'Việt Nam không nên phá giá đồng tiền'

Trung Quốc bị Mỹ chỉ tên

Tiến sĩ Cấn Văn Lực và nhóm tác giả của Viện Đào tạo và Nghiên cứu Ngân hàng BIDV vừa đưa ra nghiên cứu với chủ đề "Trung Quốc bị Mỹ gắn mác thao túng tiền tệ, Việt Nam nên làm gì".

Cụ thể, ngày 5-8, Ngân hàng Trung ương Trung Quốc (PBoC) đã thiết lập tỉ giá tham chiếu USD/CNY ở mức 6,9225 - là mức thấp nhất kể từ tháng 12-2018.

Ngay lập tức, trên thị trường tài chính quốc tế, tỉ giá USD/CNY đã vượt qua "làn ranh đỏ", phá mốc quan trọng bảy lần đầu tiên kể từ giữa năm 2008. 

Nhóm tác giả phân tích, PBoC đã chủ động điều chỉnh tỉ giá đồng CNY xuống mốc 7 và chính thức "vũ khí hóa" tiền tệ nhằm giảm tác động từ trong cuộc chiến thương mại.

Tuy nhiên, Bộ Tài chính Mỹ không cho rằng như vậy, vì họ định nghĩa thao túng tiền tệ là một quốc gia cố ý điều chỉnh tỉ giá để tác động đến cán cân thanh toán hoặc đạt được lợi thế cạnh tranh không lành mạnh trong thương mại quốc tế. 

Trong lịch sử, Mỹ từng gắn mác thao túng tiền tệ đối với ba quốc gia/vùng lãnh thổ là Nhật Bản (năm 1988), Đài Loan (Trung Quốc) (năm 1988 và 1992), Trung Quốc (năm 1992-1994).

Từ năm 1994 đến nay, Mỹ không gắn mác thao túng tiền tệ đối với bất cứ quốc gia/vùng lãnh thổ nào, kể cả năm 2003 và 2004 khi có bằng chứng về sự thao túng của Trung Quốc và một nước khác.

Khi bị gắn mác thao túng tiền tệ để có được lợi thế thương mại không công bằng thì một số quy định của Đạo luật Cạnh tranh và Thương mại năm 1988 sẽ được kích hoạt. Tuy nhiên, ngay cả khi bị "gắn mác" thao túng tiền tệ thì theo quy định vẫn sẽ có một năm để hai bên tiến hành trao đổi, thương lượng để giải quyết vấn đề.

Có thể thấy mặc dù bị gắn mác thao túng tiền tệ, song các bên vẫn có thời gian để thương lượng; trong trường hợp không được giải quyết, Mỹ sẽ có những biện pháp mạnh tay hơn đối với nước đó, như áp mức thuế cao hơn, loại trừ khỏi các hợp đồng mua sắm của Chính phủ Mỹ…

PBoC cho rằng tỉ giá USD/CNY "thay đổi và được quyết định bởi thị trường" và Trung Quốc "sẽ không dùng tỉ giá đồng CNY để làm công cụ đối phó với những quấy rối từ nước ngoài, ví dụ như chiến tranh thương mại".

PBoC cho rằng các chính sách bảo hộ thương mại leo thang là nguyên nhân chính dẫn đến việc tỉ giá USD/CNY tăng cao, đặt trong bối cảnh kinh tế Trung Quốc vẫn "tốt" (tăng trưởng ở mức khá, cán cân thanh toán và dòng vốn vào ổn định).  Đồng thời, PBoC cũng nhấn mạnh đồng CNY lên giá thực trong 20 năm qua, và mốc 7 không phải là một thước đo của tỉ giá USD/CNY.

Ngày 5-8, Ngân hàng Trung ương Trung Quốc (PBoC) đã thiết lập tỉ giá tham chiếu USD/CNY ở mức 6,9225 - là mức thấp nhất kể từ tháng 12/2018.

Sự cẩn trọng của Việt Nam

Hiện tại, Việt Nam không bị Mỹ "gắn mác" là nước thao túng tiền tệ (tại báo cáo mới nhất tháng 5-2019 của Bộ Tài chính Mỹ) song đã bị đưa vào danh sách 21 nước thuộc diện theo dõi.

Tuy nhiên, Việt Nam cũng là quốc gia có khả năng khá cao bị chuyển sang nhóm các nước thao túng tiền tệ, nếu không có biện pháp phù hợp, quyết liệt. Lý do: Việt Nam đã chạm hai ngưỡng cán cân thương mại với Mỹ thặng dư trên 20 tỉ USD và thặng dư cán cân vãng lai trên 2% GDP).

Còn điều kiện thứ 3 là có can thiệp một chiều vào thị trường ngoại hối thông qua việc mua ròng ngoại tệ liên tục của NHNN cũng đã gần chạm ngưỡng (1,7% GDP so với ngưỡng 2% GDP).

Đây là rủi ro đối với Việt Nam trong những lần rà soát tiếp theo của Bộ Tài chính Mỹ mà gần nhất là tháng 9-2019.

Trước bối cảnh này, Tiến sĩ Cấn Văn Lực và nhóm tác giả cho rằng Việt Nam cần làm tốt ba việc quan trọng. Đó là cần phối hợp tốt để trao đổi thông tin, giải trình, thể hiện thiện chí, thường xuyên trao đổi đối với Mỹ .

Thứ hai, chính sách tỉ giá của Việt Nam cần tiếp tục theo hướng chủ động, linh hoạt, khéo léo, hạn chế can thiệp trực tiếp, một chiều và liên tục vào thị trường ngoại hối để không bị vi phạm ngưỡng.

Đặc biệt, Việt Nam cần hết sức bình tĩnh, không để bị cuốn vào dòng xoáy chiến tranh tiền tệ (nếu có) và không nên phá giá đồng tiền vì điều chỉnh tỉ giá liên quan đến nhiều mặt của nền kinh tế (không chỉ liên quan đến xuất khẩu, mà còn nhập khẩu, nợ ngước ngoài, áp lực lạm phát…v.v.) và có thể tăng rủi ro bị Mỹ gắn thao túng tiền tệ.

Thay vào đó, Việt Nam cần kiên định chính sách tỉ giá chủ động, linh hoạt, tiếp tục củng cố dự trữ ngoại hối, kết hợp với truyền thông một cách hiệu quả nhằm kiểm soát yếu tố tâm lý, rủi ro lan truyền. 

Và cuối cùng, các cơ quan chức năng cần kiên quyết xử lý nghiêm hành vi đội lốt thương mại, đội lốt đầu tư để "lách thuế" từ Mỹ. Bởi Việt Nam đã bị Tổng thống Trump cho là nước "lợi dụng chiến tranh thương mại tốt nhất" trong thời gian qua.