VKSND Tối cao vừa ra Thông báo 135/TB-VKSTC rút kinh nghiệm về công tác kiểm sát xét giảm thời hạn chấp hành án phạt tù (CHAPT).
Kịp thời phát hiện 1.115 trường hợp không đủ điều kiện
Theo VKSND Tối cao, thời gian qua, VKSND các tỉnh, TP đã kiểm sát chặt chẽ việc lập hồ sơ đề nghị xét giảm thời hạn CHAPT, cũng như việc xem xét quyết định xét giảm thời hạn CHAPT của tòa án đúng quy định.
Tổng số hồ sơ cơ sở giam giữ phạm nhân đề nghị xét giảm VKSND các tỉnh, TP đã kiểm sát trong ba đợt năm 2023 là 97.078 hồ sơ (đạt 100%). VKS các địa phương đã kịp thời phát hiện những trường hợp không đủ điều kiện, tiêu chuẩn đề nghị hội đồng xét giảm thời hạn CHAPT loại ra khỏi danh sách 1.115 phạm nhân với nhiều lý do. Trong đó, vi phạm kỷ luật là 63 phạm nhân; chưa đủ điều kiện về xếp loại là 171 phạm nhân; cần có thêm thời gian thử thách là 298 phạm nhân...
Về kết quả xét giảm, TAND các tỉnh, TP đã xét giảm thời hạn CHAPT cho 95.963 phạm nhân. Trong đó, giảm chung thân xuống 20 năm hai phạm nhân; giảm chung thân xuống 30 năm 357 phạm nhân; giảm hết thời hạn 15.916 phạm nhân; giảm có thời hạn 79.688 phạm nhân. Quá trình tham gia phiên họp VKSND các tỉnh, TP đã có quan điểm cụ thể đối với từng trường hợp, được tòa án chấp nhận hoàn toàn, điển hình như Quảng Ninh, Bắc Ninh, Đà Nẵng, Lâm Đồng...
Ngoài ra, một số VKSND địa phương đã phát hiện các vi phạm, thiếu sót của cơ quan liên quan trong việc đề nghị, xét giảm thời hạn CHAPT, ban hành yêu cầu, kiến nghị, kháng nghị kịp thời.
Theo VKSND Tối cao, vẫn còn một số nội dung cần rút kinh nghiệm. Một số trường hợp phạm nhân chưa đủ điều kiện xếp loại, thiếu kỳ xếp loại hoặc bị tòa án xét xử về tội phạm khác, chưa thực hiện nghĩa vụ bồi thường, chưa đủ thời gian chấp hành án... nhưng lại được đề nghị giảm hoặc trong một năm đề nghị giảm hai lần.
Phải bảo đảm nguyên tắc khách quan, công bằng
Theo VKSND Tối cao, một số VKSND tỉnh, TP đề nghị loại phạm nhân ra khỏi danh sách đề nghị xét giảm với lý do cần thêm thời gian thử thách do thời gian chấp hành án ít, chưa đủ thời gian để đánh giá, hành vi phạm tội đặc biệt nghiêm trọng, phạm tội về chức vụ, án dư luận xã hội quan tâm... Hoặc lập danh sách, đề nghị những phạm nhân không đủ điều kiện, tiêu chuẩn được xét giảm là chưa thực hiện đúng Điều 6, 7 Thông tư liên tịch 02/2013/TTLT-BCA-BQP-TANDTC-VKSNDTC ngày 15-5-2013 (hướng dẫn thi hành các quy định về giảm thời hạn CHAPT đối với phạm nhân).
VKSND Tối cao lưu ý đối với phạm nhân phạm tội đặc biệt nghiêm trọng, phạm tội về chức vụ, án dư luận xã hội quan tâm, có tiền án... khi xét xử đã được tòa án xem xét quyết định hình phạt. Quá trình chấp hành án, xét thấy nếu phạm nhân có đủ điều kiện, tiêu chuẩn thì cần được xem xét lập hồ sơ, danh sách đề nghị xét giảm án cho họ.
Việc đề nghị xét giảm phải bảo đảm nguyên tắc khách quan, công bằng và căn cứ trên quy định của pháp luật, khi phạm nhân có đủ điều kiện, tiêu chuẩn thì cần xem xét lập hồ sơ, danh sách đề nghị cho họ.
Việc không lập hồ sơ, danh sách đề nghị giảm thời hạn CHAPT cho phạm nhân có đủ điều kiện hoặc đề nghị cho những phạm nhân không đủ điều kiện là không thực hiện đúng khoản 7 Điều 10 Luật Thi hành án hình sự.
Về kiểm sát việc tòa án ra quyết định xét giảm thời hạn CHAPT, một số trường hợp VKS đề nghị mức xét giảm hoặc không xét nhưng không được tòa án chấp nhận hoặc chấp nhận mức thấp hơn, cao hơn của VKS. Tuy nhiên, trong báo cáo không nêu rõ lý do cụ thể, cũng như quan điểm của VKS, có kiến nghị, kháng nghị không.
Nguyên nhân do một số quy định của pháp luật về điều kiện, tiêu chuẩn giảm thời hạn CHAPT chưa cụ thể, rõ ràng. Trong khi đó, văn bản hướng dẫn, giải đáp không phù hợp với thực tiễn dẫn đến có nhiều cách hiểu khác nhau, gặp khó khăn trong việc áp dụng pháp luật như điều kiện “đã bồi thường được một phần nghĩa vụ dân sự”; tình tiết “lập công”...
VKSND Tối cao (Vụ 8) yêu cầu viện trưởng VKSND các tỉnh, TP cần tổ chức rút kinh nghiệm đối với những hạn chế, thiếu sót nêu trên, báo cáo đầy đủ, kịp thời kết quả công tác kiểm sát xét giảm thời hạn CHAPT về VKSND Tối cao (Vụ 8) để theo dõi, tổng hợp...
VKSNd Tối cao cũng lưu ý để bảo đảm nguyên tắc khách quan, công bằng và chính sách nhân đạo của pháp luật, cần chú trọng việc phát hiện những trường hợp phạm nhân có đủ điều kiện, tiêu chuẩn nhưng không được đề nghị xét giảm để kiến nghị, yêu cầu lập hồ sơ, bổ sung danh sách. Đồng thời, kiên quyết loại ra khỏi danh sách những trường hợp phạm nhân không đủ điều kiện, tiêu chuẩn. Các vi phạm, biểu hiện tiêu cực trong công tác này đều phải được phát hiện làm rõ nguyên nhân, trách nhiệm để xem xét, xử lý.
