Bàn quyền đánh bắt ở biển Đông
Tờ Bưu điện Hoa Nam Buổi sáng (SCMP) ngày 27-9 cho biết Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte dự kiến sẽ thảo luận về cách thức giải quyết khủng hoảng và quyền đánh bắt ở biển Đông khi ông thực hiện chuyến thăm Bắc Kinh vào tháng 10 năm nay.
Trong bối cảnh đồng tiền Philippines mất giá hôm 26-9, Duterte nói rằng ông sẽ “mở các liên minh thương mại” với Nga và Trung Quốc. Vị tổng thống Philippines cho biết ông đã nói riêng với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Thủ tướng Nga Dmitry Medvedev về vấn đề này, theo SCMP.
Tàu hải cảnh Trung Quốc đối mặt với tàu cảnh sát biển Philippines. Ảnh: AP
Wu Shi-cun, Chủ tịch Viện Nghiên cứu biển Đông của Trung Quốc, người từng gặp đặc phái viên của tổng thống Philippines Fidel Ramos hồi tháng 8, cho biết các cuộc thảo luận dự kiến sẽ xoay quanh vấn đề quyền đánh bắt ở bãi cạn Scarborough. Ngư dân Philippines đã nhiều lần phàn nàn việc các tàu chính phủ Trung Quốc quấy rối họ ở bãi cạn này.
“Trung Quốc muốn xúc tiến các kế hoạch giải quyết khủng hoảng cùng Manila và sẵn sàng mở rộng hợp tác với Manila trên các lĩnh vực không liên quan đến vùng biển tranh chấp” – ông Wu bình luận. “Trung Quốc sẽ không nhất thiết phải cho Philippines quyền đánh bắt gần bãi cạn Scarborough như họ yêu cầu”.
Thoát Mỹ, tìm Nga và Trung Quốc?
Ông Duterte thực hiện chuyến thăm Bắc Kinh có thể để thúc đẩy lượng khách du lịch Trung Quốc tới Philippines tăng lên và để chính quyền Bắc Kinh giảm nhẹ các đòn đáp trả kinh tế lên lĩnh vực xuất khẩu sản phẩm nông nghiệp của Philippines, theo ông Wu.
Quan hệ giữa Bắc Kinh và Manila đã xấu đi đáng kể sau khi người tiền nhiệm ông Duterte, cựu Tổng thống Benigno Aquino, tiến hành kiện Trung Quốc ra Tòa Trọng tài Thường trực ở La Haye (Hà Lan) để chống lại các tuyên bố chủ quyền vô lý của Trung Quốc ở biển Đông cách đây ba năm.
Trong phán quyết được đưa ra hồi tháng 7 năm nay, tòa quốc tế đã bác bỏ các yêu sách chủ quyền của Trung Quốc ở biển Đông. Mặc dù là một bên ký kết Công ước LHQ về Luật Biển (UNCLOS) 1982, Trung Quốc ngang nhiên bác bỏ phán quyết.
Ông Tập Cận Bình từng bày tỏ mong muốn cải thiện quan hệ Trung Quốc - Philippines trong nhiệm kỳ của ông Duterte. Ảnh: Reuters.
SCMP bình luận ông Duterte đã nhiều lần ám chỉ muốn đưa Philippines thoát khỏi sự phụ thuộc vào Mỹ và bình luận mới đây về việc muốn bắt đầu “các liên minh thương mại” cho thấy nước này đang có kế hoạch xoay trục về phía Nga và Trung Quốc.
Theo Richard Heydarian, Phó giáo sư ngành Khoa học chính trị tại ĐH De La Salle ở Manila, Trung Quốc và Philippines đã có các động cơ thúc đẩy mạnh mẽ để đàm phán về một thỏa thuận làm hài lòng hai bên nhằm giải quyết căng thẳng đang gia tăng ở biển Đông.
“Một thỏa thuận đánh bắt chung và không gây hấn ở các khu vực tranh chấp là trong số những thứ dễ đạt được mà hai bên có thể sẽ thảo luận trong khi về vấn đề chủ quyền và phán quyết của tòa trọng tài họ sẽ gạt sang một bên” – Heydarian bình luận.
Trong khi đó, Da Fan, chuyên gia về Đông Nam Á tại ĐH Jinan, nói rằng Trung Quốc cần phải cảnh giác về việc ký một thỏa thuận với ông Duterte do vị tổng thống Philippines này không có sự nhất quán trong các bình luận của mình.
