Trong vài tháng trở lại đây, cùng với các quốc gia phương Tây khác như Mỹ và Anh, Liên minh châu Âu (EU) đã áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với Nga, từ lệnh cấm đi lại đến đóng băng tài sản của Moscow ở nước ngoài. Tuy nhiên, theo tờ Euro News, nhiều người cho rằng các biện pháp trừng phạt này không đủ cứng rắn khi bỏ sót một yếu tố rất quan trọng: Khí đốt.
EU hiện đã thông báo rằng họ có kế hoạch cắt giảm 2/3 lượng khí đốt nhập khẩu từ Nga để đáp trả chiến dịch quân sự mà nước này tiến hành ở Ukraine. Mục đích của động thái này là đến trước năm 2023, khối phải giảm đáng kể sự phụ thuộc vào khí đốt tự nhiên của Nga.
Tổng thống Mỹ Joe Biden cũng đã ban lệnh cấm nhập khẩu dầu và các loại năng lượng khác của Nga, chính phủ Anh cho biết họ cũng sẽ loại bỏ dần việc nhập khẩu từ Moscow vào cuối năm nay.
Ông Frans Timmermans - Phó Chủ tịch điều hành Ủy ban châu Âu (EC) - cho biết: “Điều này thật sự rất khó, nhưng vẫn có thể thực hiện được nếu chúng tôi sẵn sàng hành động quyết liệt và nhanh chóng hơn những gì đã làm trước đây”.
 |
Trang trại điện gió Merdelou-Fontanelles ở miền Nam nước Pháp. Ảnh: AFP |
Các nhà lãnh đạo ở châu Âu biết rằng việc loại bỏ nhiên liệu hóa thạch là ưu tiên trong những năm tới nếu muốn hạn chế tình trạng nóng lên toàn cầu. Tuy nhiên, cho đến nay, khối này vẫn tiếp tục mua khoảng 40% dầu và khí đốt của Nga, trong đó Đức là quốc gia phụ thuộc nhiều nhất vào năng lượng của Moscow.
Vào cuối tháng 2, chính quyền Berlin đã tuyên bố đình chỉ dự án NORD STREAM 2 - đường ống dẫn khí đốt từ Nga đến Đức trị giá 9,9 tỉ euro. Đây được coi là một tin tốt về mặt môi trường, song dường như không không gây tổn thất cho Moscow vì vốn dĩ đường ống trên vẫn chưa đi vào hoạt động.
Theo Euro News, liệu khí đốt có phải là lựa chọn duy nhất cho châu Âu? Nếu không thì các phương án thay thế là gì?
Vào tháng 3, các bộ trưởng năng lượng của châu Âu đã gặp nhau tại Brussels để thảo luận về cách hạn chế sự phụ thuộc. Bộ trưởng Chuyển đổi Sinh thái Pháp Barbara Pompili cho biết EU có đủ lượng khí đốt và dầu dự trữ để sử dụng trong ngắn hạn, tuy nhiên khối gặp vấn đề về nguồn cung dài hạn.
Euro News nêu lên một số lựa chọn thay thế khí đốt mà các quốc gia EU sẽ phải xem xét.
Khí thiên nhiên hóa lỏng (LNG)
Mặc dù mùa đông sắp kết thúc nhưng nhu cầu nhập khẩu khí đốt châu Âu vẫn còn khá lớn. Na Uy, nhà cung cấp khí đốt lớn thứ hai của châu Âu sau Nga, đang hoạt động với công suất tối đa.
Khi EU cắt giảm nhập khẩu khí đốt của Nga, các nước châu Âu có thể phải chuyển hướng sang LNG, phần lớn đến từ Mỹ. Mặc dù LNG được coi là loại năng lượng sạch nhất trong số các nhiên liệu hóa thạch, nhưng dù sao nó vẫn là nhiên liệu hóa thạch và gây ra thiệt hại lớn cho khí hậu.
Tuy LNG có thể lấp đầy khoảng trống khí đốt ở châu Âu trong ngắn hạn, nhưng các chuyên gia cho rằng chúng không đủ để đáp ứng tất cả các nhu cầu năng lượng của khu vực. Ngay cả Mỹ cũng đang cố gắng tìm mua khí đốt tự nhiên từ những nơi khác trên thế giới, ngoài Moscow, để phục vụ nhu cầu trong nước.
Đức đang tìm cách nhập khẩu LNG từ Qatar và mua khí đốt từ các quốc gia châu Âu khác. Nền kinh tế lớn nhất châu Âu này cũng có thể xây dựng hai đơn vị tiếp nhận LNG trong nước.
Ý cũng đang xem xét nhập khẩu khí đốt từ Algeria - quốc gia có đường ống dẫn khí đến Tây Ban Nha và Ý, và đã tăng sản lượng dầu và khí đốt trong năm ngoái lên 5%. Đường ống từ Algeria đến Ý có thể được sử dụng để tăng nguồn cung khí đốt cho toàn châu Âu.
Than đá
Dù gây nhiều tranh cãi, nhưng một số người dự đoán rằng khối có thể phải kích hoạt lại các nhà máy điện đốt than cũ đã ngừng hoạt động.
“Trong ngắn hạn, chúng ta có thể phải làm như vậy để đề phòng và chuẩn bị cho tình huống xấu nhất, chúng ta phải để các nhà máy nhiệt điện than ở chế độ chờ và thậm chí có thể đưa chúng hoạt động trở lại” - Bộ trưởng Kinh tế Đức Robert Habeck chia sẻ đài phát thanh Deutschlandfunk.
Các nước châu Âu đã và đang dần từ bỏ các cơ sở sử dụng than trong những năm gần đây, khi thị trường điện năng hướng tới một tương lai xanh hơn, ít carbon hơn. Tuy nhiên, khi cuộc khủng hoảng năng lượng leo thang, “than đá vẫn là một thành phần quan trọng của cơ sở hạ tầng điện, đặc biệt là khi độ tin cậy của các nguồn năng lượng khác bị hoài nghi”, theo ông Carlos Torres Diaz - Trưởng bộ phận nghiên cứu hị trường điện và khí tại công ty tư vấn Rystad Energy (Na Uy).
Nếu quay trở lại sử dụng than đá, Đức sẽ đi ngược lại những cam kết về việc loại bỏ dần các nhà máy nhiệt điện than vào năm 2030.
Năng lượng tái tạo
Một số nhà lãnh đạo châu Âu nhận định rằng cuộc khủng hoảng Ukraine hiện tại là cơ hội để đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang năng lượng tái tạo.
Đức đang đặt mục tiêu đẩy nhanh tốc độ phát triển năng lượng mặt trời cùng với các dự án năng lượng gió trên đất liền và ngoài khơi. Bộ trưởng Robert Habeck cho biết nỗ lực đẩy nhanh quá trình mở rộng năng lượng tái tạo chính là chìa khóa để Berlin giảm phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch của Nga.
Theo Euro News, năng lượng hạt nhân cũng là một khả năng. Sản lượng điện hạt nhân trong năm 2021 đã tăng 6% so với năm 2020 và là nguồn đóng góp lớn nhất vào mạng lưới sản xuất điện ở châu Âu kể từ năm 2014. Tuy nhiên, vấn đề lớn nhất lúc này là nhiều nhà máy điện hạt nhân đã kết thúc vòng đời 40 năm và chi phí xây dựng các dự án này lại rất tốn kém.
Nhập khẩu nhiên liệu dựa trên khí hydro sạch cũng có thể đóng một vai trò nào đó trong nỗ lực tìm năng lượng thay thế. Tuy nhiên, một số ý kiến chỉ ra rằng châu Âu có thể bị tổn hại bởi sự phụ thuộc vào năng lượng của Nga trong nhiều thập niên nữa nếu khu vực này theo đuổi lộ trình sản xuất hydro sạch. Theo Tiến sĩ Max Lacey-Barnacle - chuyên gia tại ĐH Sussex (Anh), Nga hiện cũng đang đẩy mạnh các kế hoạch sản xuất khí hydro sạch.
Úc cũng là một nhà cung cấp tiềm năng. Một nghiên cứu mới cho thấy các nguồn năng lượng tái tạo của bang South Australia sẽ mang lại lợi thế cạnh tranh cho quốc gia này trong cuộc đua cung cấp hydro sạch cho châu Âu thông qua cảng Rotterdam.
Phó Chủ tịch EC Frans Timmermans cho biết: “Nếu thực sự muốn cắt nguồn thu của Nga từ dầu khí, chúng ta phải đầu tư vào năng lượng tái tạo và cần làm điều đó một cách nhanh chóng”.
Chủ tịch EC Ursula von der Leyen đồng tình với quan điểm trên và cho biết: “Chúng ta phải độc lập khỏi dầu mỏ, than và khí đốt của Nga. Chúng ta không thể dựa vào một nhà cung cấp rõ ràng đe dọa chúng ta."
