Có dấu hiệu cho thấy Tổng thống Nga Vladimir Putin muốn tránh leo thang căng thẳng trong cuộc khủng hoảng liên quan Ukraine và tìm kiếm một số hình thức hòa hợp với phương Tây, dù những hành động và phát ngôn mới nhất của ông vẫn mang tính đối đầu với phương Tây.
Đây là nhận xét của hai nhà phân tích chính trị hàng đầu ở Nga, theo hãng tin Reuters. Một trong hai nhà phân tích là ông Andrey Kortunov - người đứng đầu Hội đồng các vấn đề quốc tế Nga, có trụ sở tại Moscow. Người thứ hai là ông Fyodor Lukyano- Tổng biên tập tạp chí Russia in Global Affairs. Hai nhà phân tích này chuyên quan sát và giải mã các tín hiệu từ Điện Kremlin.
Đã hơn ba tháng căng thẳng kể từ khi Nga triển khai hơn 100.000 quân gần biên giới với Ukraine. Mỹ cuối tuần này vẫn đánh giá rằng ông Putin có thể ra lệnh tấn công Ukraine trong vòng vài ngày hoặc vài tuần. Tuy nhiên theo hai nhà phân tích, ý định của ông Putin vẫn không rõ ràng.
Các dấu hiệu được cho là xuống thang từ ông Putin
Ngày 8-2, ông Putin lần thứ hai trong tuần cảnh báo rằng các nước châu Âu sẽ tự động bị lôi kéo vào một cuộc chiến tranh với Nga mà trong đó "sẽ không có người chiến thắng" nếu NATO kết nạp Ukraine và sau đó cố gắng tái chiếm bán đảo Crimea. Nga sáp nhập Crimea từ Ukraine từ năm 2014.
Trong cuộc họp báo, ông Putin nhấn mạnh các yêu cầu an ninh cốt lõi mà ông đã đề xuất với phương Tây: không mở rộng NATO nữa, không triển khai tên lửa gần biên giới Nga, và thu nhỏ cơ sở hạ tầng quân sự của NATO ở châu Âu đến mức bằng năm 1997.
Tổng thống Nga Vladimir Putin (trái) tiếp Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, ở Moscow (Nga) ngày 7-2. Ảnh: TASS
Ông Putin cũng phàn nàn rằng Mỹ và NATO đã "bỏ qua" những điều này trong các phản hồi chính thức mà bên này gửi tới Nga vào ngày 26-1, mà phần nhiều là "những đề xuất và khuôn sáo chính trị về một số vấn đề thứ yếu".
Tuy nhiên cũng tại cuộc họp báo này ông Putin cho biết khả năng đối thoại vẫn chưa chấm dứt, vẫn có một số đề xuất từ Mỹ và NATO đáng thảo luận và Nga sẽ làm "mọi thứ để tìm ra những thỏa hiệp phù hợp với tất cả mọi người".
Theo hai nhà phân tích, những phát ngôn của ông Putin tại cuộc họp báo sau nhiều giờ hội đàm với Tổng thống Pháp Macron cho thấy ông rất nghiêm túc trong việc đàm phán.
“Tất nhiên ông ấy vẫn giữ thế của mình nhưng tôi không có ấn tượng rằng ông ấy đang có tâm lý muốn leo thang. Có lẽ bạn sẽ không nói chuyện với đối thủ tới trong 7 giờ nếu bạn chỉ muốn dạy bảo anh ta và sau đó dẹp bỏ vấn đề” – nhà phân tích Kortunov đưa ra nhận định về việc ông Putin tiếp ông Macron tới 7 giờ.
Các hướng ông Putin có thể làm
Những nội dung phản hồi của phía Mỹ với Nga – được tờ báo Tây Ban Nha El Pais thu thập - bao gồm một số đề nghị giải quyết các mối quan ngại cụ thể của Nga. Phản hồi của Mỹ cho thấy Washington đã sẵn sàng thảo luận về một thỏa thuận có đi có lại về việc không triển khai tên lửa và lực lượng chiến đấu ở Ukraine, đồng thời đàm phán về một "cơ chế minh bạch" để xác nhận rằng Mỹ không đặt tên lửa hành trình Tomahawk tại các khu vực phòng thủ tên lửa ở Ba Lan và Romania.
Nhà phân tích Kortunov cho rằng việc tham gia đối thoại kiểm soát vũ khí với Washington có thể có lợi cho ông Putin. Theo ông, các cuộc đối thoại kiểm soát vũ khí nếu diễn ra nghiêm túc thì khả năng các yêu cầu của ông Putin sẽ được đáp ứng vì có thể ngăn cản cơ sở hạ tầng của NATO tiến gần hơn đến biên giới Nga. Vì thế, khả năng “ông ấy có thể cố gắng giải quyết vấn đề theo cách này” dù “dĩ nhiên ông ấy khả năng sẽ không từ bỏ các yêu cầu hàng đầu của mình”.
Tổng thống Nga Vladimir Putin (trái) tiếp Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, ở Moscow (Nga) ngày 7-2. Ảnh: TASS
Trong khi đó, nhà phân tích Lukyano cho rằng nếu không thể khiến NATO hứa không kết nạp Ukraine, Nga có thể tìm cách đạt được kết quả tương tự thông qua một bản sửa đổi của hiệp định hòa bình Minsk năm 2014 và năm 2015.
Sau buổi tiếp ông Macron ông Putin đã nhấn mạnh rằng không có giải pháp nào thay thế cho hiệp định Minsk. Hiệp định Minsk sẽ trao quy chế hiến pháp đặc biệt cho hai khu vực phía đông Ukraine, nơi lực lượng ly khai do Nga hậu thuẫn đã chiến đấu với quân đội Ukraine kể từ năm 2014.
Tùy thuộc vào cách xác định tình trạng đặc biệt đó, nó có thể cản trở tham vọng NATO của Ukraine, đặc biệt nếu hai khu vực thân Nga được tự do ký kết các thỏa thuận an ninh riêng với Moscow - điều chắc chắn Kyiv sẽ phản đối mạnh.
Song nhà phân tích Lukyanov cho rằng Ukraine sẽ phải chịu áp lực nghiêm trọng từ phương Tây để từ bỏ tâm thế từ chối đối thoại với phe ly khai và trao quyền tự trị cho các khu vực phía đông.
Ông Lukyanov hình dung rằng có thể "các đường viền của một thỏa thuận mới có thể xuất hiện" từ một số hình thức dàn xếp căng thẳng, kết hợp với tuyên bố về các thỏa thuận an ninh mới ở châu Âu theo đường lối mà ông Macron đã đề xuất, cùng các biện pháp kiểm soát vũ khí mới mà Mỹ sẵn sàng thảo luận.
