Mâm cơm cúng tất niên ngoài ý nghĩa cúng tiễn một năm cũ qua đi tạ ơn trời đất đã cho mùa màng thu hoạch mừng được mùa, kinh doanh thì thuận lợi; chuẩn bị cho một năm mới sắp tới thì cầu bình an, mưa thuận gió hòa.
Cúng tất niên còn ý nghĩa cúng thiên địa trời đất, thổ công nên vật phẩm cúng tương đối giống lễ vật cúng đất của người xứ tôi. Không chủ tâm cầu kỳ nhiều món của ngon vật lạ mà là đủ món được nuôi trồng từ đất đai thổ nhưỡng.
Cúng tất niên như là lễ tổng kết một năm với những kết quả đạt được và là dịp con cháu tập họp một năm làm việc xa nhà được ngồi lại cùng nhau bên mâm cơm gia đình sum họp.
Mâm thượng: gồm có hoa, quả, chè, xôi, trầu cau, bánh, lễ vật chính như đầu heo (hay gà, hoặc chí ít một tợ thịt luộc). Có những mâm cúng phải đặt nguyên con heo quay trên bàn cúng mới đủ trịnh trọng.
Mâm hạ: là mâm cơm với đủ món xào, thịt luộc, món ram (chả giò), cá chiên, rau,…lễ vật chính là bộ tam sên có con cua, 3 con tôm và trứng luộc, ba cái bánh tráng nướng cũng là lễ vật phải luôn luôn có trên mâm hạ.
Khoai, sắn, đậu bắp luộc cũng được lên mâm cúng. Ngoài ra xứ tôi còn đặc biệt có món rau luộc và mắm nêm như là một lễ vật không thể thiếu để cúng thổ thần đất đai.
Ngày sắp Tết, người phụ nữ trong nhà làm xong bữa cúng tất niên là xem như xong được một nữa phần lo Tết, là xem như đã xong một việc quan trọng của cái Tết nhà. Sau đó thì mới nghĩ tới chuyện dọn dẹp nhà cửa, hoa trái chuẩn bị cho ngày Tết chớ mà chưa xong tất niên là thấy như chưa xong gì cả.
Vậy mới thấy cái lễ cúng tất niên quan trọng thế nào trong những ngày chuẩn bị cho năm mới.
