Hợp đồng không có, thanh toán lại bằng tiền mặt trao tay, thế nên cơ quan thuế rất khó để xử lý.
Cho thuê nhà là một nghề kinh doanh siêu lợi nhuận, nhất là trong thời buổi đất chật người đông, tấc đất tấc vàng. Tại các thành phố lớn, diện tích nhà cho thuê chiếm một phần không nhỏ, trong khi đó, số thuế thu được từ hoạt động kinh doanh này lại không phản ánh đúng thực tế khiến nhà nước thất thu.
Ngành thuế đang gặp khó khi thu thuế nhà cho thuê. Ảnh minh họa: Thanh Phong
“Ngồi chơi” hốt bạc
Vốn là nông dân chân đất 100%, nhưng gia đình ông Mùi ở Thanh Xuân Bắc lại được cha mẹ để lại cho mấy sào đất vườn, nên nghiễm nhiên trở thành… "đại gia" về đất. Với lợi thế gần các trường ĐH lớn, ông cho xây một loạt phòng trọ, chung cư mi-ni cho sinh viên thuê ở và thu tiền trọ làm kế sinh nhai cho gia đình.
Dần dần, dãy phòng trọ của ông trở nên đông đúc, với ngót nghét cả trăm phòng. Tính trung bình mỗi phòng có giá 500.000 đồng/tháng, mấy sào đất của ông mỗi tháng đẻ ra mấy chục triệu đồng.
Hiện nay, ở Hà Nội và các thành phố lớn, rất nhiều gia đình đang sống bằng nghề cho thuê nhà như thế.Có nhiều người, chỉ có một nhà để ở, nhưng sẵn sàng cho thuê kiếm tiền, sau đó đi tìm một căn nhà khác nhỏ hơn để thuê ở. Gia đình ông Thọ ở Phương Mai là một ví dụ.
Cả đời chắt bóp, ông dồn tiền dựng một ngôi nhà 3 tầng trên mảnh đất 56m2 rồi cho một công ty thuê làm văn phòng với giá 10 triệu đồng/tháng, còn vợ chồng con cái thì đi thuê một căn nhà khác nhỏ hơn, xa hơn với giá 4 triệu đồng/tháng. Tuy chật chội một chút, nhưng mỗi tháng, ông vẫn còn dôi ra tới 6 triệu đồng để trang trải tiền sinh hoạt cho gia đình...
Các cách lách thuế
Hoạt động cho thuê nhà, cửa hiệu, nhà trọ là hoạt động kinh doanh đặc thù, khá phức tạp. Từ năm 2008 trở về trước, hoạt động này phải nộp 2 loại thuế là thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập doanh nghiệp, nhưng từ ngày 1-1-2009 đến nay, hoạt động này phải nộp 2 loại thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập cá nhân. Ngoài ra, các cá nhân có nhà cho thuê còn phải nộp thuế môn bài và thuế nhà hàng năm.
Tuy nhiên, trên thực tế, rất nhiều chủ nhà trọ tìm mọi cách trốn thuế. Các chiêu thức trốn thuế cho thuê nhà chủ yếu là chủ nhà thông đồng với khách thuê để không làm hợp đồng thuê nhà. Với những trường hợp này, khi bị "sờ" đến, cả chủ nhà và khách đều chống chế nhận nhau làm "người nhà" cho ở nhờ không thu tiền. Hợp đồng không có, thanh toán lại bằng tiền mặt trao tay, thế nên cơ quan thuế rất khó để xử lý.
Một hình thức thứ hai là giá thuê nhà ghi trong hợp đồng luôn thấp hơn với mức giá thực tế. Ví dụ một căn nhà cho thuê với giá 10 triệu đồng/tháng, nhưng trong hợp đồng chỉ ghi mức giá 5 triệu đồng/tháng để giảm bớt số thuế phải nộp.
Trên địa bàn TP Hà Nội, số hộ cho thuê nhà đều tăng lên theo từng năm. Năm 2007 có 15.546 lượt hộ thuê nhà với số tiền thuế 182.521 triệu đồng; năm 2008 có 16.552 lượt hộ thuê nhà, tăng 6,5% so với cùng kỳ. Con số này của năm 2009 đã là 22.031 lượt hộ thuê nhà, tăng 33% so với cùng kỳ.
Một đại diện Cục Thuế TP Hà Nội cho biết tình trạng trốn thuế cho thuê nhà đã kéo dài nhiều năm nay và rất khó có thể đưa ra con số chính xác số tiền thuế thất thu. "Nếu như người có nhà cho thuê không tự giác, cố tình tìm mọi biện pháp để trốn thuế thì các cơ quan chức năng cũng đành phải bó tay vì luật pháp không quy định rõ cách xử lý những hành vi đó", vị này cho biết.
Công khai mức thuế để tránh gian lận
Mới đây, UBND TP Hà Nội đã yêu cầu các cơ quan chức năng siết chặt quản lý thu thuế, phí đối với lĩnh vực khó quản này. UBND cũng chỉ đạo Công an TP phối hợp với cơ quan thuế trong việc quản lý thu thuế đối với hoạt động kinh doanh nhà ở cho thuê tại các địa bàn, đặc biệt là hoạt động cho người nước ngoài thuê nhà.
Bà Vũ Thị Mai, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế, kiêm Cục trưởng Cục Thuế Hà Nội cho biết: Hiện tại, cơ quan thuế đã quản lý triệt để đối với các hộ cho các tổ chức, doanh nghiệp hoặc người nước ngoài thuê nhà. Đối với các trường hợp khó quản lý khác, Cục Thuế Hà Nội đã chỉ đạo các chi cục thuế thực hiện các biện pháp chống thất thu như phối hợp với tổ dân phố, chi bộ Đảng, hội đồng tư vấn thuế tuyên truyền, vận động các đối tượng cho thuê nhà và kết hợp với công an phường, UBND phường kiểm tra đăng ký tạm trú các đối tượng thuê địa điểm kinh doanh, thuê nhà trọ. Đồng thời đưa ra mức giá cho thuê của các hộ trên cùng một địa bàn để đấu tranh với chủ hộ kinh doanh, nhằm xác định doanh thu tính thuế sát với thực tế.
Ngoài ra, công khai mức thuế của các hộ cho thuê nhà trên cùng một địa bàn, giữa các đội thuế trong chi cục thuế, giữa các chi cục thuế để đấu tranh với chủ hộ cho thuê nhà đưa doanh thu tính thuế đúng doanh thu thực tế kinh doanh...
Theo Lệ Thúy (CAND)
