Đào tạo luật: Chất lượng sinh viên trường 'đa ngành' và 'chuyên' đã giảm chênh lệch

Ngày 10-12, báo Pháp Luật TP.HCM tổ chức tọa đàm với chủ đề "Đào tạo luật ở Việt Nam hiện nay: Thách thức và cơ hội".

Cần xây dựng lộ trình nghề nghiệp minh bạch

TS.LS Hà Hải, Phó Chủ nhiệm Đoàn Luật sư TP.HCM, cho rằng việc đào tạo luật ở Việt Nam liên quan trực tiếp đến đội ngũ luật sư. Bởi họ sẽ khai thác và sử dụng chính nguồn nhân lực được đào tạo từ các trường luật. Ba lĩnh vực y tế, giáo dục và luật đều là những vấn đề quan trọng; trong đó việc đào tạo luật đặc biệt quan trọng khi liên quan đến chủ quyền quốc gia.

"Xã hội hóa đào tạo luật là xu thế tất yếu và phù hợp với kinh tế thị trường. Sau khi đất nước mở cửa, nhiều trường đại học đã mở khoa luật và điều đáng ghi nhận là những trường này vẫn rất nỗ lực, rất tâm huyết. Họ xứng đáng được động viên trong quá trình đào tạo luật" - TS.LS Hà Hải nhìn nhận.

Dưới góc độ thực tiễn nghề nghiệp, TS.LS Hà Hải cho biết sinh viên luật khi ra trường có mong muốn chủ yếu hướng đến các vị trí như kiểm sát viên, thẩm phán… Song thực tế, nhiều thư ký tòa làm việc nhiều năm vẫn không được bổ nhiệm thẩm phán, buộc phải rẽ hướng sang làm luật sư. Vì vậy, cần xây dựng lộ trình phát triển nghề nghiệp minh bạch, từ đó tạo động lực cho sinh viên theo học ngành luật rèn luyện, phấn đấu, tăng chất lượng sinh viên sau khi ra trường.

Bên cạnh đó, cần xây dựng chính sách bảo hộ thị trường pháp lý, khi luật sư nước ngoài chiếm 45% thị phần pháp lý, trong khi nhiều quốc gia khác bảo hộ rất chặt chẽ. Cần xem ngành luật là ngành đặc biệt quan trọng, tạo cảm hứng cho học sinh, giảng viên vì đầu vào phải chuẩn thì đầu ra mới chất lượng.

Đồng thời, phải có chính sách để người hành nghề luật sống được bằng nghề, làm việc được. Cho phép các doanh nghiệp Nhà nước, cơ quan, ban ngành ký hợp đồng dịch vụ pháp lý, thuê luật sư, mở ra thị trường việc làm cho người hành nghề.

PGS.TS Cao Nhất Linh, Phó Trưởng Khoa luật, Trường Đại học Cần Thơ, bày tỏ thắc mắc, liệu đã có cuộc khảo sát nào thể hiện việc đào tạo luật tại các trường chuyên đào tạo luật và các trường đa ngành đào tạo luật.

Các trường đa ngành đào tạo luật cần xem xét sinh viên ra trường thành công thế nào và các cơ sở này đã cung cấp nguồn nhân lực cho xã hội ra sao. Chất lượng đội ngũ đó là minh chứng cho chất lượng của trường. Nhiều khoa luật ở các trường đa ngành có đội ngũ giảng viên chất lượng, thậm chí đã đào tạo ra những thế hệ xuất sắc tương đương như trường chuyên đào tạo luật.

PGS.TS Cao Nhất Linh mong muốn nhà nước sẽ có cái nhìn tổng thể, dựa trên dữ liệu tổng quát và đầy đủ. Các trường đa ngành vẫn đào tạo luật chuyên nghiệp và nếu chỉ nhìn vào trường chuyên đào tạo luật sẽ dễ dẫn đến đánh giá không chính xác.

So sánh sinh viên "đa ngành" và "chuyên ngành"

TS Nguyễn Huy Hoàng, Phó Chánh án TAND khu vực 7 - TP.HCM, đánh giá chủ đề tọa đàm mang tính thời sự.

Thực tiễn, TAND khu vực 7 - TP.HCM đã tạo điều kiện tiếp nhận sinh viên các trường đại học đến thực tập. Trước đây, nhóm sinh viên thực tập tại các trường chuyên đào tạo về luật thường vượt trội hơn hẳn nhóm sinh viên đến từ các trường đại học đa ngành có đào tạo luật. Trải qua quá trình đào tạo, chất lượng sinh viên tại các trường đa ngành đào tạo luật ngày càng được nâng lên, mức độ chênh lệch giảm.

TS Nguyễn Huy Hoàng cho rằng nhà nước cần siết chất lượng nhưng vẫn nên để các trường đào tạo luật. Nếu chỉ để trường chuyên ngành đào tạo luật là không hợp lý. Bởi chất lượng, phương pháp đào tạo tại các trường đa ngành đã tiến bộ, trang bị phòng thực hành xét xử... thể hiện sự chăm sóc, đầu tư để sinh viên có một môi trường học tốt hơn.

PGS.TS Đoàn Ngọc Phúc, Trường Đại học Kinh tế - Tài chính Marketing, cho biết ngành luật là ngành đầu tiên Bộ GD&ĐT ban hành chuẩn theo Quyết định 678/2025 về chuẩn chương trình đào tạo lĩnh vực pháp luật trình độ đại học. Điều này cho thấy đào tạo luật rất được xã hội quan tâm và là ngành hết sức quan trọng trong hệ thống giáo dục đại học.

Trường Đại học Kinh tế - Tài chính Marketing đang đào tạo luật và để đạt được tiêu chuẩn theo Thông tư 01/2024 của Bộ GD&ĐT và các quy định theo Quyết định 678/2025 của Bộ GD&ĐT là rất vất vả. Khó khăn lớn nhất tại trường là đội ngũ giảng viên. Dù chính sách thu hút giảng viên cao, song việc tìm kiếm giảng viên trình độ tiến sĩ trở nên khó khăn. Đến đầu tháng 12-2025 trường đã đảm bảo đội ngũ đúng quy định.

Ông Phúc đặt vấn đề, vì sao trường đa ngành đạo tạo luật chỉ được đánh giá không như những trường chuyên đào tạo luật. Trong khi đó, ngành luật kinh tế của trường của ông xét tuyển theo khối A00, A01, D01 với điểm đầu vào hơn 25 điểm.

Ông Phúc cho rằng vấn đề không nằm ở sinh viên, mà ở đội ngũ giảng viên. Giảng viên ngành luật cần đảm bảo nhiều tiêu chuẩn, chịu áp lực lớn với khối lượng công việc nhiều và chế độ khuyến khích nghiên cứu lại thấp hơn. Công bố quốc tế của giảng viên luật được thưởng ít, trong khi yêu cầu nghiên cứu khoa học lại là nhiệm vụ bắt buộc.

Ông Phúc cho rằng muốn nâng chất đào tạo, phải nâng chất giảng viên tự trau dồi, bồi dưỡng ngoại ngữ; trang bị công cụ nghiên cứu hiện đại về nghiên cứu khoa học. Khi giảng viên mạnh, nghiên cứu mạnh, thì trường đa ngành hay trường chuyên luật đều có thể đào tạo chất lượng tương đương.