Ngay trong ngày đầu nhậm chức, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ban hành nhiều sắc lệnh mới. Trong đó, có sắc lệnh liên quan về quyền công dân theo nơi sinh, cấm các cơ quan liên bang cấp một số tài liệu mà thông thường sẽ được cung cấp cho công dân Mỹ.
Theo đó, Ông Trump yêu cầu Chính phủ ngừng công nhận quyền công dân tự động đối với trẻ em sinh ra tại Mỹ nhưng cha mẹ chỉ có visa tạm thời hoặc là người nhập cư bất hợp pháp.
Trước đó, trẻ em sinh ra trên đất Mỹ đương nhiên có quốc tịch Mỹ.
Vậy, sắc lệnh mới về vấn đề trên có giá trị ra sao, thực thi ngay hay cần phải theo quy trình nào khác là vấn đề được nhiều bạn đọc đặt ra.
Trao đổi với PLO, Theo TS Nguyễn Thái Cường (phụ trách Viện Luật So sánh, Trường ĐH Luật TP.HCM), cho biết trước và sau khi ông Trump nhậm chức, quy định về quyền công dân cho trẻ em sinh ra trên đất Mỹ vẫn được quy định trong Tu chính án thứ 14 của Hiến pháp Hoa Kỳ.
Tu chính án thứ 14 là một phần bổ sung vào Hiến pháp Hoa Kỳ. Một trong những điều khoản quan trọng nhất của tu chính án này là quy định về quyền công dân theo nguyên tắc "quyền nơi sinh" (jus soli), tức là bất kỳ ai sinh ra trên lãnh thổ Mỹ đều được coi là công dân Mỹ.
Về sắc lệnh liên quan đến quyền công dân của trẻ em sinh ra trên đất Mỹ, không có sắc lệnh mới nào có thể thay đổi quy định về "quyền nơi sinh" một cách đơn giản.
Như vừa phân tích ở trên, quy định này được bảo vệ bởi Tu chính án thứ 14 của Hiến pháp Hoa Kỳ. Để thay đổi một điều khoản trong Hiến pháp, cần phải trải qua một quá trình sửa đổi rất phức tạp, đòi hỏi sự đồng thuận của cả Quốc hội và đa số các bang.
Ngoài ra, Tòa án Tối cao Hoa Kỳ có vai trò quan trọng trong việc giải thích và áp dụng Hiến pháp.
Trong diễn biến liên quan, đến ngày 21-1, 22 hai tiểu bang do đảng Dân chủ lãnh đạo, cùng đặc khu Columbia và TP San Francisco, đã nộp đơn kiện lên các tòa án liên bang ở TP Boston (bang Massachusetts) và TP Seattle (bang Washington), cáo buộc hành động của ông Trump vi phạm Hiến pháp Mỹ.
Cùng ngày, Liên đoàn Tự do Dân sự Mỹ (ACLU), các tổ chức bảo vệ quyền của người nhập cư, và 1 phụ nữ đang mang thai cũng đệ đơn kiện, mở đầu cho cuộc chiến pháp lý lớn đầu tiên chống lại chính quyền ông Trump.
Các vụ kiện nhắm vào 1 trong những chính sách trọng tâm trong cuộc đàn áp nhập cư của tân tổng thống Mỹ. Nếu được thực thi, chính sách này sẽ lần đầu tiên từ chối quyền công dân của hơn 150.000 trẻ em sinh ra hàng năm tại Mỹ, theo văn phòng Tổng chưởng lý Massachusetts.
"Tổng thống Trump không có quyền tước bỏ các quyền được Hiến pháp bảo vệ” - bà Andrea Joy Campbell, Tổng chưởng lý Massachusetts, nói.
Việc từ chối quyền công dân sẽ khiến những đứa trẻ này mất cơ hội tiếp cận các chương trình liên bang như chăm sóc y tế và không thể làm việc hợp pháp hoặc bỏ phiếu khi trưởng thành, theo nội dung đơn kiện của các bang.
"Tuyên bố khởi kiện hôm nay là thông điệp rõ ràng gửi tới chính quyền ông Trump: chúng tôi sẽ bảo vệ người dân và các quyền cơ bản của họ" - Tổng chưởng lý bang New Jersey, ông Matthew Platkin, tuyên bố.
Hiện Nhà Trắng chưa đưa ra bình luận về việc các bang đệ đơn kiện.
DƯƠNG KHANG
