Ngày 28-5, theo nghị trình, Quốc hội thảo luận về việc huy động, quản lý và sử dụng các nguồn lực phục vụ công tác phòng, chống dịch COVID-19; việc thực hiện chính sách, pháp luật về y tế cơ sở, y tế dự phòng.
Là người bấm nút phát biểu đầu tiên, ĐBQH Nguyễn Lân Hiếu (Bình Định) nhận xét nhiệm vụ phát triển y tế dự phòng đang là thách thức lớn nhất trong giai đoạn hiện nay.
 |
ĐBQH Nguyễn Lân Hiếu |
Theo Giám đốc Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, khó khăn nổi trội của các trạm y tế xã vẫn là nhân lực, thu nhập, chất lượng khám chữa bệnh và cơ sở vật chất… Tuy nhiên, tăng lương, xây trụ sở đẹp, mua máy móc… không giải quyết được gốc rễ của vấn đề.
“Lương không thể tăng mãi, cơ sở khang trang mà không có bệnh nhân, máy móc hiện đại mà không ai biết sử dụng… là lãng phí rất lớn”- ông Hiếu nói.
ĐBQH tỉnh Bình Định cho rằng trạm y tế xã phường có hai nhiệm vụ là dự phòng (tiêm chủng, phòng chống dịch, giáo dục tuyên truyền…) và điều trị (chăm sóc sức khỏe ban đầu, quản lý các bệnh mạn tính, sơ cấp cứu tại cộng đồng…). Tuy nhiên, nhiệm vụ thứ hai đang ngày càng “teo tóp” khiến việc hoàn thành nhiệm vụ thứ nhất trở nên bội phần khó khăn so với trước đây.
“Dự phòng là mục tiêu quan trọng nhưng chữa bệnh cũng cần được coi là chìa khoá để y tế cơ sở có đủ sức tồn tại và phát triển trong nền kinh tế thị trường ngày hôm nay”- ông Hiếu nói và cho rằng sự bất hợp lý về chính sách đã bóp nghẹt sự phát triển của các trạm y tế xã phường.
“Không có lý gì cùng là một bệnh nếu chữa ở xã chỉ được dùng thuốc hạ áp giá 100 đồng/viên. Còn lên tỉnh, huyện lại được cấp viên thuốc đắt tiền hơn. Một đêm trực tiền thù lao chẳng đáng là bao, khám một bệnh nhân được 27.000 đồng mà còn trừ ngược trừ xuôi”- ông Hiếu dẫn chứng.
Để một hệ thống dày công xây dựng từ nhiều thế hệ đi trước không bị teo tóp và mất hoàn toàn chức năng điều trị, ĐB Nguyễn Lân Hiếu đề nghị cần nên thử nghiệm một mô hình mới. Theo đó, cần coi các trạm y tế xã phường là phòng khám của trung tâm y tế quận huyện.
“Các tiêu chuẩn con người là tương đương nhau, cả người bệnh và nhân viên y tế. Các bác sĩ trung tâm y tế quận, huyện sẽ có buổi khám ngoại trú cố định ở xã phường, đặc biệt là các bệnh mãn tính, không lây nhiễm như huyết áp, đái tháo đường, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính…”- ông Hiếu nói tiếp.
Song song với đó, theo ông, sẽ có các buổi khám về Ngoại Khoa, Sản Khoa, Nhi khoa… để tư vấn cho những người bệnh đi chữa đúng địa chỉ, thăm khám sau khi đã chữa tại các cơ sở y tế tuyến trên hay những vấn đề đơn giản có thể xử lý luôn ở trạm y tế xã, phường.
Với từng địa phương, ông Hiếu cho rằng cần có kế hoạch cụ thể chi tiết tới từng trạm y tế theo địa chính trị. “Cần may đo cẩn thận không mặc đồng phục cho tất cả trạm y tế trong cả hệ thống”- ông ví dụ một vị trạm trưởng giỏi về siêu âm cần đầu tư máy tốt để phát huy khả năng này; hay một y sĩ y học cổ truyền giỏi châm cứu cần có phương tiện chuyên biệt để họ triển khai; một trạm y tế vùng cao không thể trang bị như y tế phường cách bệnh viện huyện có vài km…
“Cần giao thêm quyền và trách nhiệm cho trưởng trạm y tế, động viên họ để phát triển thế mạnh của mình”- ông Hiếu kiến nghị.
Theo ĐBQH tỉnh Bình Định, khi đã vận hành trơn tru, chúng ta sẽ tiến lên một bước nữa là phối hợp giữa bệnh viện Tỉnh và các trung tâm y tế quận huyện. Các bác sĩ giỏi ở tỉnh sẽ về huyện làm việc định kỳ trong tuần, những bệnh nhân sau mổ sẽ được khám lại ở huyện khi hệ thống đã liên thông thực sự. Việc này rất nhiều các bệnh viện tỉnh đã tiến hành với tuyến trung ương, các bác sĩ đầu ngành đã có các buổi khám tại địa phương theo lịch.
“Những bệnh viện tỉnh thậm chí bệnh viện cấp huyện đã triển khai được mô hình này đều đã thành công, chắc chắn nâng cao được niềm tin của người dân vào cơ sở y tế của mình”- ông Hiếu nói thêm.
Cuối cùng, Giám đốc Bệnh viện Đại học Y Hà Nội kiến nghị cần số hoá ngành y tế, bao gồm quản lý sức khoẻ, khám chữa bệnh từ xa sẽ là chìa khoá thành công cho hệ thống chăm sóc sức khoẻ ban đầu.
Công nghệ thông tin còn giúp rất nhiều trong đào tạo liên tục (CME). Tới đây, khi Luật Khám bệnh, chữa bệnh (sửa đổi) chính thức có hiệu lực, 50 giờ CME bắt buộc để tiếp tục gia hạn giấy phép hành nghề sẽ là động lực cho các lớp học trực tuyến…
“Y tế còn bộn bề công việc, rất mong Quốc hội, Chính phủ, người dân có góc nhìn khách quan, cảm thông để ủng hộ để chúng tôi hoàn thành nhiệm vụ vô cùng quan trọng là chăm sóc sức khoẻ nhân dân ngày càng tốt hơn”- ông Hiếu nói trước khi kết thúc bài phát biểu trước Quốc hội.
10-15 năm nữa, trạm y tế sẽ không có bác sĩ làm việc
ĐB Nguyễn Thị Yến Nhi (Bến Tre) nói mạng lưới y tế cơ sở hiện nay dù được bao phủ rộng khắp, song chưa đáp ứng được nhu cầu, đặc biệt là trong đợt dịch COVID-19 vừa qua.
 |
ĐB Nguyễn Thị Yến Nhi |
Hệ thống y tế cơ sở quá tải, theo bà Yến Nhi, nguyên nhân chủ yếu là thiếu nhân lực, trang thiết bị, cơ sở vật chất; nhiều trạm y tế thiếu bác sĩ, nhiều người chuyển sang khu vực tư nhân hoặc đến các đô thị lớn. Sinh viên mới ra trường rất ít chịu về công tác tại y tế cơ sở, điều kiện để lực lượng tại chỗ đi học để nâng cao trình độ cũng rất khó khăn…
“Nếu không sớm có chính sách phù hợp thì 10-15 năm nữa, trạm y tế sẽ không có bác sĩ làm việc”- bà Nhi cảnh báo.
Cũng theo ĐBQH tỉnh Bến Tre, chính sách tiền lương, phụ cấp chế độ đãi ngộ, đối với cán bộ y tế chưa tương xứng với thời gian, công sức học tập, lao động cũng như điều kiện, môi trường làm việc.
Một sinh viên ngành y học 6 năm, chi phí học tập có thể gần 200 triệu/năm, nhưng khi ra trường đi làm nhận mức lương 5 triệu/tháng. “Tiền trực mỗi đêm chỉ 25.000, tiền ăn chỉ 15.000, mức chi trả như vậy rất khiêm tốn so với công sức mà đội ngũ này bỏ ra”- bà Nhi cho biết đây là phản ánh của trạm y tế khi những đoàn giám sát của tỉnh đến.
