Giải mã hành động của Mỹ, Trung Quốc gần đây ở Biển Đông

Quân đội Mỹ đã thực hiện các chiến dịch tuần tra hàng hải trên Biển Đông từ nhiều năm nay nhưng nhìn chung lặng lẽ hơn, không thông báo rầm rộ như đợt vừa qua, tờ báo quân sự Stars and Stripes nhận định.

Vài tuần qua, Bộ Quốc phòng Mỹ thông báo, quảng bá, nhấn mạnh nhiều về các chiến dịch tuần tra trên biển, trên không ở Biển Đông của Hải quân và Không quân Mỹ.

Mỹ hoạt động liên tục và tích cực

Bộ Quốc phòng Mỹ nhiều lần công khai các chiến dịch trên không của Đơn vị Viễn chinh Hàng hải thứ 31 thuộc lực lượng Thủy quân lục chiến. Đội tàu tấn công viễn chinh USS America có mặt ở Biển Đông thời gian từ ngày 17 đến 24-4. Trong thời gian này, các tàu Mỹ đã tập trận chung với một tàu chiến Úc.

Trong tuần cuối cùng của tháng 4, Hải quân Mỹ đã triển khai nhiều tàu chiến hoạt động gần quần đảo Trường Sa và quần đảo Hoàng Sa (cùng thuộc chủ quyền Việt Nam nhưng đang bị Trung Quốc và một số nước tranh chấp).

Tàu khu trục mang tên lửa dẫn đường USS Barry di chuyển gần quần đảo Hoàng Sa (thuộc chủ quyền Việt Nam) ở Biển Đông, ngày 28-4. Ảnh: US NAVY

Ngày 28-4, tàu khu trục mang tên lửa dẫn đường USS Barry di chuyển gần quần đảo Hoàng Sa. Ngày sau đó, tàu khu trục mang tên lửa dẫn đường USS Bunker Hill thực hiện tuần tra hàng hải ở gần quần đảo Trường Sa.

Ngày 30-4, hai chiếc máy bay ném bom siêu thanh hạng nặng B-1B Lancer của Không quân Mỹ có mặt ở Biển Đông. Không quân Mỹ, chiến dịch nhằm tập dượt một “mô hình vận dụng động lực” mới, giúp cho máy bay ném bom Mỹ linh động và khó đoán hơn trong hiện diện trên toàn cầu.

Cựu Tư lệnh Hải quân Mỹ Bryan McGrath - nhà sáng lập công ty tham vấn quốc phòng và an ninh hàng hải FerryBridge Group (Mỹ) cũng lưu ý đến sự thay đổi theo hướng tăng các chiến dịch ở Biển Đông của Hải quân Mỹ trong năm qua.

Khẳng định năng lực và gắn kết ở khu vực

Nhiều chuyên gia quân sự cho rằng chủ ý của Mỹ nhằm xua tan hồ nghi có thể có về năng lực của quân đội Mỹ trong bối cảnh quân đội nước này đang bị ảnh hưởng lớn vì đại dịch COVID-19.

Trong các binh chủng thì Hải quân Mỹ đặc biệt gặp trở ngại lớn. Một số tàu sân bay Mỹ đã có tình trạng thủy thủ bị nhiễm, thậm chí chết vì COVID-19. Một tàu sân bay lớn của Mỹ đã phải ngưng hoạt động và đang nằm ở đảo Guam từ ngày 26-3 vì có một lượng lớn thủy thủ nhiễm và đã có một thủy thủ chết.

Tình trạng con tàu sân bay này không thể hoạt động khiến các đồng minh và đối tác đặt câu hỏi về sức sẵn sàng chiến đấu của quân đội Mỹ ở các điểm nóng trong Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, theo chuyên gia hàng hải Collin Koh tại Viện Nghiên cứu chiến lược và quốc phòng quốc tế tại Trường Nghiên cứu quốc tế S. Rajaratnam (Singapore).

“Truyền thông nhà nước Trung Quốc góp phần củng cố bất an này thông qua các chiến dịch tuyên truyền và đánh lạc hướng thông tin, tập trung vào ý quân đội Mỹ bị suy yếu nghiêm trọng vì đại dịch và vì thế không thể giải cứu các đối thủ của Bắc Kinh ở Biển Đông, hay ở các điểm nóng khác” - chuyên gia Koh trao đổi với Stars and Stripes trong tuần này.

“Nói tóm lại, để giữ sự tín nhiệm cho mình, dễ hiểu nếu Hải quân Mỹ muốn thể hiện mình vẫn tiếp tục có ưu thế ở khu vực” - theo chuyên gia Koh.

Hạ sĩ quan Adolfo Rodriguez quan sát máy bay MH-60S Sea Hawk cất cánh từ tàu tác chiến duyên hải USS Gabrielle Giffords trên Biển Đông, ngày 27-4. Ảnh: US NAVY

“Khả năng các hoạt động gần đây của Mỹ ở Biển Đông có thể có ảnh hưởng của đại dịch nhưng suy đoán của tôi là một số trong các hoạt động này đã được lên kế hoạch trước và sau đó được bổ sung thêm sau khi xuất hiện một số diễn biến liên quan đại dịch, như có hiện tượng nhiễm trên tàu sân bay” - Stars and Stripes dẫn nhận định của nhà nghiên cứu Zach Cooper tại viện nghiên cứu chính sách công AEI, một chuyên gia về chiến lược quốc phòng của Mỹ ở châu Á.

“Tôi chưa nghe trực tiếp điều này nhưng tôi nghĩ rằng Hải quân cố gắng tăng thể hiện để tránh thế yếu từ việc tàu sân bay bị kẹt ở Guam” - theo ông Cooper.

Bên cạnh đó, nhiều nhà phân tích quân sự cũng nghi ngờ và liên kết các chiến dịch gần đây của Mỹ ở Biển Đông và việc quân đội Mỹ tích cực quảng bá chúng với việc thực tế đại dịch COVID-19 tại Mỹ. Thời điểm này chính phủ Tổng thống Trump hứng nhiều chỉ trích quanh cách đối phó đại dịch COVID-19.

Nhà nghiên cứu cấp cao Bryan Clack tại tổ chức phi lợi nhuận Trung tâm Đánh giá chiến lược và ngân sách chuyên nghiên cứu về chính sách quốc phòng và ngân sách Mỹ cho rằng quân đội Mỹ thực hiện kế hoạch tuần tra Biển Đông với sự thống nhất của Nhà Trắng.

Một lý do nữa, là Mỹ muốn thể hiện nhiều hơn nữa sự gắn kết của mình với khu vực. Theo chuyên gia Alex Vuving thuộc Trung tâm Nghiên cứu chiến lược châu Á-Thái Bình Dương (trụ sở ở Mỹ), những năm gần đây, nhiều nước nhỏ trong khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương phàn nàn rằng Mỹ thiếu gắn kết ở khu vực.

Vì thế Bộ Quốc phòng Mỹ và Bộ Chỉ huy Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương của Mỹ “có thể nhận ra họ phải công bố việc họ làm với thế giới, đặc biệt với các nước nhỏ, để cho thấy Mỹ vẫn gắn kết với an ninh ở Biển Đông”, theo chuyên gia Alex.

Theo chuyên gia Alex, từ cách mà đội tàu tấn công viễn chinh USS America thực hiện chiến dịch ở Biển Đông gần đây có thể thấy được nỗ lực của Mỹ trong việc chuyển cán cân quyền lực trên biển ra xa khỏi Trung Quốc. Ông cũng nhắc đến việc Trung Quốc những năm gần đây đã ngang ngược cải tạo và quân sự hóa một cách trái phép các đảo nhân tạo ở Biển Đông như cách củng cố tuyên bố chủ quyền.

“Thường xuyên thể hiện sức mạnh ở các vùng biển quốc tế là phương pháp truyền tín hiệu hiệu quả hơn (so với tuần tra tự do hàng hải) và sự hiện diện của đội tàu tấn công viễn chinh USS America ở Biển Đông gần đây chính xác là thông điệp hiệu quả này” - theo chuyên gia Alex.

Trung Quốc tăng hoạt động ở Biển Đông có thể liên quan tình hình Vũ Hán?

Đây là nhận định của nhà nghiên cứu Lucio Blanco Pitlo III trong một bài viết trên báo South China Morning Post.

Ông Lucio Blanco Pitlo III là nhà nghiên cứu tại Trung tâm Nghiên cứu Triều Tiên thuộc Trường ĐH Philippines, giảng viên Chương trình Nghiên cứu Trung Quốc tại ĐH Ateneo de Manila.

Tàu khảo sát Hải Dương Địa chất 8. Ảnh: WEIBO

Vài ngày trước, Trung Quốc ngang ngược tuyên bố mùa cấm đánh bắt cá kéo dài cả sáu tháng rưỡi ở Biển Đông.

Cuối tháng trước, Trung Quốc ngang ngược tuyên bố lập cái gọi là hai quận đảo Tây Sa và Nam Sa để quản lý trái phép quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa của Việt Nam. Cũng trong tháng trước, Trung Quốc tự tiện đặt tên cho khoảng 80 thực thể địa lý dưới Biển Đông.

Một tháng trước đó, Trung Quốc lập cái gọi là hai trạm nghiên cứu trên Biển Đông.

Đầu tháng 4, một tàu hải cảnh Trung Quốc đâm chìm một tàu cá của Việt Nam đang hoạt động hợp pháp ở quần đảo Hoàng Sa.

Theo nhà nghiên cứu Lucio Blanco Pitlo III, việc Trung Quốc tăng cường các động thái ở Biển Đông gần đây có thể do thúc bách từ cả các yếu tố trong nước lẫn nước ngoài. 

Về trong nước, theo ông, có thể Trung Quốc hy vọng việc mình tăng động thái ở Biển Đông sẽ giúp làm dịu sự bất mãn của người dân với việc mình không xử lý kịp thời dịch COVID-19 xuất hiện ở Vũ Hán. Ngoài tìm kiếm ủng hộ từ trong nước với quan điểm an ninh cứng rắn của mình, Trung Quốc cũng muốn các nước cùng tranh chấp và Mỹ thấy khủng hoảng COVID-19 không làm mình lơ là vấn đề hàng hải và tuyên bố chủ quyền.

Ông Esper mô tả cách Trung Quốc đánh bóng mình bằng COVID-19

(PLO)- Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Mark Esper cáo buộc Trung Quốc lợi dụng đại dịch COVID-19 để đánh bóng hình ảnh bản thân và hành xử hiếu chiến ở Biển Đông.

THIÊN ÂN