Đây là vụ án có nhiều ý kiến trái chiều, rất được dư luận và nhiều nông dân quan tâm.
Như Pháp Luật TP.HCM đã đưa tin, ông Nam là trưởng thôn Lò To, tháng 4-2011 được Ngân hàng Chính sách xã hội (CSXH) huyện Hàm Thuận Nam hợp đồng làm tổ trưởng và ông Tuấn làm tổ phó tổ tiết kiệm vay vốn do Hội Nông dân xã Hàm Cần quản lý.
Nhiệm vụ của hai người là nhận giấy đề nghị vay vốn của người nghèo; tổ chức họp để bình xét cho vay; lập danh sách các gia đình cần vay rồi lập hồ sơ gửi cho ban giảm nghèo cấp xã. Sau đó họ trình hồ sơ cho UBND xã xác nhận rồi chuyển lên Ngân hàng CSXH huyện Hàm Thuận Nam làm thủ tục vay. Đặc biệt là đường từ thôn Lò To đến Ngân hàng CSXH huyện gần 30 km, đi lại vất vả.
Ngoài ra, hai người này còn có nhiệm vụ giám sát, đôn đốc các hộ nghèo sử dụng vốn vay đúng mục đích, trả nợ, trả lãi đúng hạn và xác minh đề nghị gia hạn nợ cho những gia đình khó khăn. Đa số hộ nghèo vay vốn đều không rành viết đơn nên họ giao hết cho ông Tuấn viết giúp, họ chỉ ký tên.
Ông Nam thấy ông Tuấn thường xuyên bỏ bê việc đồng áng gia đình để lo làm thủ tục cho các hộ dân. Vì vậy, trong một cuộc họp hướng dẫn cho các hộ nghèo vay vốn, ông Nam đề nghị bà con nên phụ tiền xăng xe, tiền card điện thoại cho ông Tuấn đi lại, liên hệ để vay giúp tiền cho bà con và mọi người đều đồng ý.
Hai nông dân tại phiên tòa sơ thẩm lần hai.
Thế nhưng ngày 20-3-2015, Công an huyện Hàm Thuận Nam đã bất ngờ khởi tố và bắt giam hai nông dân này về tội nhận hối lộ! Cả hai bị tạm giam gần hai tháng thì được cho tại ngoại. Theo cáo trạng, trong hai năm 2013-2014, lợi dụng nhiệm vụ được giao, ông Tuấn đã ép buộc những hộ dân cần vay phải bồi dưỡng từ 200.000 đến 2 triệu đồng. Ông Tuấn đã nhận hối lộ của 12 hộ dân tổng cộng 13,6 triệu đồng.
Với ông Nam, mặc dù không trực tiếp đòi tiền hối lộ nhưng với chức năng, quyền hạn của tổ trưởng tổ vay vốn, khi triệu tập các hộ dân đến họp bình xét cho vay vốn đã gợi ý các hộ dân phải “bồi dưỡng” cho ông Tuấn. Cạnh đó, ông Tuấn còn chia cho ông Nam hơn 1 triệu đồng từ việc nhận tiền “bồi dưỡng” nên ông Nam phải chịu trách nhiệm hình sự về hành vi nhận hối lộ.
Ngày 6-8-2015, TAND huyện Hàm Thuận Nam xử sơ thẩm đã tuyên phạt bị cáo Tuấn tám năm tù, bị cáo Nam bảy năm tù, mặc dù những người dân được triệu tập đến tòa đều khẳng định họ chỉ phụ tiền công cho ông Tuấn đi vay giúp chứ không hề đưa hối lộ.
Theo ông Tuấn, gia đình ông làm nông, mỗi đợt xét duyệt cho vài hộ dân vay ông đã phải bỏ hết việc nhà và mất hơn một tuần lễ để viết giúp đơn, rồi đi nhiều nơi để ký xác nhận. Sau đó ông phải vượt hàng chục cây số đi làm thủ tục rồi nhận tiền về giao không sót một đồng cho từng hộ dân được vay. Hơn hai năm trời ông bỏ công sức ra giúp cho nhiều người. Thấy ông vất vả, họ bồi dưỡng chứ ông không hề ép buộc hay gợi ý ai.
Trong khi đó, ông Nam cho biết ông không hề nhận tiền của một hộ dân nào. Số tiền mà cáo trạng quy kết ông nhận hơn 1 triệu đồng là tiền túi của ông tạm ứng ra cho ông Tuấn mua bốn con gà mang đến Ngân hàng CSXH huyện để làm cơm trưa đãi các nhân viên ngân hàng để họ tạo điều kiện giải ngân cho những hộ nghèo sớm có tiền vay. Sau đó, khi nhận tiền bồi dưỡng của những hộ dân cho, ông Tuấn đã trả lại cho ông số tiền trên. Cả hai kháng cáo kêu oan.
Ngày 23-12-2015, TAND tỉnh Bình Thuận mở phiên tòa phúc thẩm hủy toàn bộ bản án sơ thẩm. Ngày 9-8-2016, Công an huyện Hàm Thuận Nam đã ra quyết định miễn trách nhiệm hình sự, đình chỉ điều tra đối với ông Nam và ông Tuấn theo khoản 1 Điều 25 BLHS (do chuyển biến tình hình). Không đồng ý, ông Nam và ông Tuấn gửi đơn kêu oan, yêu cầu được xin lỗi, bồi thường.
Đến tháng 11-2016, Công an huyện Hàm Thuận Nam bất ngờ ra quyết định phục hồi điều tra với hai nông dân này và được VKS cùng cấp phê chuẩn. Đến ngày 13-7, TAND huyện Hàm Thuận Nam mở phiên tòa sơ thẩm xét xử lần hai vẫn cho rằng hai nông dân phạm tội nhận hối lộ nhưng tuyên miễn hình phạt đối với hai nông dân này do hành vi của hai bị cáo chưa đến mức phải cách ly ra khỏi xã hội, có nhiều tình tiết giảm nhẹ như đề nghị của VKS.
Không đồng tình, hai nông dân tiếp tục kháng cáo.
