Theo báo cáo kết quả công tác thi hành án dân sự (THADS) năm 2021 của Cục THADS TP.HCM, về thông báo THA, thu tiền của người phải THA đang chấp hành hình phạt tù tại các trại tạm giam, trại giam… đạt được những kết quả nhất định. Tuy nhiên, phần giá trị thi hành được tại Cục THADS TP còn tương đối thấp do những khó khăn, vướng mắc và nguyên nhân như sau:
Tình hình dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp, kéo dài, TP.HCM thực hiện giãn cách, cách ly xã hội theo chủ trương của nhà nước từ tháng 4-2021 đến nay nên tiến độ thi hành phần dân sự trong các bản án hình sự đối với phạm nhân tại các trại giam, trại tạm giam bị ảnh hưởng.
Cục THADS TP đang thụ lý thi hành nhiều vụ án kinh tế, tham nhũng với giá trị phải thi hành lớn: Hứa Thị Phấn, Phạm Công Danh, Hà Văn Thắm, Trần Phương Bình, Huỳnh Thị Huyền Như, Công ty Cho thuê Tài chính II… Trong khi người phải THA đang chấp hành hình phạt tù, không có thu nhập, tài sản đảm bảo THA của người phải THA không nhiều so với nghĩa vụ phải thi hành và nằm rải rác ở nhiều nơi trên cả nước nên khó khăn trong việc xử lý tài sản, thu hồi tiền, tài sản cho nhà nước.
Cục THADS TP.HCM kiến nghị người phải THA, phạm nhân ra tù phải lao động công ích để khấu trừ tiền THA. Ảnh minh họa: NGÂN NGA
Đa phần người đang thi hành hình phạt tù có hoàn cảnh khó khăn, không có điều kiện THA, không có nơi cư trú ổn định. Vì thế, các chấp hành viên không thể vận động thân nhân của người phải THA đang chấp hành hình phạt tù nộp tiền, tài sản thay người phải THA.
Cơ quan THADS không biết phạm nhân đó chấp hành hình phạt tù tại trại giam, trại tạm giam nào. Một số trại giam, trại tạm giam không thông báo phạm nhân đang chấp hành hình phạt tù tại trại mình phụ trách cho cơ quan THADS biết, do đó rất khó khăn cho cơ quan THADS khi thực hiện việc thông báo về THA thu tiền, tài sản, trả lại tài sản… cho người phải THA.
Nhiều trường hợp người phải THA bị phạt tù, không có điều kiện thi hành và nhân thân (nhất là cha mẹ của người thành niên phạm tội nhưng còn sống phụ thuộc gia đình…) kiên quyết không thi hành thay phần dân sự trong các bản hình sự cho người phải THA. Lý do là họ cho rằng người phải THA đã có quyền công dân và tự chịu trách nhiệm về phần dân sự của mình.
Người phải THA là người nước ngoài ngày càng nhiều, hầu hết họ không có tài sản ở Việt Nam để đảm bảo THA, việc xác minh điều kiện THA gặp nhiều khó khăn do địa chỉ cư trú tại nước ngoài.
Từ những khó khăn, vướng mắc nêu trên, Cục THADS TP.HCM đề xuất, kiến nghị nghiên cứu xây dựng quy định về chế độ lao động bắt buộc (lao động công ích) đối với trường hợp người phải THA không có tài sản (kể cả phạm nhân khi ra tù chưa có công ăn việc làm) để tạo điều kiện cho họ có thu nhập và có thể khấu trừ THA.
