Cụ thể, dự thảo Quy chế tổ chức và hoạt động của đoàn Hội thẩm nhân dân này quy định về tổ chức và hoạt động của đoàn hội thẩm (gồm đoàn Hội thẩm nhân dân và đoàn Hội thẩm quân nhân); mối quan hệ giữa đoàn hội thẩm với hội thẩm; mối quan hệ giữa đoàn hội thẩm với cơ quan, tổ chức, cá nhân; trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, đơn vị vũ trang nhân dân đối với đoàn hội thẩm; các điều kiện bảo đảm hoạt động của đoàn hội thẩm.
Đây là hình thức tổ chức tự quản của các hội thẩm được thành lập ở cấp tỉnh, cấp huyện, cấp quân khu và khu vực nơi có Tòa án quân sự khu vực, hoạt động theo nguyên tắc dân chủ, công khai, minh bạch.
Cho ý kiến về nhiệm vụ, quyền hạn của đoàn Hội thẩm nhân dân, Phó Chủ tịch Quốc hội Tòng Thị Phóng lưu ý “không nên hành chính hóa đoàn hội thẩm” mà quy chế này phải nêu được “tính nhân dân khi tham gia xét xử”.
“Cá nhân tôi không đồng ý với quy định đoàn Hội thẩm nhân dân tham gia ý kiến với TAND cùng cấp về việc nâng cao chất lượng công tác xét xử của hội thẩm.
Vì nhánh quyền lực tư pháp mà tòa án là trung tâm thay mặt Nhà nước nên ý kiến với tòa án là lớn lắm. Hoạt động của đoàn hội thẩm là gắn với xét xử của tòa án, không nên cường điệu hóa” - Phó Chủ tịch Quốc hội nói.
Cùng nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Phan Trung Lý đề nghị cân nhắc vì luật quy định Hội thẩm nhân dân là độc lập, tham gia trong xét xử để bảo vệ công lý.
Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân.
Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân lưu ý: “Không quy định cái gì vượt quá Luật tòa án, vượt chức năng, quyền hạn của tòa án. Việc nâng cao chất lượng xét xử thì khi chọn hội thẩm phải chọn người có đủ trình độ, năng lực và người này cũng phải tự thấy trách nhiệm của mình trong quá trình tham gia xét xử chứ không phải yêu cầu tòa thế này thế kia”.
Đề cập vấn đề kinh phí, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ: “Nhiệm vụ chi cho hội thẩm là của tòa án, không có mục riêng trong Luật ngân sách. Xác định nhiệm vụ chi là do tòa án, còn chính sách bao nhiêu thì tòa cứ thế căn cứ. Đừng làm thêm nhánh quyền lực, đừng ra quy chế này lại có thêm tổ chức có quyền lực nữa tác động tham gia vào quyền lực của tòa án là không được”.
UBTVQH cơ bản nhất trí quy định đoàn Hội thẩm nhân dân bao gồm các hội thẩm nhân dân được bầu để thực hiện nhiệm vụ xét xử tại mỗi TAND cấp tỉnh, cấp huyện, với số lượng được quy định.
Cứ hai thẩm phán có ba hội thẩm nhưng tổng số hội thẩm của một TAND cấp tỉnh không dưới 20 người và không nhiều hơn 100 người.
Tại TAND cấp huyện: Cứ một thẩm phán thì có hai hội thẩm nhưng tổng số hội thẩm của một TAND cấp huyện không dưới 15 người và không nhiều hơn 50 người, trừ trường hợp đặc biệt có thể có dưới 15 người.
Đoàn Hội thẩm nhân dân có trưởng đoàn, phó trưởng đoàn và các hội thẩm nhân dân là thành viên. Sau khi thảo luận, UBTVQH biểu quyết thông qua dự thảo quy chế và đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp thu, hoàn thiện theo kết luận tại phiên họp.
