Ngày 19-12, tòa tối cao bang Colorado (Mỹ) ra phán quyết lịch sử rằng cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump không đủ tư cách chạy đua vào Nhà Trắng và xóa tên ông trên lá phiếu bầu tổng thống năm 2024 ở bang này, theo hãng tin AFP.
Tòa tối cao bang Colorado xác định cựu Tổng thống Trump kích động vụ nổi loạn ở Điện Capitol năm 2021, vì vậy ông Trump “không đủ tư cách nắm giữ chức vụ tổng thống theo Mục 3 của Tu chính án thứ 14 trong hiến pháp Mỹ".
Mục 3 Tu chính án thứ 14, được phê chuẩn năm 1868, cấm bất kỳ cá nhân nào nắm giữ chức vụ công nếu họ tham gia vào "cuộc nổi dậy hoặc nổi loạn" sau khi đã cam kết ủng hộ và bảo vệ hiến pháp.
GS luật Derek Muller tại ĐH Notre Dame (Mỹ) lưu ý rằng đây là lần đầu tiên Tu chính án thứ 14 được sử dụng để loại một ứng cử viên tổng thống khỏi cuộc tranh cử và bỏ phiếu.
Điều gì tiếp theo?
Tòa tối cao bang Colorado cho biết đã hoãn phán quyết trên cho đến ngày 4-1-2024 để các luật sư của ông Trump có thời gian kháng cáo lên tòa tối cao liên bang Mỹ.
Theo AFP, tòa tối cao liên bang Mỹ sẽ xem xét liệu ông Trump có "quyền miễn trừ tuyệt đối” khỏi bị truy tố đối với các hành động ông làm khi còn ở Nhà Trắng hay không.
Nếu tòa tối cao liên bang đồng ý với phán quyết của tòa tối cao bang Colorado thì tên ông Trump sẽ bị cấm xuất hiện trong lá phiếu cuộc bầu cử sơ bộ của đảng Cộng hòa - được tổ chức tại bang Colorado vào tháng 3-2024 để chọn ứng cử viên đại diện đảng này tham gia cuộc bầu cử tổng thống vào tháng 11 năm tới.
Nếu điều đó xảy ra thì chiến dịch tranh cử của ông Trump có thể sẽ kết thúc vì quyết định của tòa tối cao liên bang sẽ không chỉ áp dụng ở Colorado mà còn cho tất cả các bang, theo hãng tin AP.
GS luật hiến pháp Steven Schwinn tại ĐH Illinois Chicago (Mỹ) nhận định phán quyết của tòa tối cao Colorado là “chưa từng có tiền lệ" và cho rằng tòa tối cao liên bang phải nhanh chóng hành động.
“Tòa (tối cao liên bang) cần đưa ra phán quyết để Colorado và các bang khác có thể quyết định liệu có đưa tên ông Donald Trump vào lá phiếu hay không” - ông Schwinn nói.
Liệu ông Trump có quyền miễn trừ?
Theo dự kiến, phiên tòa xét xử cáo buộc ông Trump can thiệp cuộc bầu cử năm 2020 sẽ diễn ra vào tháng 3-2024. Người dẫn đầu các cuộc điều tra cấp liên bang về cáo buộc này là Công tố viên đặc biệt Jack Smith.
Các luật sư của ông Trump yêu cầu tòa án miễn truy tố các cáo buộc hình sự với ông Trump đối với các hành động ông làm trong thời gian làm tổng thống. Đầu tháng 12, thẩm phán liên bang Mỹ Tanya Chutkan - người sẽ chủ trì phiên tòa - đã bác bỏ yêu cầu này từ các luật sư ông Trump.
Ông Smith cũng đã kiến nghị tòa tối cao liên bang xem xét ra phán quyết liệu ông Trump có được quyền miễn trừ này hay không. Tòa tối cao liên bang, trong đó có 3/9 thẩm phán do ông Trump đề cử, vẫn chưa quyết định liệu ông Trump có quyền miễn trừ hay không.
