có chiều dài 0,5-1 m, nặng 0,5-2 kg. Nhiều con lớn nặng gần 5 kg.
Đang mải mê giải thích về nghề săn cá nhái, Công bỗng khựng lại nói: “Dính rồi”, đôi tay thoăn thoắt quấn dây cước. Từ phía sau thuyền, con cá nhái bị dính câu phóng lên mặt nước. Cái mỏ dài như lưỡi kiếm của nó sáng lóng lánh dưới ánh mặt trời trông thật ngoạn mục...
Con cá vừa câu được nặng hơn 0,5 kg, Công bảo 1 kg cá đưa về đất liền bán được 30.000-50.000 đồng, tùy cá lớn hay nhỏ. Mỗi buổi chiều dong thuyền ra biển Công cũng kiếm được 5-7 kg cá, trừ tiền dầu cũng bỏ túi được vài trăm ngàn đồng.
Công một mình hành nghề săn cá nhái trên biển.
Công kể thêm ngoài săn cá nhái bằng tớt, ngư dân ở đảo Phú Quý còn đi chĩa cá nhái vào ban đêm. Người ta chỉ cần đội đèn pin lên đầu, điều khiển thuyền bằng chân và dùng cái chĩa có tới 13 răng để đâm cá. “Săn cá kiểu này kiếm được nhiều hơn câu bằng tớt nhưng giá cá thấp hơn do khi bị đâm, mình cá không còn lành lặn như câu tớt” - Công nói.
Đa dạng món ăn từ cá nhái
Cá nhái làm dễ lắm, chặt bỏ cái mỏ lưỡi kiếm, cắt bỏ mang rồi rạch bụng lấy nội tạng ra là sạch sẽ, tùy theo món ăn mà cắt khúc sao cho phù hợp, đẹp mắt.
Thịt cá nhái trắng bóc, trắng hơn cả thịt gà mà lại ngọt, ít tanh nên dễ nấu và nấu món nào cũng ngon. Người ta có thể cắt khúc khoảng 10 cm rồi ướp muối ớt nướng trên than hồng hay để nguyên con, đập dập một củ sả quấn cùng vào giấy bạc rồi nướng, khi chín lấy ra ăn thơm lắm.
Mồi câu cá nhái gọi là tớt, làm bằng dây nylon.
Cá nhái cũng có thể nấu canh chua, nấu ngót, kho lạt bằng nước màu hay cắt khúc ướp muối phơi khô một nắng là ăn khỏi chê vào đâu được. Nhưng ngon nhất vẫn là món cá nhái làm gỏi, da cá mỏng nên lạng rất dễ. Đầu tiên, tách phần philê thịt cá rồi nặn chanh cho cá "chín" và có độ giòn. Sau đó ướp một ít ớt sừng đã bỏ hột, giã nhỏ kèm đầu hành bào dọc. Muốn ăn gỏi cá nhái ngon phải làm nước chấm đậu phộng xay nhuyễn với muối, đường, nước mắm, tỏi ớt...
Cứ tưởng tượng buổi chiều mà ngồi ngoài nhà lồng gió mát lồng lộng, lấy miếng bánh tráng mỏng cuốn rau sống, dưa leo, khế rồi trải đều cá lên, thong thả cuốn lại, chấm ngập nước chấm đậu phộng là đủ thấy đây là món ăn "đỉnh của đỉnh", là "sát thủ" của các món ngon.
Nếu ra đến đảo Phú Quý, các bạn đừng quên "tiết mục" đi săn cá nhái. Sau đó hãy lấy cá mình vừa săn được để chế biến thành món ăn yêu thích thì "vinh dự cái miệng" biết chừng nào.
Công cho biết mỗi chiều đi săn cá nhái cũng kiếm được vài trăm ngàn đồng.
