Người Mỹ lao đao vì chính phủ đóng cửa

Đây có thể là đợt đóng cửa chính phủ lâu nhất lịch sử nước này, mang nhiều hệ lụy nghiêm trọng đến nền kinh tế và ngoại giao.

Kinh tế điêu đứng

Các nhà kinh tế cho biết đợt đóng cửa chính phủ dài ngày năm nay tuy chưa có tác động thấy rõ đối với nền kinh tế Mỹ nhưng có thể dẫn tới nhiều hệ lụy hơn một khi tấn công vào niềm tin của doanh nghiệp và người tiêu dùng.

Dịch vụ tài chính hàng đầu J.P. Morgan đã cắt giảm dự báo tăng trưởng quý I-2019 từ mức 2,25% xuống còn 2%. Trong khi đó, các chuyên gia kinh tế từ Ngân hàng Merrill Lynch dự báo tăng trưởng quý IV-2019 giảm xuống còn 2,8%, giảm 0,1% nếu chính phủ tiếp tục đóng cửa.

Ngoài những ảnh hưởng trực tiếp đến ngân sách chính phủ, dự báo chi tiêu của Mỹ sẽ giảm dần do nhân viên liên bang bị sa thải không thể đáp ứng chi tiêu căn bản. Đồng thời, sức đầu tư của các doanh nghiệp cũng giảm sút do mất đi niềm tin đối với chính sách nhà nước.

“Các nhân viên liên bang đúng ra sẽ được trả lương từ ngày 23-12-2018 đến ngày 5-1-2019. Trong khi đó, 800.000 nhân viên bị sa thải sẽ chẳng nhận được gì” - nhà kinh tế học kỳ cựu Omair Sharif viết. Ông lưu ý rằng dữ liệu thất nghiệp cho thấy 4.760 nhân viên liên bang đã nộp đơn yêu cầu bồi thường vào 29-12-2018 nhưng hầu hết không nhận được hồi đáp.

Tờ The New York Times cho biết hôm nay (12-11), đợt đóng cửa chính phủ lần này sẽ là quãng thời gian dài nhất trong lịch sử mà nhân viên liên bang không được nhận mức ngân sách xứng đáng. Trước năm 1981, các cơ quan chính phủ vẫn có thể hoạt động khi không có ngân sách (vì chính phủ đóng cửa) bằng cách cắt giảm những khoản chi tiêu không quan trọng.

Nhân viên liên bang biểu tình bên ngoài điện Capitol ngày 10-1-2019. Ảnh: AP

Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang (FED) Jerome Powell, tại Câu lạc bộ kinh tế Washington, cho biết khả năng theo dõi nền kinh tế của FED bị ảnh hưởng vì các báo cáo quan trọng như doanh số bán lẻ và GDP đều do Bộ Thương mại tính toán, trong khi cơ quan này đang khó khăn vì chính phủ đóng cửa.

Các chuyên gia từ Tập đoàn Moody phân tích, việc ngừng hoạt động kéo dài cũng sẽ có tác động tiêu cực trên diện rộng đối với nền kinh tế Mỹ và các cơ quan khác, bao gồm chính quyền liên bang, các công ty định hướng tiêu dùng. Mức thanh khoản của các nhà thầu dịch vụ quốc phòng và một số tổ chức phát hành trái phiếu đô thị phụ thuộc vào tài trợ của liên bang cũng chịu áp lực. Việc đóng cửa đã ảnh hưởng đến việc cung cấp ngân sách cho chín cơ quan liên bang, chiếm khoảng 325 tỉ USD chi tiêu chính phủ, theo ghi nhận của Moody.

Đợt đóng cửa hiện nay đang bắt đầu đánh vào tâm lý thị trường chứng khoán. Cổ phiếu tại Mỹ bắt đầu giảm vào thứ Năm (10-1) sau khi ông Trump đăng trên Twitter rằng ông sẽ không đến diễn đàn kinh tế thế giới ở Davos tại Thụy Sĩ vào cuối tháng này vì chính phủ Mỹ đang ngừng hoạt động. Các nhà thị trường đánh giá đây là dấu hiệu cho thấy việc đóng cửa sẽ còn kéo dài.

Ngoại giao chịu “vạ lây”

Việc chính phủ đóng cửa kéo dài mà không hứa hẹn ngày kết thúc ảnh hưởng không nhỏ đến nhân viên đại sứ quán Mỹ trên khắp thế giới. Nhiều người trong số khoảng 75.000 nhân viên của Bộ Ngoại giao Mỹ - trong đó có 50.000 người được tuyển dụng tại các đại sứ quán Mỹ ở nước ngoài - đang gặp khó khăn trong công việc và thậm chí chi tiêu căn bản trong thời gian Nhà Trắng và Quốc hội đưa ra thỏa thuận cuối cùng. Tờ Vox bình luận hóm hỉnh rằng chính sách đối ngoại Mỹ trong tình cảnh hiện nay giống như một cỗ máy chạy bằng khói nhiên liệu.

Các nhà ngoại giao Mỹ cũng lo lắng về khoản lương họ đáng được nhận. Các nhân viên chính phủ quan trọng hàng đầu của Mỹ đang phải vật lộn để chi trả tiền thực phẩm, thuốc men vì chịu ảnh hưởng từ đợt đóng cửa lịch sử này.

Việc đóng cửa cũng tác động tiêu cực đến quá trình đào tạo các nhà ngoại giao. Một nguồn tin cho biết các lớp học ngôn ngữ dành cho viên chức ngoại giao đã ngừng hoạt động. Các nhà ngoại giao không thành thạo ngôn ngữ sẽ khó lòng thực hiện nhiệm vụ đấu tranh, bảo vệ và phục vụ chính quốc gia mình tại nước ngoài.

Đằng sau cánh cửa chính phủ đóng kín của Mỹ chính là những hệ lụy đe dọa trực tiếp đến kinh tế và ngoại giao nước này. Nếu tình trạng này còn kéo dài, chính quyền ông Trump có lẽ sẽ ghi nhận những cột mốc đen tối nhất trong lịch sử quản lý công của chính phủ xứ cờ hoa.