Ngày 4-11, Quốc hội (QH) thảo luận tại hội trường đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2024, dự kiến kế hoạch năm 2025.
Tại phiên thảo luận, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Mai Thị Phương Hoa (đại biểu (ĐB) QH đoàn Nam Định) đã đề cập đến vấn đề chống lãng phí trong bộ máy công quyền.
Theo bà, thời gian qua, Đảng và Nhà nước ta đã rất quan tâm đến công tác chống lãng phí. Theo đó, Bộ Chính trị đã ban hành Chỉ thị 27-CT/TW về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí. QH thực hiện giám sát tối cao và ban hành Nghị quyết 74/2022 về đẩy mạnh việc thực hiện chính sách, pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí.
Gần đây nhất, Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực mới được bổ sung nhiệm vụ mới về phòng, chống lãng phí.
Ảnh: PHẠM THẮNG
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp cũng nhắc tới bài viết của Tổng Bí thư Tô Lâm về chống lãng phí. Bài viết đã đánh giá đúng thực trạng, chỉ ra nguyên nhân và đưa ra nhiều giải pháp “rất trúng”.
“Có thể nói, đây là một thông điệp mạnh mẽ, sâu sắc, khuyến khích mọi người dân, đặc biệt là cán bộ trong bộ máy công quyền cần xem xét lại cách thức sử dụng và quản lý các nguồn lực trong toàn xã hội” - bà Hoa nói và trích dẫn lại đánh giá tại bài viết: “Lãng phí còn diễn ra khá phổ biến, dưới nhiều dạng thức khác nhau, đã và đang gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng cho phát triển”.
Bà Mai Thị Phương Hoa cho rằng tình trạng này có nhiều nguyên nhân. Trong đó, còn một bộ phận cán bộ có tâm lý coi nhẹ việc chống lãng phí ngay trong hoạt động quản lý. “Lâu nay, họ chỉ coi lãng phí là hành vi cần phải khắc phục nhưng chưa đến mức nghiêm trọng, chưa coi lãng phí là hành vi nguy hiểm cho xã hội” - bà Hoa nói.
ĐBQH tỉnh Nam Định cũng đánh giá có một số cán bộ còn quan niệm “Lãng phí chỉ là việc quản lý, sử dụng vốn, tài sản, của Nhà nước không hiệu quả”. Trong khi đó, thực tế còn có lãng phí về cơ hội và thời gian.
Bà Phương Hoa dẫn lại nhận định của một chuyên gia nước ngoài cho rằng lãng phí cơ hội và thời gian là sự lãng phí tài sản vô hình lớn nhất của con người. Khi cơ hội, thời gian trôi qua sẽ không bao giờ quay trở lại.
“Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhận định: Thủ tục hành chính rườm rà làm lãng phí thời gian của người dân, doanh nghiệp; bệnh sợ trách nhiệm, đùn đẩy công việc sẽ lãng phí cơ hội phát triển của địa phương, đất nước”.
Đặc biệt, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp cho rằng “bệnh thành tích”, “tư duy nhiệm kỳ”, “tư duy chủ quan” của một số cán bộ muốn thực hiện những dự án ở địa phương, bộ ngành mình và trong nhiệm kỳ mình làm lãnh đạo để chứng tỏ năng lực, sự năng động. Tuy nhiên, do cách làm nóng vội, sự tính toán chủ quan, sự không tuân thủ đầy đủ các quy trình, thủ tục nên một số dự án đã không đem lại hiệu quả như mong muốn.
“Vừa qua, một số dự án đã được Ban chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí điểm mặt, chỉ tên là những dẫn chứng cụ thể nhất” - bà Mai Thị Phương Hoa cho hay.
Ngoài ra, bà cũng đánh giá chế tài xử lý hành vi lãng phí đã ban hành nhưng tính răn đe chưa cao. Theo bà, Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí đã quy định trách nhiệm cá nhân, trách nhiệm người đứng đầu, việc xử lý hành vi vi phạm trong việc để xảy ra tình trạng lãng phí. Tuy nhiên, các quy định này chủ yếu có tính chất cảnh báo, nhắc nhở.
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp cho biết Bộ luật Hình sự có hai điều đề cập đến các hành vi phạm tội dẫn đến hậu quả lãng phí. Cụ thể, Điều 179 Tội thiếu trách nhiệm gây thiệt hại đến tài sản của Nhà nước, cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp và Điều 219 Tội vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí.
“Trên thực tế, các điều luật này ít khi được sử dụng để xử lý hành vi lãng phí mà thường được xử lý bằng các tội danh khác như tội vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng, tội vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng…” - bà Hoa nói và cho rằng với cách xử lý này, mặc dù tội phạm vẫn bị trừng trị nhưng tính răn đe, giáo dục về chống lãng phí chưa cao.
“Nếu chúng ta chống lãng phí thành công như chống tham nhũng thời gian qua thì đất nước ta nhất định sẽ vững vàng bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình” - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp nhấn mạnh.
