Ghi dấu ấn với khán giả bằng những vai kép độc, kép tính cách, kép lão… sau năm 1975, NSND Diệp Lang được nhiều nghệ sĩ và khán giả yêu mến gọi là cây đại thụ của sân khấu cải lương miền Nam.
Và tối 11-3 (giờ Việt Nam), cây đại thụ ấy đã ra đi mãi mãi ở tuổi 83 sau một cơn đau tim khi tuổi đã cao, sức đã yếu.
“Anh Diệp Lang hay nhất là ở đôi mắt”
Với nhiều khán giả yêu mến cải lương, ít người biết rằng NSND Diệp Lang từng là kép chánh, kép mùi. Vai ông già 70 tuổi (người cha trong vở Người anh khác mẹ) của soạn giả Thu An đã giúp ông đoạt giải Thanh Tâm năm 1963, cùng năm với các nghệ sĩ Bạch Tuyết, Mộng Tuyền, Trương Ánh Loan, Tấn Tài.
 |
| NSND Diệp Lang (1941-2023). Ảnh: Tư liệu |
Tuy nhiên, sau đó bị bệnh mà tắt tiếng, hơi không còn nhiều, nghệ sĩ Diệp Lang chuyển qua kép độc và ghi dấu ấn với khán giả qua những vai như hội đồng Thăng (Đời cô Lựu), hội đồng Dư (Tiếng hò sông Hậu)…
Chia sẻ với Pháp Luật TP.HCM, NSND Lệ Thủy cho biết: “Trước đây anh Diệp Lang là kép chánh của đoàn Hữu Tâm. Sau khi chuyển sang kép độc, anh Diệp Lang hay nhất là ở đôi mắt. Ví dụ, anh đang cầm điếu thuốc chăm chú suy nghĩ điều gì đó thì điếu thuốc và đôi mắt của anh đi đôi với nhau.
Rồi khi anh diễn phân đoạn, dù không nói lời nào nhưng căm ghét hay thương yêu, trìu mến đều được anh thể hiện qua đôi mắt. Tôi nghĩ đây là điều đặc biệt nhất của anh và với một nghệ sĩ trong vai trò kép độc, khó tìm được đôi mắt như vậy. Anh không phải cười khà khà là trở thành kép độc, mà nhờ vào đôi mắt và cử chỉ, tỏ vẻ là ra độc rồi”.
Còn với NSND Bạch Tuyết, bà nhận định NSND Diệp Lang là một trong số ít diễn viên, nghệ sĩ mà sự góp mặt trong mỗi tác phẩm là yếu tố quan trọng khẳng định chất lượng nghệ thuật của đêm diễn.
“Sự nỗ lực nghiêm túc của anh trong từng vai diễn, dù rất nhỏ cũng là một trong những cách thể hiện lòng biết ơn với khán giả, những người bỏ tiền mua vé vào rạp xem hát. Khâm phục biết bao người nghệ sĩ như anh trong thánh đường nghệ thuật cải lương…” - NSND Bạch Tuyết chia sẻ.
 |
NSND Lệ Thủy quý NSND Diệp Lang như một người anh, một người thầy trong nghệ thuật. Ảnh: NSCC |
Ông bầu Huỳnh Anh Tuấn cũng cho biết hơn 10 năm trước, NSND Diệp Lang từng diễn tại Sân khấu kịch IDECAF hai vở là Trái tim trong trắng (tác giả Lưu Quang Vũ) và Thuyền tình.
“Anh Diệp Lang diễn kép độc cực kỳ xuất sắc, anh diễn như không diễn. Chỉ cần anh cất giọng lên là biết giọng của Diệp Lang, khi anh diễn là biết đó là cách diễn duy nhất của anh, không trùng lặp với ai và không ai có thể bắt chước được. Chính vì vậy, cái tên Diệp Lang như một thương hiệu đặc biệt cả về tên tuổi lẫn chất lượng biểu diễn” - ông bầu Huỳnh Anh Tuấn cho hay.
Trong vai trò kép độc, không ít lần ông khiến khán giả “ghét cay ghét đắng”. Lúc vở Tiếng hò sông Hậu được quay truyền hình, phát sóng, ông theo đoàn cải lương Sài Gòn 2 về diễn tại An Giang, buổi trưa khi ông vào chợ mua đồ chay về ăn, một số tiểu thương nhận ra bảo: “Ông hội đồng Dư ác quá mà cũng biết ăn chay nữa hả?” khiến ông chỉ biết cười trừ.
Dù “bị ghét” nhưng ông rất vui vì biết mình đã thể hiện thành công nhân vật và có thể nói đấy là một niềm hạnh phúc của người nghệ sĩ khi được khán giả ấn tượng, nhớ về vai diễn của mình.
Người thầy, người mở đường của nhiều thế hệ nghệ sĩ cải lương
Gắn bó với nhau trong nhiều vở diễn, NSND Lệ Thủy cho biết mình quý NSND Diệp Lang như một người anh, một người thầy trong nghệ thuật.
“Anh Diệp Lang đã dạy dỗ tôi rất nhiều khi còn diễn trong đoàn cải lương Sài Gòn 2, sau đó là về diễn chung tại đoàn cải lương 2-84. Những vở tuồng như Tô Ánh Nguyệt, Đời cô Lựu, Kiếp chồng chung… anh Diệp Lang đã giúp đỡ và dạy dỗ tôi rất nhiều. Tôi có tên tuổi và được khán giả nhớ đến là nhờ anh Diệp Lang” - NSND Lệ Thủy bày tỏ.
Còn với NSƯT Hữu Quốc, NSND Diệp Lang cùng nhiều thế hệ nghệ sĩ đi trước đã mở đường cho các nghệ sĩ không thể đóng kép đẹp đi theo.
“Đối với cải lương, những ai theo đuổi cũng mong muốn mình sẽ là đào đẹp, kép đẹp. Ai cũng mong muốn mình là Bạch Tuyết, Hùng Cường, Minh Vương, Lệ Thủy, Vũ Linh, Tài Linh… những đào kép nổi tiếng để được khán giả yêu mến nhiều hơn. Tuy nhiên, có những người không hội đủ những yếu tố để làm đào kép chính, đào kép đẹp thì họ sẽ nhìn vào tấm gương của chú. Không hẳn là đào kép chính thì mới được yêu thương, mới được nổi tiếng.
Ở dạng kép tính cách như chú, đào tính cách như má Ngọc Giàu đã mở một con đường khác cho những người không có duyên làm kép chính hay đào chính. Nhìn vào những tấm gương đó để mình tiếp tục yêu nghề và đeo đuổi giấc mơ nghệ thuật của bản thân mình” - NSƯT Hữu Quốc trải lòng.
8 tuổi đã vào nghiệp ca hát
NSND Diệp Lang tên thật là Dương Công Thuấn, sinh năm 1941 tại Sa Đéc (Đồng Tháp). Ông là nghệ sĩ cải lương, sân khấu, diễn viên điện ảnh, đạo diễn... Năm tám tuổi, nam nghệ sĩ bước chân vào nghiệp ca hát khi theo cha là thầy đàn Ba Diệp tham gia đoàn cải lương Tam Phụng. Năm 1962, ông gia nhập đoàn cải lương Kim Chưởng và bắt đầu đạt sự chín muồi về kỹ năng ca diễn.
Ông có nhiều vai diễn thành công như trung sĩ Tám trong Tìm lại cuộc đời, hội đồng Dư trong Tiếng hò sông Hậu, hội đồng Thăng trong Đời cô Lựu, Lê Quý trong Tâm sự Ngọc Hân... NSND Diệp Lang được xếp vào hàng các kép độc hay nhất của sân khấu cải lương. Năm 1963, ông đoạt giải Thanh Tâm. Ông được Nhà nước phong tặng danh hiệu NSND vào năm 2003. Hơn 10 năm qua ông định cư ở Mỹ.
