Quyền lấy tin và được thông tin

Hiểu sai về quy chế phát ngôn

Nhiều người, nhiều nơi cứ nghĩ đã cử người phát ngôn thì mọi việc phát ngôn, từ thông báo tình hình chung theo định kỳ đến thông tin về các sự kiện đột xuất, các diễn biến nóng trong lĩnh vực quản lý của cơ quan, kể cả thông tin việc xử lý, giải quyết các công việc, hồ sơ cụ thể, nhất nhất đều phải thông qua người phát ngôn.

Báo chí thường gặp phải “bức tường thông tin” khi người có trách nhiệm vin vào cách hiểu này đùn đẩy, né tránh trách nhiệm thông tin.

Thực tế cho thấy có những vụ việc, sự kiện, vấn đề mang tính chuyên biệt, chuyên sâu, người phát ngôn, phần lớn là chánh văn phòng khó có thể nắm cụ thể, đầy đủ thông tin như người trực tiếp giải quyết. Từ đó dẫn tới nghịch lý: Người được nói thì không rành rẽ để nói, để cung cấp thông tin cho báo chí. Còn người nắm rõ vụ việc, có đầy đủ thông tin thì lại không được nói.

Rõ ràng là không hợp lý, hiểu và thực hiện không đúng quy chế khi dồn chuyện phát ngôn, cung cấp thông tin vào một đầu mối duy nhất. Quy chế phát ngôn ra đời là để mở thêm kênh phát ngôn, cung cấp thông tin chứ không phải thu hẹp lại. Dù người có trách nhiệm ở Bộ Thông tin và Truyền thông, Sở Thông tin và Truyền thông đã nhiều lần giải thích nhưng xem ra một số nơi vẫn chưa thông. Thậm chí ở một số bộ, ngành, sở, nhiều người vẫn còn ngại trao đổi với báo chí dù chỉ là để thể hiện ý kiến, quan điểm chuyên môn về một vấn đề nào đó, bởi “mình không phải là người phát ngôn, không được phát ngôn nếu thủ trưởng chưa cho phép”…

HC

Chiều 27-1, khi tác nghiệp viết bài về những công nhân nghèo bị Tập đoàn Charm Vit, Hàn Quốc nợ tiền, hai phóng viên Sỹ Lực và Lê Hân của báo Nông Thôn Ngày Nay đã bị một nhân viên người Hàn Quốc (người chỉ tay) của tập đoàn này hành hung, cản trở (ảnh: CTV).

Ngày 30-5, PV Võ Thanh Mai của báo Nông Nghiệp Việt Nam thường trú tại Nghệ An đã bị chém nhiều nhát vào tay trái. Đáng nói là hung thủ rất táo tợn, ngang nhiên vào tận cây xăng để chém phóng viên trước mặt rất nhiều người.Phóng viên Mai đã phải vào bệnh viện điều trị (ảnh: CTV).

Sáng 14-6, trong khi đang tác nghiệp việc lấn chiếm hành lang đường sắt làm điểm kinh doanh vật liệu xây dựng tại ga Phú Diễn, huyện Từ Liêm, Hà Nội, phóng viên Phạm Hồng Phong, quay phim của kênh VTC 14, đã bị một người tên Thanh dùng lời lẽ lăng mạ và giằng máy quay (ảnh: CTV). Phóng viên Lê Duy Khánh thuộc chương trình truyền hình ATV của báo An Ninh Thủ Đô đã ghi lại hành động này. Phát hiện mình bị ghi hình, ông Thanh lao đến chửi bới, đấm vào mặt và bóp cổ phóng viên Khánh.

Đi tìm hiểu khiếu nại của một bạn đọc ở xã T., huyện B., tỉnh Bình Dương, buổi sáng tôi đến UBND xã T. thì được nhân viên ủy ban tiếp và vào trình bày sự việc với chủ tịch xã. Một lúc sau, nhân viên này quay ra nói: “Chút nữa chủ tịch bận phải đi đám tang nên chủ tịch hẹn anh vào đầu giờ chiều”. Đầu giờ chiều, quay lại thì “chủ tịch xã đã đi họp ở trên huyện nên hẹn phóng viên bữa khác quay lại”. Tôi gọi điện thoại trực tiếp cho chủ tịch xã thì ông này nói đang bận họp và nói chờ khoảng nửa tiếng phó chủ tịch xã sẽ ra tiếp.

Ngồi chờ mỏi mòn gần 2 tiếng đồng hồ giữa không khí oi bức, tôi nhắc thì một nhân viên nam lấy máy điện thoại ra gọi cho phó chủ tịch xã, rồi nói vị phó chủ tịch này “bận đi công chuyện đột xuất nên hẹn phóng viên bữa khác quay lại”.

Mấy bữa sau, tôi liên hệ lại thì chủ tịch xã T. yêu cầu phải có giấy giới thiệu của huyện mới tiếp. Lòng vòng thêm một thời gian thì phóng viên mới nhận được lời giải thích cho chuyện khiếu nại của bạn đọc! Có vậy thôi mà sao khó khăn dữ vậy?

MINH HIẾU

Người phát ngôn “đi công tác”?

Ngay sau vụ chìm tàu du lịch nhà hàng Dìn Ký, ngày 25-5, đoàn kiểm tra của Bộ GTVT làm việc với Sở GTVT tỉnh Bình Dương cùng các ban, ngành liên quan.

Trước khi buổi làm việc diễn ra đã có trên 10 phóng viên các báo, đài có mặt tại Sở GTVT tỉnh Bình Dương. Tuy nhiên, chánh văn phòng sở này cho biết đây là cuộc họp nội bộ nên báo chí không được tham dự, đề nghị phóng viên chờ tại văn phòng, sau cuộc họp sẽ thông báo một số vấn đề. Nhưng khi cuộc họp kết thúc, ông này lại thông tin: “Giám đốc là người phát ngôn của Sở GTVT tỉnh Bình Dương nhưng ông ấy đã đi công tác ở Hà Nội rồi”.

Khi một phóng viên phát hiện ông giám đốc Sở GTVT tỉnh Bình Dương vừa mới tham gia buổi họp thì ông chánh văn phòng bèn “đính chính”: Ông giám đốc chuẩn bị đi Hà Nội, “3 giờ chiều mới bay” (?!).

M.PHONG

Né bằng… quy chế phát ngôn

Ở cấp quận, một số nơi chấp hành “quy chế phát ngôn” quá triệt để. Việc lớn nhỏ gì cũng “phải gặp,  phải xin phép người phát ngôn”. Thậm chí có lần khi tôi hỏi về chuyên môn trong ngành chứ không phải trường hợp cụ thể nào, một vị trưởng phòng ở quận X cũng né vì: “Lên báo là phải xin ý kiến của chủ tịch quận”.

Ấy là chưa kể lãnh đạo cao nhất cơ quan thường xuyên đi họp, muốn gặp họ đôi khi phải đăng ký trước cả tuần. Việc gì cũng có hai mặt. Khi nhà báo bị hạn chế thông tin, bị né trả lời từ nguồn chính thống thì buộc lòng họ phải lấy từ các nguồn khác. Nếu nội dung bài viết chưa được chính xác, đa chiều thì không chỉ nhà báo bị ảnh hưởng mà chính những cơ quan, cá nhân có trách nhiệm cũng bị ảnh hưởng. Khi ấy phải thấy đó là phần lỗi rất lớn của những người vin “quy chế phát ngôn” để né báo chí.

HÀ NGUYỄN