Theo hướng dẫn của Hội đồng Tư vấn đặc xá năm 2016, đối tượng xét đặc xá là người bị kết án phạt tù có thời hạn, tù chung thân đã được giảm xuống tù có thời hạn đang chấp hành án tại trại giam, trại tạm giam, cơ quan thi hành án hình sự công an cấp huyện. Đối tượng xét đặc xá phải có đủ các điều kiện sau:
Thứ nhất, chấp hành tốt nội quy trại giam, trại tạm giam, nhà tạm giữ; tích cực học tập, lao động; trong quá trình chấp hành án phạt tù liên tục được xếp loại cải tạo từ loại khá trở lên; khi được đặc xá không làm ảnh hưởng đến an ninh trật tự, an toàn xã hội.
Thứ hai, đã chấp hành án phạt tù ít nhất là 1/2 thời gian đối với án phạt tù có thời hạn; ít nhất 15 năm đối với án phạt chung thân đã được giảm xuống tù có
thời hạn.
Thứ ba, phạm nhân phải chấp hành xong hình phạt bổ sung là phạt tiền, bồi thường thiệt hại, tiền truy thu, án phí hoặc nghĩa vụ dân sự khác, trừ những phạm nhân không bị kết án tù về các tội phạm về tham nhũng đã 70 tuổi trở lên hoặc từ 60 tuổi trở lên nhưng thường xuyên ốm đau hoặc người đang mắc bệnh hiểm nghèo mà
bản thân người đó và gia đình không còn khả năng
thực hiện.
Cũng theo hướng dẫn, trường hợp người bị kết án phạt tù có thời hạn đã chấp hành ít nhất 1/3 thời gian và người bị kết án phạt tù chung thân đã được giảm xuống tù có thời hạn đã chấp hành ít nhất 13 năm, nếu có đủ các điều kiện thứ nhất và thứ ba nêu trên thì cũng được xét, đề nghị đặc xá khi thuộc một trong các trường hợp sau:
- Đã lập công lớn trong thời gian chấp hành án phạt tù, như giúp cơ quan nhà nước có thẩm quyền phát hiện, truy bắt, điều tra và xử lý tội phạm; cứu được tính mạng người khác hoặc tài sản có giá trị từ 10 triệu đồng trở lên của Nhà nước, của tập thể, của công dân trong thiên tai, hỏa hoạn…
- Khi phạm tội là người chưa thành niên (chưa đủ 18 tuổi).
- Là người từ 70 tuổi trở lên.
- Là người đang bị mắc một trong các bệnh hiểm nghèo như ung thư giai đoạn cuối, liệt, lao nặng kháng thuốc, xơ gan cổ chướng, suy tim độ III trở lên, suy thận độ IV trở lên, nhiễm HIV đã chuyển sang giai đoạn AIDS đang có nhiễm trùng cơ hội, không có khả năng tự phục vụ bản thân và có tiên lượng xấu, nguy cơ tử vong cao hoặc mắc một trong các bệnh khác được hội đồng giám định y khoa, bệnh viện cấp tỉnh hoặc cấp quân khu trở lên kết luận bằng văn bản là bệnh hiểm nghèo, nguy hiểm đến tính mạng...
