Tuy nhiên, chỉ một phần nhỏ lợi nhuận được phân phối đến tay những công nhân phải hy sinh sức khỏe, trí tuệ và thậm chí tính mạng để làm ra sản phẩm đó.
Năm 2010, Apple đã từng thừa nhận các nhà máy của Apple tại Trung Quốc sử dụng lao động trẻ em dưới 16 tuổi. Sang năm 2011, tình trạng này xảy ra ở nhiều nơi hơn. Từ năm 2006, báo chí cũng đã phát hiện các công nhân tại nhà máy sản xuất máy nghe nhạc số iPod ở Trung Quốc làm quá giờ quy định. Họ chỉ được trả lương 50 USD/tháng trong khi phải làm tăng ca đến 15 tiếng/ngày.
Tập đoàn Điện tử Foxconn của Đài Loan là nhà cung cấp sản phẩm chính cho Apple. Foxconn mở nhiều nhà máy tại Trung Quốc đại lục. Tháng 7-2009, một công nhân 25 tuổi người Trung Quốc nhảy lầu tự tử vì bị nghi dính líu đến vụ mất cắp hàng mẫu điện thoại iPhone của Apple. Sau đó, Apple tuyên bố các nhà sản xuất phải đối xử tôn trọng phẩm giá người lao động nhưng rồi đâu lại hoàn đấy!
Mùa hè năm ngoái có 11 công nhân nhảy lầu tự tử tại nhà máy của Foxconn ở Trung Quốc. Chỉ hai người sống sót. Sự việc tồi tệ đến nỗi các công nhân của Foxconn phải ký cam kết không tự tử. Nhà máy phải căng lưới tại các khu tập thể công nhân để chống nạn tự tử.
Ngoài thời gian lao động kinh khủng, điều kiện làm việc còn nguy hiểm đến tính mạng. Tháng 5 mới rồi, một vụ nổ xảy ra tại nhà máy của Foxconn ở Thành Đô (Trung Quốc), nơi sản xuất máy tính bảng iPad 2. Ba người chết, 15 người bị thương. Tổ chức Sinh viên và học giả chống hành vi sai trái của doanh nghiệp (SACOM) của Hong Kong đánh giá tai nạn là do sơ suất của nhà máy.
Tập đoàn Wintek của Đài Loan sản xuất màn hình iPhone, iPad cho Apple. Tháng 8-2009, 137 công nhân làm việc tại nhà máy của Wintek ở Tô Châu (Trung Quốc) bị nhiễm độc n-hexane (hexyl hydride), hợp chất gây tổn thương hệ thần kinh đã bị cấm sử dụng tại Trung Quốc. Apple tuyên bố các nạn nhân đã được điều trị. Tuy nhiên, SACOM cho biết hai năm sau khi bị nhiễm độc, các nạn nhân vẫn phải gánh chịu di chứng.
Không riêng gì Apple, Steve Jobs cũng chịu nhiều tai tiếng. Với tư cách là người đồng sáng lập và tổng giám đốc điều hành của Apple, Steve Jobs thản nhiên phát biểu với báo The Guardian (Anh) rằng nhà máy cung cấp iPad và iPhone ở Trung Quốc không bóc lột lao động.
Tạp chí Forbes cho biết Steve Jobs có tổng tài sản khoảng 7 tỉ USD. Thế nhưng khác với Bill Gates, hầu như không có hồ sơ nào xác nhận Steve Jobs làm từ thiện. BáoNew York Times ghi nhận năm 1997 Steve Jobs còn chỉ thị chấm dứt chương trình từ thiện của Apple.
Trớ trêu thay, bất chấp những tai tiếng gắn liền với iPad, iPhone…, rất nhiều người tiêu dùng vẫn xem các sản phẩm thời thượng này là biểu tượng của thời trang hiện đại.
QUANG MINH (Mỹ)
