Theo cập nhật từ hãng tin AP ngày 6-11 (giờ Việt Nam), hiện ứng viên Joe Biden đang dẫn trước Tổng thống Donald Trump trong cuộc đua vào Nhà Trắng. Nhiều người cho rằng với số phiếu đại cử tri là 264 (so với 214 của ông Trump) và chỉ cần thêm sáu phiếu nữa là đạt mốc quá bán (270/538), ông Biden gần như nắm chắc phần thắng trong tay.
Tuy nhiên, việc dẫn trước chỉ giúp ông Biden đến gần Nhà Trắng hơn ông Trump chứ chưa chắc đảm bảo cho ông chức tổng thống.
Ông Joe Biden. Ảnh: THE NEW YORK TIMES
Theo Hiến pháp Mỹ, người dân không trực tiếp bầu ra tổng thống mà bầu gián tiếp qua cử tri đoàn (đại cử tri). Vào ngày bầu cử, người dân ở mỗi tiểu bang bầu ra một cử tri đoàn. Sau đó, những người này sẽ trực tiếp bầu ra tổng thống.
Lý giải về việc người dân không bầu trực tiếp mà để cử tri đoàn làm việc này là vì hệ thống quản lý liên bang muốn phân bổ quyền lực đều cho chính phủ trung ương, cho người dân và cho cả các bang, tránh tình trạng bang lớn lấn át các bang nhỏ.
Theo Hiến pháp Mỹ năm 1787, cử tri đoàn phải là những người công tâm, sáng suốt và có quyền chọn ra người lãnh đạo đất nước. Nhưng hiện tại, cử tri đoàn không còn giữ được tinh thần này, họ chỉ là những con bù nhìn rơm của các đảng phái trong bang và phải bầu theo ý của đảng này mà không có quyền quyết định.
Chính vì thế, kết quả công bố trong ngày bầu cử gần như là kết quả cuối cùng. Tuy nhiên, vẫn có một số trường hợp hiếm hoi một vài cử tri đoàn "phản thùng" nhưng vì số lượng khá ít nên thường không ảnh hưởng đến kết quả và người chiến thắng vẫn là người giành được đa số phiếu ĐCT trong ngày bầu cử. Ở một số bang, nếu cử tri đoàn không làm theo ý muốn của bang thì họ sẽ bị phạt (chủ yếu là tiền) và ở những bang có quy định cấm "lật kèo" thì quyết định của ĐCT là vô nghĩa.
Số lượng đại cử tri một bang tùy theo quy mô dân số của bang đó. Ngoài ra, số ĐCT ở mỗi bang sẽ tăng lên khi họ có các nhà lập pháp làm việc trong Quốc hội Mỹ (đại diện trong Hạ viện và các Thượng nghị sĩ).
Bang California có nhiều phiếu ĐCT nhất với 55 phiếu trong khi một số tiểu bang dân cư thưa thớt như Wyoming, Alaska và North Dakota (và Washington DC) chỉ có ba phiếu.
Tổng số có 538 đại cử tri. Mỗi đại cử tri đại diện cho một phiếu ĐCT và một ứng cử viên cần đạt được quá nửa số phiếu (270 hoặc hơn) để giành chức tổng thống.
Đặt giả thiết số phiếu ĐCT của ông Biden vượt quá bán nhưng không nhiều (270-275 phiếu) và số ĐCT phản thùng là bảy thì ông Trump vẫn có cơ hội giành phần thắng.
Trước đó, trong cuộc bầu cử 2016 có chín ĐCT phản thùng, ba trong số này đến từ các bang cấm "phản kèo" nên ba phiếu này không được tính. Như vậy, trong lịch sử 59 kỳ bầu cử ở Mỹ chỉ có 163 "đại cử tri phản bội". Tuy nhiên, chỉ có 82 người trong số này là bầu cho người khác, những người còn lại bị gắn mác "phản bội" là vì họ qua đời ngay trước ngày bỏ phiếu chính thức (với 85 trường hợp) và không đi bỏ phiếu (ba trường hợp).
Dù là vậy, cuộc bầu cử năm nay được xem là cuộc bầu cử khó đoán và đặc biệt nhất, không ai có thể nói trước được điều gì. Rất có thể số ĐCT "phản bội" ông Biden sẽ cao. Chính vì thế, nếu muốn cầm chắc chiến thắng, ông Biden phải đạt được thêm càng nhiều phiếu ĐCT càng tốt.
