Chủ tịch đảng Bhumjaithai Anutin Charnvirakul đã trở thành thủ tướng thứ 32 của Thái Lan sau khi giành chiến thắng áp đảo với sự ủng hộ của 311/490 nghị sĩ trong cuộc bầu cử tại Hạ viện Thái Lan đầu tháng này.
Việc ông Anutin trở thành lãnh đạo đất nước đã khép lại những biến động chính trị ở Thái Lan sau khi Tòa án Hiến pháp phế truất bà Paetongtarn Shinawatra khỏi chức thủ tướng liên quan đến đoạn ghi âm cuộc trò chuyện giữa bà và Chủ tịch Thượng viện Campuchia Hun Sen.
Xuất thân “con nhà nòi”
Ông Anutin sinh ngày 13-9-1966 tại thủ đô Bangkok (Thái Lan). Ông là con trai cả của ông Chavarat Charnvirakul - cựu Bộ trưởng Bộ Nội vụ trong Chính phủ Thủ tướng Thái Lan Abhisit Vejjajiva và là người sáng lập Công ty Xây dựng và Kỹ thuật Thái Hoa (Sino-Thai Engineering and Construction - STECON), theo tờ Nation.
Sinh ra trong gia đình một chính khách - doanh nhân có sức ảnh hưởng, ông Anutin từng học tại trường tư thục nam sinh Assumption College ở Bangkok, sau đó theo học ngành kỹ thuật tại ĐH Hofstra (Mỹ) và tốt nghiệp năm 1989. Năm 1990, ông Anutin tiếp tục lấy chứng chỉ Mini MBA tại khoa Thương mại và Kế toán ĐH Thammasat (Thái Lan).
Năm 2014, ông Anutin được ĐH Suan Sunandha Rajabhat (Thái Lan) trao bằng tiến sĩ danh dự quản trị kinh doanh chuyên ngành quản lý. Năm 2017, ông được trao bằng tiến sĩ danh dự ngành triết học về hành chính công của ĐH Western (Canada) và ngành quản lý của ĐH Srinakharinwirot (Thái Lan). Năm 2018, ông nhận bằng tiến sĩ danh dự ngành kinh tế học từ ĐH Phòng Thương mại Thái Lan.
Con đường chính trị của ông Anutin bắt đầu vào năm 1996 khi ông làm cố vấn cho Ngoại trưởng Thái Lan Prachuab Chiyasan, sau đó ông giữ chức thứ trưởng Bộ Y tế công cộng (giai đoạn 2004-2005) và thứ trưởng Bộ Thương mại (2004) trong chính quyền của Thủ tướng Thaksin Shinawatra.
Đảng Thai Rak Thai của ông Thaksin bị tòa án giải thể năm 2007, ông Anutin cũng bị cấm hoạt động chính trị năm năm. Năm 2012, sau khi hết thời hạn cấm, ông Anutin gia nhập đảng Bhumjaithai và được bầu làm lãnh đạo đảng vào ngày 14-10-2012, kế nhiệm cha ông.
Trong thập niên qua, chính trị gia này không chỉ tận dụng các mối quan hệ của nhà sáng lập đảng Bhumjaithai Newin Chidchob để củng cố hậu thuẫn ở địa phương, mà còn dựa vào ảnh hưởng của bản thân trong giới tinh hoa để đưa đảng Bhumjaithai liên tục góp mặt trong nhiều chính phủ kế tiếp.
Một khảo sát do ĐH Suan Dusit (Thái Lan) thực hiện từ ngày 2 đến 5-9 cho thấy nhiệm vụ cấp bách nhất mà người dân muốn tân thủ tướng giải quyết là chi phí sinh hoạt và các vấn đề liên quan đến hộ gia đình, với 68% số người tham gia nêu đây là mối quan tâm hàng đầu.
Từ năm 2023, ông Anutin giữ chức bộ trưởng Bộ Nội vụ trong hai Chính phủ do các thủ tướng thuộc đảng Pheu Thai lãnh đạo. Tháng 8-2024, Tòa án Hiến pháp ra phán quyết buộc ông Srettha Thavisin (đảng Pheu Thai) phải rời chức thủ tướng do bổ nhiệm ông Pichit Chuenban làm bộ trưởng, bị cho là thiếu liêm chính và vi phạm nghiêm trọng đạo đức.
Quyết định này đưa ông Anutin vào danh sách bảy ứng viên cho vị trí thủ tướng thứ 31 của Thái Lan. Tuy nhiên, liên minh cầm quyền sau đó đã chọn bà Paetongtarn làm thủ tướng và ông Anutin tiếp tục giữ vị trí phó thủ tướng kiêm bộ trưởng Bộ Nội vụ cho đến tháng 6, khi đảng của ông rút khỏi liên minh cầm quyền.
Triết lý chính trị
Theo tờ Khaosod, nguyên tắc chỉ đạo của Thủ tướng Anutin là “nói là làm”, tập trung vào việc giảm quyền lực của nhà nước để phục vụ tốt hơn nhu cầu của người dân. Ông cam kết điều hành trong khuôn khổ hệ thống dân chủ, với chế độ quân chủ lập hiến.
Ông Mark S. Cogan - PGS ngành nghiên cứu hòa bình và xung đột tại ĐH Kansai Gaidai (Nhật) - nói với tạp chí TIME rằng dù thường được xem là bảo thủ, thân quân đội và thân hoàng gia, ông Anutin có lẽ đã giành được sự ủng hộ của đảng Nhân dân vì ông tỏ ra “ổn định hơn” so với Pheu Thai - vốn đã có hai thủ tướng bị phế truất trong vòng hai năm vì vi phạm đạo đức và ngày càng mất lòng dân vì thất bại trong việc thực hiện các cam kết kinh tế khi tranh cử.
Theo ông Cogan, Thái Lan dưới thời Thủ tướng Anutin sẽ tìm cách tránh lặp lại những thất bại của Pheu Thai nhiều nhất có thể. Điều này có thể bao gồm việc tập trung cải cách hạ tầng và thúc đẩy hợp tác khu vực. Ông Cogan cho rằng chính phủ của Thủ tướng Anutin cũng có thể rút lại những chính sách dân túy như chương trình ví điện tử kỹ thuật số được Pheu Thai quảng bá rầm rộ, để thay thế bằng một chương trình nghị sự thực dụng hơn.
Chuyên gia Napon Jatusripitak - nghiên cứu viên kiêm điều phối viên Chương trình Nghiên cứu Thái Lan tại Viện ISEAS-Yusof Ishak (Singapore) - cho rằng một lĩnh vực chính sách có thể trở thành ưu tiên dưới thời ông Anutin chính là quản lý cần sa. Khi còn là bộ trưởng Bộ Y tế trong chính phủ tiền nhiệm trước năm 2023, ông Anutin đã thúc đẩy việc phi hình sự hóa cần sa, trong khi chính phủ Pheu Thai lại tìm cách đảo ngược điều đó.
Về tổng thể, theo ông Napon, chính phủ của Thủ tướng Anutin có thể nghiêng về phân quyền, trao thêm quyền hạn hoặc tăng ngân sách cho chính quyền địa phương để từng bước gây dựng sự ủng hộ cho các kỳ bầu cử sắp tới.
Chương trình nghị sự kinh tế cho Thái Lan
Ngay sau khi nhận được sự bổ nhiệm của Hoàng gia Thái Lan để chính thức trở thành thủ tướng, ông Anutin nêu bốn lộ trình làm khung ưu tiên cho chính phủ, tập trung vào các vấn đề kinh tế, an ninh biên giới, thiên tai và trấn áp tệ nạn xã hội.
Thủ tướng Anutin khẳng định các vấn đề kinh tế là ưu tiên số 1 của chính phủ ông, với mục tiêu giảm gánh nặng chi phí sinh hoạt. Theo tờ Nikkei Asia, Thủ tướng Anutin dự kiến sẽ triển khai các chương trình kích thích kinh tế, trong đó có việc khôi phục khoản trợ cấp mua sắm từng rất được ưa chuộng trong thời kỳ đại dịch COVID-19.
Một kế hoạch đang được bàn đến là khôi phục chương trình Khon La Khrueng (một nửa - một nửa). Đây là chương trình trợ cấp mua sắm được áp dụng từ năm 2020 đến 2022, theo đó chính phủ chi trả một nửa số tiền mà người dân tiêu tại các nhà hàng và cửa hàng.
“Chương trình một nửa - một nửa được chính phủ ông Prayuth, mà tôi là một thành viên, đưa ra” - Thủ tướng Anutin nói với báo giới hôm 9-9, nhắc đến cựu Thủ tướng Thái Lan Prayuth Chan-ocha. Thủ tướng Anutin cho biết đã bắt đầu thảo luận việc khôi phục chương trình này với ông Ekniti Nitithanprapas, người ông chọn làm bộ trưởng Bộ Tài chính.
Thủ tướng Anutin tiết lộ rằng ông Ekniti đề xuất nâng mức trợ cấp lên 60% đối với những người phải nộp thuế thu nhập cá nhân.
Thủ tướng Thái Lan kêu gọi sửa đổi hiến pháp
Ngày 12-9, Thủ tướng Anutin khẳng định việc sửa đổi hiến pháp cần được tiến hành nhanh chóng, vì quốc hội có quyền khởi xướng quá trình này. Ông nhấn mạnh đây là chính sách cốt lõi của chính phủ do đảng Bhumjaithai lãnh đạo và cũng thống nhất với đảng Nhân dân rằng cần đẩy nhanh tiến độ, theo tờ Bangkok Post.
Tuy nhiên, theo phán quyết mới nhất của Tòa án Hiến pháp, trước khi soạn thảo Hiến pháp mới phải có một cuộc trưng cầu dân ý để hỏi ý kiến người dân. Trên thực tế, toàn bộ quá trình sẽ cần ba cuộc trưng cầu dân ý, trong đó hai cuộc trưng cầu đầu có thể tổ chức cùng lúc. Ngoài ra, tòa án cũng bác khả năng để người dân trực tiếp bầu thành viên Hội đồng soạn thảo Hiến pháp.
Ông Anutin cho biết cuộc trưng cầu dân ý đầu tiên có thể diễn ra cùng lúc với tổng tuyển cử sắp tới. Ông cam kết sẽ giải tán Hạ viện trong vòng bốn tháng theo đúng thỏa thuận giữa hai đảng. Nếu trong khoảng thời gian đó quốc hội hoàn tất quy trình, kế hoạch sẽ được triển khai; nếu không, quốc hội sẽ giải tán và các đảng phải giải thích rõ ràng cho cử tri về phương án sửa đổi hiến pháp của mình.
Để chuẩn bị, ông Anutin đã lập một nhóm công tác do ông Chaichanok Chidchob, Tổng thư ký Bhumjaithai, đứng đầu nhằm xúc tiến kế hoạch trưng cầu dân ý.
