Phương Tây đang gia tăng sức ép lên Nga sau khi nước này tiến hành một cuộc tấn công tổng lực vào Ukraine.
Trong một diễn biến mới nhất, Canada, Mỹ, Anh và Liên minh châu Âu ngày 26-2 đã đồng ý loại một số ngân hàng Nga khỏi hệ thống thanh toán liên ngân hàng toàn cầu SWIFT và áp đặt nhiều biện pháp hạn chế đối với ngân hàng trung ương của Nga, theo hãng tin Reuters.
Vậy hệ thống SWIFT là gì, và việc bị loại khỏi hệ thống này ảnh hưởng như thế nào đến Nga?
SWIFT là gì?
SWIFT là từ viết tắt của Hiệp hội Viễn thông Tài chính Liên ngân hàng Toàn cầu. Có trụ sở tại Bỉ, SWIFT cung cấp một hệ thống nhắn tin an toàn để tạo điều kiện thuận lợi cho việc chuyển tiền xuyên biên giới và được hàng nghìn tổ chức tài chính tại hơn 200 quốc gia, bao gồm cả Nga sử dụng, theo kênh NDTV.
Tổng thống Nga Vladimir Putin. Ảnh: AP
Trong năm 2021, hệ thống nhận được trung bình 42 triệu tin nhắn mỗi ngày trong năm ngoái để thực hiện các giao dịch thanh toán. Khoảng một nửa trong số tất cả các khoản thanh toán xuyên biên giới có giá trị cao được thực hiện trên nền tảng này.
Ông Alexandra Vacroux, giám đốc điều hành của Trung tâm nghiên cứu Nga và Á-Âu tại Đại học Harvard ở Massachusetts, cho biết SWIFT giống như một "mạng xã hội dành cho các ngân hàng".
Ai kiểm soát hệ thống SWIFT?
Theo tờ USA Today, SWIFT chịu sự giám sát của ngân hàng trung ương G-10 (Bỉ, Canada, Pháp, Đức, Ý, Nhật, Hà Lan, Vương quốc Anh, Mỹ, Thụy Sĩ và Thụy Điển), cũng như Ngân hàng Trung ương châu Âu - với giám sát chính thuộc về Ngân hàng Quốc gia Bỉ.
Năm 2012, khuôn khổ này đã được xem xét và một Diễn đàn Giám sát SWIFT được thành lập, trong đó các ngân hàng trung ương G-10 sẽ làm việc cùng với các ngân hàng trung ương khác từ các nền kinh tế lớn: Ngân hàng Dự trữ Úc, Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc, Cơ quan Tiền tệ Hong Kong, Ngân hàng Dự trữ của Ấn Độ, Ngân hàng Hàn Quốc, Ngân hàng Nga, Cơ quan Tiền tệ Saudi Arabia, Cơ quan Tiền tệ Singapore, Ngân hàng Dự trữ Nam Phi và Ngân hàng Trung ương Cộng hòa Thổ Nhĩ Kỳ.
Nga sẽ bị ảnh hưởng như thế nào nếu bị cấm tham gia SWIFT?
Theo NDTV, khoảng 300 ngân hàng và tổ chức hàng đầu của Nga đang sử dụng SWIFT, hơn một nửa số tổ chức tín dụng của Nga có đại diện trong SWIFT. Nga được xếp hạng thứ hai về số lượng người dùng nền tảng này, sau Mỹ.
Việc loại trừ các ngân hàng Nga khỏi SWIFT sẽ hạn chế khả năng tiếp cận của nước này với các thị trường tài chính trên thế giới. Nếu các biện pháp trừng phạt này được thực hiện, nó sẽ ảnh hưởng đến thương mại của Nga và khiến các công ty Nga khó kinh doanh hơn.
Vì các công ty Nga sẽ mất quyền truy cập các giao dịch thông suốt, các công ty sẽ không thể nhận các khoản thanh toán cho các sản phẩm năng lượng như khí đốt và dầu.
Theo chuyên gia Markos Zachariadis, giáo sư công nghệ tài chính và hệ thống thông tin tại Đại học Manchester, loại một nước ra khỏi SWIFT gần giống như việc loại nước đó khỏi internet.
"Hãy tưởng tượng tất cả các tổ chức này hoạt động trực tuyến. Họ có khách hàng nơi họ gửi thông tin và giao dịch nhưng đột nhiên không có quyền truy cập vào cơ sở hạ tầng này" - chuyên gia này nói.
Nga từng bị đe dọa bằng các lệnh trừng phạt tương tự khi sáp nhập Crimea vào năm 2014. Từ đó, Ngân hàng Trung ương Nga bắt đầu có kế hoạch phát triển một giải pháp thay thế SWIFT - Hệ thống chuyển thông điệp tài chính (SPFS). Tuy nhiên, nó không tiên tiến và an toàn như SWIFT.
Tính đến tháng 2 năm 2020, hơn 400 ngân hàng Nga đã tham gia SPFS, vượt quá số lượng ngân hàng Nga đăng ký SWIFT, theo ông Harley Balzer - chuyên gia về Nga và quan hệ Nga-Trung, và là giáo sư danh dự tại Đại học Georgetown ở Washington, D.C.
Chính phủ Nga đã trợ cấp cho các ngân hàng để khuyến khích họ sử dụng SPFS. Điều này đã khiến các ngân hàng ở nước này muốn trở thành một phần của SPFS vì nó làm giảm chi phí của họ.
Tuy nhiên, cho đến nay, chỉ có khoảng một chục ngân hàng nước ngoài đang sử dụng SPFS, bao gồm một ngân hàng Trung Quốc, có nghĩa là "nó thực sự sẽ không giúp ích nhiều cho Nga đối với chuyển khoản thanh toán quốc tế" - ông nói.
