Các nhà khoa học điều tra nguồn gốc COVID-19 chuẩn bị kết thúc cuộc điều tra dài ngày ở Trung Quốc. Họ đã phát hiện một số manh mối quan trọng về vai trò của chợ hải sản ở Vũ Hán trong đợt bùng phát dịch bệnh tại đây hồi tháng 12-2019.
Tiến sĩ Peter Daszak, một nhà động vật học ở New York (Mỹ) hỗ trợ nhóm chuyên gia Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) nói rằng ông dự đoán những phát hiện chính sẽ được công bố trước ngày ông dự kiến rời khỏi đây 10-2.
Các thành viên đội điều tra WHO đến Trung tâm phòng ngừa và kiểm soát dịch bệnh Hồ Bắc, Trung Quốc hôm 2-2. Ảnh: AFP
Trả lời từ TP Vũ Hán (tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc) – nơi khởi phát COVID-19 vào tháng 12-2019, Tiến sĩ Daszak cho biết nhóm chuyên gia WHO gồm 14 thành viên đã làm việc với các chuyên gia ở Trung Quốc và đã đi tới những điểm nóng quan trọng và trung tâm nghiên cứu để tìm ra “một số manh mối thực sự về những gì đã xảy ra”.
Các nhà điều tra muốn biết virus SARS-CoV-2 gây bệnh COVID-19 đã phát tán mạnh mẽ ở Vũ Hán như thế nào trước khi gây ra đại dịch toàn cầu tồi tệ nhất trong hơn một thế kỷ.
Tiến sĩ Daszak nói cuộc điều tra báo trước một bước ngoặt trong việc giảm thiểu đại dịch.
“Hy vọng rằng đó là khởi đầu của sự hiểu biết sâu rộng thực sự về những gì đã xảy ra để chúng tôi có thể ngăn chặn điều tiếp theo” – ông Daszak nói hôm 5-2.
Tính đến nay, COVID-19 đã lây nhiễm hơn 105,7 triệu ca và khiến 2,3 triệu người tử vong trên toàn cầu.
Giả thuyết COVID-19 rò rỉ từ phòng thí nghiệm
Việc thiếu một con đường rõ ràng lây virus từ dơi sang người đã làm xuất hiện những đồn đoán. Một trong số đó là virus có thể đã thoát ra từ Viện Virus học Vũ Hán, phòng thí nghiệm nghiên cứu các loại virus Corona từ dơi. Tiến sĩ Daszak cùng một số nhà khoa học khác đã bác giả thuyết này.
Tiến sĩ Peter Daszak (phải) cùng các thành viên của WHO ở Vũ Hán hôm 3-2. Ảnh: AFP
Các nhà khoa học đến phòng thí nghiệm và hỏi Tiến sĩ Shi Zhengli – người thu thập và phân tích virus Corona từ dơi trong hơn 10 năm, về công tác nghiên cứu và những trường hợp mắc virus Corona được biết đến trước đó.
“Chúng tôi thực sự phải bao quát toàn bộ các tuyến điều tra quan trọng. Công bằng mà nói về những chuyên gia tiếp chúng tôi tại Trung Quốc, họ cũng làm như vậy trong vài tháng qua. Họ làm việc ở hậu trường, khai thác thông tin, xem xét thông tin” – ông Daszak cho biết.
Ông nói công việc có sự hợp tác khi những người đồng cấp Trung Quốc giúp các nhà điều tra truy tìm manh mối.
“Chúng tôi ngồi xuống với họ mỗi ngày và xem xét thông tin, dữ liệu mới, rồi sau đó nói chúng tôi muốn tới những nơi quan trọng. Họ yêu cầu một danh sách. Chúng tôi đề nghị những nơi chúng tôi nên đi tới và những người chúng tôi muốn gặp. Chúng tôi tới từng nơi có trong danh sách” – nhà khoa học người Anh nói.
Tiến sĩ Daszak là một trong 10 chuyên gia độc lập hỗ trợ nhiệm vụ của WHO. WHO có năm nhân viên tham gia, Tổ chức Nông Lương (FAO) của Liên Hợp Quốc và Tổ chức Thú y Thế giới trụ sở Paris (Pháp) mỗi tổ chức có hai nhân viên.
Chuyến đi tới chợ hải sản Vũ Hán đặc biệt hữu ích
Các nhà khoa học WHO làm việc theo ba nhóm, tập trung vào sự liên quan của động vật, dịch tễ học hoặc sự lây lan dịch bệnh, và những phát hiện lấy từ mẫu môi trường.
Tiến sĩ Daszak cho biết dữ liệu giải trình tự gen đang giúp các nhà điều tra xác định chuỗi liên kết thông tin giữa bệnh nhân và động vật hoang dã.
Xe chở nhóm chuyên gia WHO rời chợ hải sản Huanan (Vũ Hán) hôm 31-1. Ảnh: REUTERS
“Tôi cảm giác chúng tôi sẽ có thể nói điều gì đó có giá trị vào cuối chuyến đi này, khá giá trị, song tôi không muốn đi sâu vào những gì sẽ diễn ra” – chuyên gia nói.
Ông Daszak nói thêm những phát hiện của nhóm sẽ được bảo mật cho tới khi được công bố rộng rãi.
Tiến sĩ Daszak, người tập trung vào khía cạnh động vật nói rằng chuyến đi của ông tới chợ bán đồ tươi sống Huanan ở Vũ Hán đặc biệt hữu ích.
Chợ Huanan chủ yếu bán hải sản, thịt, kể cả thịt động vật hoang dã tươi sống. Ngay khi dịch COVID-19 bùng phát ở Vũ Hán, nơi đây trở thành tâm điểm và được cho là nơi virus lây từ động vật sang người.
Những manh mối quan trọng
Nghiên cứu tiếp theo đã phát hiện những trường hợp mắc bệnh trước đó không liên quan đến khu chợ này, làm suy yếu giả thuyết trên. Các nhà điều tra đã xem xét kỹ hơn và tìm ra manh mối quan trọng về vai trò của khu chợ, Tiến sĩ Daszak cho biết nhưng không đi sâu chi tiết.
Ông Daszak cho hay mặc dù khu chợ bị đóng cửa và dọn dẹp gần như ngay lập tức sau khi phát hiện ca nhiễm nhưng nơi đây vẫn còn khá nguyên vẹn.
Tiến sĩ Shi Zhengli đứng đầu trung tâm nghiên cứu bệnh truyền nhiễm mới nổi tại Viện Virus học Vũ Hán. Ảnh: Kyodo
“Mọi người vội vã rời đi và họ để lại thiết bị, đồ dùng, họ để lại bằng chứng về những gì đã xảy ra và đó là những gì chúng tôi đang xem xét” – ông Daszak nói.
Các nhà khoa học ở Trung Quốc, những người lấy mẫu môi trường bên trong khu chợ đã xác định những nơi xuất hiện dấu vết virus SARS-CoV-2, theo ông Daszak. Các nhà điều tra cũng đã có hiểu biết rộng hơn về COVID-19.
“Bây giờ chúng tôi biết những gì chúng tôi chưa biết. Đó là với mọi trường hợp bị bệnh, có những trường hợp không có triệu chứng hoặc khó phân biệt với cảm lạnh hoặc ho. Vì thế không có gì bất ngờ là sẽ có những trường hợp khác ngoài những trường hợp phải nhập viện. Tuy nhiên, có bao nhiêu trường hợp khác, điều này bắt đầu từ đâu? Đó là điều chúng tôi vẫn đang tìm hiểu” – Tiến sĩ Daszak nói.
Theo Tiến sĩ Daszak, việc theo dõi hành trình virus truyền sang người rất phức tạp và sẽ mất một thời gian rất dài.
“Những gì tôi nhìn thấy đã cho tôi biết rằng có một số manh mối thực sự về những gì đã xảy ra và tôi hy vọng chúng tôi sẽ có thể đưa ra một lời giải thích vững chắc về điều đó vào cuối chuyến đi này” – ông nói.
Trong khi đó, một thành viên khác của nhóm điều tra cho hay ông ngạc nhiên trước sự phức tạp của việc tìm ra nguồn gốc COVID-19 và đoán rằng phải mất nhiều năm nữa để nghiên cứu.
Tiến sĩ Dominic Dwyer, nhà vi sinh học và chuyên gia về bệnh truyền nhiễm nói: “Ai cũng biết virus thực sự bùng nổ như thế nào ở chợ Huanan tại Vũ Hán, nhưng mấu chốt là chuyện gì đã xảy ra vào thời điểm đó và trước đó”.
Nguồn gốc COVID-19 đã bị chính trị hóa COVID-19 sau các cáo buộc Trung Quốc không minh bạch trong giai đoạn đầu ứng phó dịch bệnh.
Tiến sĩ Dwyer, chuyên gia người Úc về HIV/AIDS và từng làm việc với WHO trong thời gian bùng phát dịch SARS, nói câu hỏi hóc búa COVID-19 đặt ra là người mang mầm bệnh không có triệu chứng ban đầu có lẽ đã không biết họ mắc bệnh.
Ông Dwyer nói rằng cần thực hiện nhiều công việc hơn để điều tra cách virus đã lây từ động vật, trong đó có dơi như thế nào, cũng như điều tra các kháng thể đối với virus Corona ở những người không có triệu chứng.
Trước mắt là rà soát lại chúng ta đã biết những gì và liên kết tất cả dữ liệu đó lại với nhau và sẽ có một loạt dự án dài hạn hơn, điều này có thể mất vài năm, Tiến sĩ Dwyer nói.
