Cả đời mới mua được căn nhà, đùng cái bị kê biên

“Tôi mua nhà đã được Nhà nước cấp giấy chủ quyền, tại sao cơ quan thi hành án dân sự (THADS) lại kê biên nhà của tôi để THA cho bản án không liên quan gì tới tôi?”. “Luật cho người khởi kiện được yêu cầu tòa ngăn chặn tài sản nhưng không làm, khi người thua kiện tẩu tán tài sản phải THA thì lại trông cậy vào chấp hành viên (CHV) liệu có ổn?”.

Đó là những vấn đề tranh cãi sôi nổi tại buổi hội thảo khoa học về tài sản trong BLDS 2015 và ảnh hưởng của nó đến các quy định khác của pháp luật, do khoa Luật dân sự, Trường ĐH Luật TP.HCM tổ chức sáng 26-4.

Chấp hành viên lấy tư cách gì khởi kiện?

Theo TS Nguyễn Văn Tiến (giảng viên khoa Luật dân sự), Điều 74 Luật THADS quy định khi CHV kê biên tài sản của người phải THA mà tài sản không đủ để THA thì phải kê biên tài sản chung với người khác. Nếu xảy ra tranh chấp về tài sản hoặc xác định chưa đúng về sở hữu chung thì các bên khởi kiện ra tòa. Nếu người phải THA và người được THA không chịu kiện thì CHV có quyền kiện. Mục đích của việc này là tránh tình trạng án bị tồn đọng, kéo dài. Việc CHV khởi kiện có ổn không khi người có quyền lợi trong bản án từ chối quyền của mình?

Điều này “vênh” với Điều 186 và Điều 187 BLTTDS 2015, hầu hết chủ thể khởi kiện vì lợi ích chung đều là các tổ chức, cơ quan. Còn quy định trên lại nói CHV kiện yêu cầu tòa án xác định tài sản chung của người phải THA đối với người khác. Nếu để bảo vệ quyền lợi của người khác thì có vẻ chưa ổn, mà bảo vệ lợi ích nhà nước và công cộng cũng chưa thỏa đáng. Chưa kể CHV sẽ đi kiện với tư cách cá nhân hay đại diện cho cơ quan THADS? Nguyên tắc người đi kiện thì phải có căn cứ để chứng minh, trong khi CHV không có giấy tờ gì thì ra tòa biết làm sao.

Từ những phân tích trên, TS Nguyễn Văn Tiến kiến nghị: “Luật nên quy định cơ quan THA chỉ khởi kiện đối với những vụ án liên quan đến thi hành các khoản nợ nộp cho ngân sách nhà nước, nhằm bảo vệ lợi ích công cộng. Còn đối với lợi ích cá nhân thì người được THA phải tự đi kiện. Bởi thi hành bản án là để phục vụ cho người được THA trong khi đó họ lại từ chối quyền của mình mà bắt CHV đi kiện là vô lý”.

TS Lê Vĩnh Châu cho rằng cần xem xét trách nhiệm bồi thường của CHV. Ảnh: NGÂN NGA

Ủy ban không biết ai tẩu tán tài sản, sao dân biết?

TS Lê Vĩnh Châu (ĐH Luật TP.HCM) cho rằng nhiều người dân hoang mang khi tích cóp cả đời mới mua được căn nhà nhưng đùng một cái lại bị cơ quan THA đến kê biên. Người mua nhà, đất không được cơ quan quản lý thông báo cho biết rằng người bán tài sản đang có nghĩa vụ phải THA cho một hay nhiều bản án khác nhau. Nhiều quan điểm cho rằng mới chỉ làm công chứng mà nếu chưa đăng bộ sang tên thì theo Luật Đất đai tài sản đó vẫn thuộc quyền sở hữu của người bán.

Cơ quan THA dựa vào Thông tư liên tịch 14/2010 giữa Bộ Tư pháp - TAND Tối cao - VKSND Tối cao và Nghị định 62/2015 của Chính phủ cho rằng sau khi bản án có hiệu lực mà người phải THA chuyển giao tài sản cho người khác, không dùng vào nghĩa vụ THA mà không còn tài sản khác thì tài sản ấy sẽ bị kê biên. Vậy người mua tài sản ngay tình được bảo vệ ra sao?

TS Châu nói: “Kê biên như thế là không được. Làm sao tôi biết được người bán có phải nhằm mục đích tẩu tán tài sản để trốn tránh THA hay không. Chính UBND cũng không biết nên mới cấp giấy chủ quyền, không lý do gì sau đó CHV lại kê biên nhà được”.

Một ý kiến khác tại hội thảo cho rằng người dân trả tiền mua nhà và làm đúng các yêu cầu mà Nhà nước quy định như đăng bộ, đóng thuế nhưng vẫn bị kê biên là không ổn. Đành rằng phải bảo vệ người được THA nhưng không vì thế mà xâm phạm tới quyền lợi của người khác được. Bởi lẽ từ đầu người khởi kiện có quyền yêu cầu tòa án áp dụng biện pháp ngăn chặn. Do họ không thực hiện quyền này mới dẫn tới trường hợp người phải THA tẩu tán tài sản. “Có người cả đời dành dụm mới mua được căn nhà, đùng cái bị phát mại kê biên thì tội quá” - vị này nói.

NGÂN NGA