Tiếp tục tọa đàm quan trọng về phát triển kinh tế - xã hội trong bối cảnh làn sóng thư tư của đại dịch COVID-19, ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng ban Pháp chế Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) báo cáo Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ và Phó Chủ tịch Nguyễn Đức Hải về đợt khảo sát tình hình doanh nghiệp mà VCCI vừa tiến hành.
Tỷ lệ thất nghiệp không thể chỉ 2,6%
“Kết quả cho thấy bức tranh rất đáng lo ngại” - ông Tuấn nói.
Tổng hợp ý kiến từ 2.800 doanh nghiệp ở cả 63 tỉnh, thành phố trong cuộc khảo sát thì gần 94% doanh nghiệp được hỏi cho biết tác động dịch đối với doanh nghiệp là rất tiêu cực, và gần 91% DN đã phải sa thải lao động…
Ông Đậu Anh Tuấn. Ảnh: MINH THÀNH
TS Vũ Thành Tự Anh, Giám đốc Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright, đánh giá tác động của đợt dịch lần thứ 4 tới tốc độ tăng trưởng là “rất rõ ràng”.
Công nghiệp là một động lực rất lớn của nền kinh tế Việt Nam, có tăng trưởng vẫn tốt tới tháng 5, chậm lại một chút trong tháng 6, nhưng sang tháng 7 thì không có tăng trưởng và bắt đầu giảm mạnh vào tháng 8.
“Nếu chúng ta không có giải pháp cấp bách thì động lực này sẽ tiếp tục suy giảm, ảnh hưởng nghiêm trọng không chỉ ngân sách mà cả xuất nhập khẩu và các chỉ số khác” - ông Tự Anh lo ngại.
Còn nhìn vào các ngành công nghiệp cụ thể, hầu như tất cả các ngành công nghiệp như chế tạo, chế biến... đều tăng trưởng âm. Ví dụ giày dép -28%, đồ uống -23%...
Các chỉ dấu khác của đời sống doanh nghiệp phản ánh bức tranh tương tự. “Tạm dừng hoạt động, giải thể, lao động không tìm được việc làm thì rất nghiệm trọng". TS Tự Anh mô tả, và bình luận thêm: "Một điều thú vị là đến thời điểm này, theo số liệu của Tổng cục Thống kê, mức độ thất nghiệp còn rất thấp, chỉ khoảng 2,6%”.
“Con số này không đúng” - ông khẳng định.
“Quý III ước dự báo có thể tăng trưởng âm 2%”
Kinh tế trưởng của BIDV, TS Cấn Văn Lực thì ghi nhận hai “điểm sáng” là thương mại cả xuất và nhập tăng đến thời điểm hiện nay khoảng 25%, cả năm khoảng 15-17%. Thu hút FDI chịu nhiều rủi ro do có sự dịch chuyển nhưng vẫn còn tích cực nhờ chúng ta đang nỗ lực níu kéo các nhà đầu tư lớn.
TS Cấn Văn Lực. Ảnh: MINH THÀNH
Cạnh đó, Việt Nam vẫn kiểm soát lạm phát tốt, cả năm khoảng 2,5 - 2,7%, dù áp lực lạm phát của thế giới tăng nhanh và mạnh.
Tuy nhiên, TS Lực cũng chỉ ra ba vấn đề chưa được, mà theo ông là khá quan trọng. Đó là chính sách thiếu nhất quán, giật cục, thay đổi nhanh, đẩy doanh nghiệp vào thế bị động. Bất cập của chính sách bộc lộ thì khâu sửa lại chậm, làm tăng chi phí, đứt gãy chuỗi sản xuất, cung ứng ở nhiều doanh nghiệp, nhiều địa phương khác nhau.
Ngoài ra, việc cải cách, hoàn thiện thể chế, việc cơ cấu lại nền kinh tế đang bị chậm, chững lại. “Liên quan cổ phần hoá, thoái vốn doanh nghiệp nhà nước, năm nay nếu làm tốt, chúng ta đã có thêm 39.000 tỉ bổ sung cho ngân sách”- ông Lực nói.
TS Lực cũng chỉ rõ việc thu ngân sách hiện thiếu bền vững. Năm 2021, ngoài thất thu do DN khó khăn thì thu từ đất đai, kinh doanh chứng khoán lại tăng rất nhanh. Cả hai khoản tăng này, thời gian tới đều khó ổn định.
Sau nhiều phân tích, vị chuyên gia này đồng tình dự báo của Bộ KHĐT đánh giá 2021, Việt Nam nhiều lắm chỉ tăng trưởng 3,5-4%.
“Quý III ước dự báo có thể tăng trưởng âm 2%. Nếu vậy, muốn đạt được mức tăng trưởng 3,5% trong năm nay thì quý 4 phải tăng trưởng 3,9%. Còn nếu muốn ngưỡng 4% thì quý IV phải tăng trưởng 5,1%” - ông Lực nhấn mạnh.
Tuy nhiên, TS Lực khá lạc quan cho rằng năm 2022, nếu kiểm soát tốt dịch bệnh, đẩy nhanh tiến độ vaccine thì khả năng phục rất nhanh. Mức tăng trưởng khoảng 6,5 đến 7% là tương đối khả thi.
Lo ngại 63 địa phương trở thành 63 nền kinh tế
Đề xuất tại toạ đàm, TS Cấn Văn Lực mong Chính phủ sớm có một khung kế hoạch phục hồi và phát triển kinh tế trong điều kiện mới. “Nếu để cho mỗi địa phương làm một kiểu, mỗi địa phương một phương án, mỗi địa phương một kế hoạch, mỗi địa phương một chương trình... thì lại là 63 nền knh tế. Câu chuyện liên kết vùng, liên kết hợp lực để phòng, chống dịch sẽ không hiệu quả” - ông Lực góp ý.
TS Đậu Anh Tuấn cũng đánh giá việc liên kết vùng, liên kết địa phương rất kém, mà ví dụ điển hình là một xe chở thiết bị y tế từ TP.HCM về Sóc Trăng phải cần sự can thiệp từ Trung ương mới thông chốt được.
Ngoài ra, Trưởng ban Pháp chế VCCI lo ngại tư duy cấm cản cấp phép đang phổ biến trở lại ở các địa phương. “Tôi nhận được thư yêu cầu của một đại sứ hỏi tại sao giám đốc sở hay trưởng ban quản lý khu công nghiệp lại có thể ra lệnh đóng cửa một DN 5.000 - 6.000 công nhân. Nếu việc này không chấm dứt sẽ tạo hệ quả lo ngại lâu dài trong thời gian tới” - ông Tuấn nói.
