Ngày 24-11 tại Hà Nội, Báo Kinh tế & Đô thị phối hợp với Hội Mỹ nghệ Kim hoàn thành phố Hà Nội tổ chức Diễn đàn “Thị trường vàng Việt Nam: Thuận lợi và thách thức trong giai đoạn mới”.
Trước đó, ngày 10-10, Nghị định 232/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 24/2012/NĐ-CP của Chính phủ về quản lý hoạt động kinh doanh vàng đã chính thức có hiệu lực.
Đây là bước ngoặt quan trọng trong quản lý thị trường vàng (bao gồm vàng miếng và vàng trang sức), được kỳ vọng góp phần minh bạch thị trường vàng, thu hẹp chênh lệch giá vàng trong nước, quốc tế, tạo lập môi trường cạnh tranh lành mạnh, đồng thời hỗ trợ ổn định kinh tế vĩ mô.
Tổ chức thị trường hiện đại là giải pháp quan trọng
Tại diễn đàn, PGS.TS Nguyễn Thành Lợi, Tổng Biên tập Báo Kinh tế và Đô thị, sau hơn 1 tháng triển khai Nghị định 232, trên thị trường vàng miếng, vàng nhẫn, tình trạng xếp hàng mua vàng, cửa hàng hết vàng, chênh lệch giá trong nước và quốc tế vẫn cao. Ngoài ra, qua công tác thanh, kiểm tra của các lực lượng chức năng cũng phát hiện ra nhiều bất cập trong hoạt động kinh doanh vàng.
Theo PGS.TS Nguyễn Thành Lợi, trong nhiều giải pháp cho sự phát triển bền vững của thị trường vàng, việc phát triển hạ tầng và mô hình tổ chức thị trường hiện đại như việc nghiên cứu kỹ mô hình sàn giao dịch vàng là giải pháp quan trọng.
Do đó, Việt Nam cần nghiên cứu đề xuất các tiêu chuẩn thành viên, cơ chế ký quỹ, giám sát giao dịch, phòng ngừa rủi ro hệ thống, bảo đảm lợi ích của nhà đầu tư nhỏ lẻ nhưng không tạo thêm kênh đầu cơ cực đoan.
Cùng với đó, xem xét khả năng kết nối dữ liệu giữa các doanh nghiệp kinh doanh vàng, tổ chức tín dụng, cơ quan thuế, hải quan, lực lượng chống buôn lậu… nhằm hạn chế giao dịch ngầm, thất thu thuế và rủi ro rửa tiền.
TS. Lê Xuân Nghĩa, thành viên hội đồng tư vấn chính sách của Thủ tướng, nguyên Phó chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia, nhận định hiện trong dân có khoảng 500 tấn vàng. Lâu nay chúng ta coi con số đó là điều “ghê gớm”. Tuy nhiên, theo tính toán tổng lượng vàng Việt Nam nhập khẩu đến nay, con số này chưa bằng một nửa lượng nhập khẩu cigar ngoại và mỹ phẩm.
Nhiều quốc gia trên thế giới dự trữ hàng chục ngàn tấn vàng, Việt Nam là nước đang phát triển nhưng có thể tích lũy được 500 tấn vàng là một nỗ lực rất lớn.
Ông Nghĩa cho rằng sự độc quyền trong nhập khẩu vàng miếng đã dẫn tới thị trường méo mó, người dân chịu thiệt. Vì thế, bỏ độc quyền xuất, nhập khẩu vàng miếng là điểm mấu chốt để đảm bảo thị trường minh bạch, giá vàng trong nước tiệm cận thế giới, giảm buôn lậu và bảo vệ quyền lợi chính đáng của người dân.
Cùng với đó, phải sớm mở rộng quyền nhập, xuất khẩu cho nhiều doanh nghiệp đủ điều kiện; Lập sàn vàng vật chất; công khai giá theo chuẩn thế giới; kiểm soát buôn lậu bằng nghiệp vụ, chứ không phải bằng siết cung.
Quota chỉ là giải pháp tình thế. Khi có sàn giao dịch vàng, thị trường sẽ không còn cảnh mù mờ thông tin, thao túng, đẩy giá hay chênh lệch vô lý giữa vàng trong nước và thế giới. Mục tiêu cuối cùng phải là thị trường minh bạch, công bằng, không để người dân phải mua vàng với giá đắt hơn người nước ngoài.
Tiến sĩ Lê Xuân Nghĩa
Ảnh: Hoàng Huy
Sàn giao dịch cũng đặt ra nhiều thách thức
Theo ông Kiều Đình Cảnh, Phó Chi cục Chi cục Quản lý thị trường, Sở Công Thương Hà Nội, việc xây dựng sàn giao dịch vàng vật chất trong tương lai sẽ giúp giảm giao dịch ngầm. Tuy nhiên, sàn giao dịch cũng đặt ra thách thức trong giai đoạn chuyển tiếp, khi thị trường có cả vàng đạt chuẩn lẫn vàng chưa chuẩn hóa lưu thông song song.
Điều này đòi hỏi lực lượng quản lý thị trường phải phối hợp chặt với Ngân hàng Nhà nước, Sở Công Thương và các cơ quan giám định chất lượng nhằm kiểm soát rủi ro, ngăn chặn gian lận kỹ thuật, đảm bảo chỉ các sản phẩm đạt chuẩn mới được đưa ra thị trường.
Theo ông Cảnh, nhìn chung, tái cấu trúc thị trường vàng vừa mở ra cơ hội minh bạch hóa dòng chảy vàng, vừa đặt lên vai lực lượng quản lý thị trường yêu cầu mới trong công tác kiểm tra kiểm soát, nhằm góp phần giữ ổn định thị trường.
Ông Vũ Hùng Sơn, Phó Chủ tịch, Tổng Thư ký Hiệp hội Kinh doanh Vàng Việt Nam, cho rằng Nghị định số 232 xóa bỏ cơ chế độc quyền, giúp tăng cường nguồn cung vàng trên thị trường, đồng thời làm giảm chênh lệch giá giữa vàng trong nước và vàng thế giới.
Đánh giá về Nghị định 232, ông Sơn cho rằng chắc chắn thời gian tới sẽ tiếp tục có sàn giao dịch vàng cùng với nhiều quy định quan trọng khác sẽ được ban hành. Đặc biệt, vấn đề mang tính chiến lược và hết sức then chốt đang được thể chế hóa thành các văn bản quy phạm pháp luật, đó là chuyển đổi tư duy quản lý từ "siết để kiểm soát" sang “mở để quản trị” nhằm quản trị phù hợp với nguyên tắc vận hành của thị trường.
