Hạ viện Mỹ hôm 19-5 đã thông qua quy định thành lập một ủy ban độc lập điều tra vụ bạo loạn hôm 6-1 tại Tòa nhà Quốc hội, tương tự cách Mỹ đã điều tra vụ khủng bố 11-9-2001, đài Fox News đưa tin.
Bất chấp sự phản đối của lãnh đạo phe thiểu số Cộng hòa tại Hạ viện - ông Kevin McCarthy, dự luật về ủy ban điều tra độc lập vụ bạo loạn Điện Capitol đã giành được sự ủng hộ của 35 nhà lập pháp đảng Cộng hòa. Dự luật được thông qua với 252 phiếu thuận và 175 phiếu chống.
Một trong số các đảng viên Cộng hòa ủng hộ dự luật này là nhà lập pháp Peter Meijer (bang Michigan), người từng chỉ trích các đồng nghiệp trong cùng đảng đã cố gắng "tẩy trắng và viết lại câu chuyện về những sự kiện đáng xấu hổ" đã xảy ra hôm 6-1.
"Nếu trốn tránh đối mặt với những gì đã xảy ra ngay tại nơi này chỉ vài tháng trước, chúng ta có thể biết rõ rằng đe dọa, ép buộc và bạo lực sẽ trở thành một đặc điểm chính trong nền chính trị của các thế hệ sau" - ông Meijer lý giải cho quyết định của mình.
Những người quá khích ủng hộ ông Trump xông vào Điện Capitol hôm 6-1. Ảnh: AP
Dự luật sẽ được chuyển tới Thượng viện và cần ít nhất 60 phiếu thuận để được thông qua. Hiện nay, đảng Cộng hòa đang giữ 50 ghế tại Thượng viện, 50 ghế là đảng viên Dân chủ (bao gồm hai thượng nghị sĩ được gọi là "tự do" vì đã rời khỏi đảng Dân chủ). Chủ tịch Thượng viện là Phó Tổng thống Kamala Harris (đảng Dân chủ).
Đảng Dân chủ được dự đoán sẽ khó giành được ít nhất 10 phiếu ủng hộ từ đảng Cộng hòa. Lãnh đạo phe thiểu số Cộng hòa tại Thượng viện, Thượng nghị sĩ Mitch McConnell hôm 19-5 tuyên bố sẽ phản đối dự luật này.
Cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump cũng phản đối dự luật.
Theo các nhà lập pháp đảng Cộng hòa, ủy ban điều tra độc lập đã đáp ứng yêu cầu về số lượng thành viên ngang bằng giữa hai đảng và quyết định truy tố phải được đa số thành viên ủy ban tán thành (tức thể hiện sự ủng hộ của lưỡng đảng).
Tuy nhiên, đảng Cộng hòa còn mong muốn ủy ban này điều tra cả các vụ bạo lực chính trị khác (như lực lượng cực tả Antifa chống ông Trump) chứ không chỉ nhắm vào vụ bạo loạn Điện Capitol hôm 6-1.
Nghị sĩ Cộng hòa Taylor Greene cho rằng ủy ban này được lập ra chỉ như một công cụ chống lại đảng của ông.
"Các phương tiện truyền thông sẽ sử dụng điều này để bôi nhọ Tổng thống Trump và những người ủng hộ ông Trump trong vài năm tới và che đậy những thiệt hại thực sự đang xảy ra với người dân đất nước này" - bà Greene nói.
Trong khi đó, nhà lập pháp khác cùng đảng Cộng hòa là ông John Katko kêu gọi các thành viên trong đảng "chỉ một lần" ủng hộ đề xuất của đảng Dân chủ để thông qua dự luật "công bằng và cần thiết" này. Ông Katko cũng cho rằng điều tra vụ bạo loạn ngày 6-1 là nhằm tìm ra sự thật, không phải công cụ trong chính trị lưỡng đảng tại Mỹ.
Giống với mô hình ủy ban điều tra vụ khủng bố 11-9, ủy ban về bạo loạn Điện Capitol sẽ có 10 thành viên, mỗi đảng Dân chủ và Cộng hòa sẽ đề cử năm người. Ủy ban sẽ đưa ra báo cáo cuối cùng trước ngày 31-12.
Ngày 6-1, một nhóm ủng hộ ông Trump (khi đó còn là Tổng thống Mỹ nhưng thất bại trong cuộc bầu cử cuối tháng 11 năm ngoái) đã xông vào Điện Capitol hòng ngăn cuộc họp của các nhà lập pháp xác nhận chiến thắng của ứng viên Dân chủ, nay là Tổng thống Mỹ Joe Biden.
Khoảng 140 sĩ quan cảnh sát bị thương và năm người chết trong vụ bạo loạn này. Hơn 400 người đã bị bắt giữ do liên quan tới vụ việc.
Hạ viện Mỹ đã luận tội ông Trump với cáo buộc "kích động bạo loạn", song nghị quyết luận tội không giành đủ số phiếu cần thiết tại Thượng viện nên ông Trump được tuyên trắng án.
